• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

estuarium / delta

18 oktober 2017 door Redactie Neerlandistiek 5 Reacties

Verwarwoordenboek Vervolg (43)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

estuarium / delta

Er is een betekenisverschil.

estuarium bredere overgangszone van rivier naar zee

De haven van New York ligt in het estuarium van de Hudsonrivier.

delta uitmonding van rivier in aftakkingen naar zee.

In de Mississippi-delta zijn tegenwoordig ook Nederlandse baggerbedrijven actief.

Een estuarium en een delta zijn beide uitmondingen van een rivier in zee. Maar de overgang van rivier naar zee is heel verschillend. Even de aardrijkskundeles van vroeger opfrissen. (Bekijk vooral ook een filmpje over ‘estuarium-delta’ op YouTube).

In een estuarium stroomt het rivierwater met een constante stroomsnelheid naar zee. Het zand en de klei in het rivierwater worden dan bij de monding door de werking van eb en vloed afgevoerd naar zee. Daarom is de monding veel breder dan de rivier, soms wel tot tien kilometer. De monding heeft de vorm van een trechter. In zo’n estuarium is het verschil tussen eb en vloed waarneembaar; het water is er brak. Een bekend voorbeeld is de Theems.

In een delta stroomt een rivier door laagland naar zee. Omdat de stroomsnelheid dan vermindert, bezinken het zand en de klei midden op de bodem van de rivier. Hierdoor loopt de rivier als het ware vast. Met als gevolg dat de verstopte rivier allerlei kleinere doorwegen en aftakkingen naar zee zoekt. Er is geen getijdenverschil waarneembaar, en het water blijft zoet. Die aftakkingen vormen samen vaak een driehoek. Ook de Griekse hoofdletter delta (de Δ), heeft die vorm; vandaar de naam. Een bekend voorbeeld is de Nijl.

Nederland is zo’n rijk rivierenland dat we beide vormen van uitmonding kennen, estuaria’s en delta’s. Onze Westerschelde is het estuarium van de Belgische Schelde. En het water van de Rijn vertakt zich al bijna direct bij Lobith in de Rijndelta, met o.a. Waal, IJssel en Lek.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Klaas Jac. Eigenhuis zegt

    18 oktober 2017 om 17:10

    Estuarium is de inlening van Latijn aestuarium en dit laatste is primair: laagland met een verbinding met het zoute water van de zee (in de zin dat het bij vloed overstroomt). Dat is dus nog steeds zo.

    Kijkend naar de etymologie hadden we het hele Waddengebied ook wel een aestuarium kunnen noemen. Een relatie met een (toevallig) aanwezige rivier werd pas later (in het Latijn) in de omschrijving meegenomen.
    De vorm van een estuarium kan verschillend zijn, die van een maanvormige lagune of baai tot ook, inderdaad, die van een driehoek. Deze vorm (precies of ongeveer) heeft ook de Griekse hoofdletter delta.

    Door het vele gebruik van de termen estuarium en (rivier)delta (deze laatste in Nederland momenteel het populairst) zijn de begrippen verder ontwikkeld en ook door elkaar gaan lopen. Misschien tot verdriet van alle leraren aardrijkskunde.
    Delta heeft het voordeel kort en krachtig te zijn. Deltawerken bekt beter dan estuariumwerken.

    Rijndelta vanaf Lobith? Ik zou zeggen: noem dit de benedenstroom van de Rijn en zijn ZIJstromen. (vandaar Beneden-Leeuwen). Ik zie die driehoek niet zo goed. *Rijnestuarium vanaf Lobith kan natuurlijk ook niet! Maar Rijnestuarium vanaf Gorkum, waar de laatste BIJrivier de Linge uitmondt, lijkt me wel verdedigbaar. Zij het dan dat inwerking van eb en vloed, die ik als klein mannetje op bezoek bij een vriendje in Sliedrecht, tijdens een roeitocht door de Biesbosch ervaren mocht, hier wel eens merkbaarder is geweest …

    De zoetwater-vissoort Zeelt Tinca tinca kan niet voorkomen in een estuarium. Dit contra Philippa &al. 2009: 652 i.v. Zeelt. De door Schrijver gepromote etymologie klopt mede hierom dan ook niet.

    Klaas Jac. Eigenhuis

    Beantwoorden
  2. Peter van der Schot zegt

    19 oktober 2017 om 08:18

    Wat ik me vanmorgen ineens afvroeg: wat is het verschil tussen spreekwoord en een gezegde?

    Beantwoorden
  3. Klaas Jac. Eigenhuis zegt

    19 oktober 2017 om 12:33

    Volgens Van Dale, Peter, bevat een gezegde geen gezegde! Dus, vul ik nou maar aan, een spreekwoord bevat een werkwoord (zo kun je het gemakkelijk onthouden!). Van elk een voorbeeld:
    1. een vrolijke Frans
    2. Hoge bomen vangen veel wind.

    Het duo eest – (Vlaams) ast is ook een synoniemenpaar. De (hogere = diepere) etymologie van eest is gelijk aan die van Latijn aestuarium. Maar dat is water en vuur!

    Trouwens, ik zie nu dat de voorgaande zin een gezegde bevat, maar toch is het bij mijn weten geen spreekwoord. Een uitdrukking dan? – HELP .

    Klaas Jac. Eigenhuis

    Beantwoorden
    • Peter van der Schot zegt

      19 oktober 2017 om 23:04

      Bedankt voor je reactie. Helder verhaal, al is het curieus te lezen dat een gezegde geen gezegde bevat.

      Beantwoorden
  4. Jan Renkema zegt

    20 oktober 2017 om 09:28

    Dank voor de aanvullingen. Voor de definitieve tekst moet ik me in elk geval verder verdiepen in mogelijke vormen van een estuarium. En het verwarpaar ‘gezegde-spreekwoord’ staat op mijn wachtlijst.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d