62 woorden, 31 fouten, 1000+ woorden toelichting

Door Jan Renkema

Dit was de dicteezin waarin u 31 fouten kon ontdekken 

We gaan er vanuit dat deze groot dictee-avond met deze extreem-moeilijke shoot out-zin van zeggen en schrijven twee en zestig woorden – geboekstaaft door terzake kundige corryfeeën die geverceerd zijn in dit buitennissig linguistisch jiujutsispel – tenslotte zal lijden tot exclamatsietjes bij 1 gelouwerde. Zoniet, dan wordt je door Eus Akyol vermoeid met exqusiete worden die noch enichmatischer zijn dan parallelipipidum, concoerstje of legastenie.

Dit is de dicteezin met de 31 fouten

We gaan er¹van²uit dat deze groot³dictee-⁴avond met deze extreem-⁵moeilijke shoot⁶out-⁷zin van zeggen⁸ en schrijven⁸ twee⁹ en⁹ zestig woorden – geboekstaaft¹⁰ door terzake¹¹ kundige corryfeeën¹² die geverceerd¹³ zijn in dit buitennissige¹⁴ linguistisch¹⁵ jiujutsispel¹⁶ – tenslotte¹⁷ zal lijden¹⁸ tot exclamaatsietjes¹⁹ bij 1²⁰ gelouwerde²¹. Zoniet²², dan wordt²³ je door Eus Akyöl²⁴ vermoeid met exqusiete²⁵ worden²⁶ die noch²⁷ enichmatischer²⁸ zijn dan parallelipipidum²⁹, concoerstje³⁰ of legastenie³¹.

En dit is de toelichting:

We gaan er¹van²uit

Werkwoorden en voorzetsels. Merkwaardigerwijs geeft de Leidraad van het Groene Boekje geen richtlijnen. Toch zijn ze er wel. En ze zijn ook niet echt moeilijk. Als het voorzetsel bij het werkwoord hoort, schrijf je het eraan vast: uitgaan van. Als het door vervoeging los komt, mag het nooit aan een ander voorzetsel vast. Dat andere voorzetsel, in dit geval van, komt wel vast aan er. Dus: We gaan ervan uit. Ja, u had ook kunnen schrijven er van uit. Vandaar twee fouten.

groot³dictee-⁴avond

Een samenstelling met een meerledige naam? Ook hier laat de Leidraad ons in de steek. Is het trouwens wel een naam? De richtlijnen zijn als volgt. Bij een meerledige naam blijven de hoofdletters en de spatie behouden: Onze Taallezer. Het laatste woord, het grondwoord in de samenstelling, komt eraan vast. Bij een feest zijn het kleine letters, en komen de woorden aan elkaar: driekoningenavond.  In dit geval is het geen naam, want de naam is drieledig ‘Groot Dictee Eindhoven’, dus grootdicteeavond. Ja, en u kon ook nog een fout maken met het streepje. Hoewel, een streepje mag altijd voor de leesbaarheid.

extreem-⁵moeilijke

Dit is extreem lastig. Het Groene Boekje zegt hier niets over. Vergelijk links gedoe en

links-extremistisch. Alleen als het om een oppositie gaat (links-rechts), komt er een streepje. Dus extreem moeilijk.

shoot⁶out-⁷zin

Een Engelstalige samenstelling eindigend op een voorzetsel krijgt een streepje vóór het voorzetsel: back-up. Als die samenstelling dan nog eindigt op een Nederlands woord, schrijven we dat eraan vast: log-incode. Lelijk? Verwarrend? Ja, maar onze spelling is lang niet altijd mooi of logisch, dus: shoot-outzin.

zeggen⁸ en schrijven⁸

Dit zijn oude vormen van de eerste persoon enkelvoud: ik zegge en ik schrijve. Dus is het zegge en schrijve.

twee⁹ en⁹ zestig

Dit is een samenstelling. En samenstellingen worden aaneengeschreven. Als er dan klinkers botsen, zoals in mee-eten, komt er een koppelteken en geen trema zoals in afleidingen: zeeën. Dus twee-enzestig? Jammer. Het verhaal gaat dat ooit een vrouw van een minister die over de spelling ging, dit zo lelijk vond. Mooier zou zijn twee-en-zestig, maar daar was iemand anders weer tegen. Vandaar de uitzondering: in samengestelde telwoorden komt bij klinkerbotsing een trema: tweeënzestig.

geboekstaaft¹⁰

Een fout tegen de ‘kofschip’-regel. Als de stam eindigt op een -f komt er een t: geblaft. Maar de stam is het hele werkwoord min -en, dus de stam van boekstaven is ‘boekstav’. Daarom is de kofschipregel hier niet van toepassing: geboekstaafd (net als beloofd).

terzake¹¹

Dit is een lastige. Het Groene Boekje laat ons in de steek: geen terzake of ter zake. Maar ter blijft een apart woord, zoals in ter plekke, dus ter zake. (Natuurlijk is er altijd een uitzondering: ternauwernood.)

corryfeeën¹²

Een afleider met dat trema. Het gaat om de foute dubbele rr niet. Waarom één r? Omdat het in het Oudgrieks ook zo was. Dus coryfeeën.

geverceerd¹³

Jammer als je het woord niet kent. Sorry, het is geverseerd, dicteewoord voor ‘bedreven’.

buitennissige¹⁴

Er staat een n te veel: buitenissige. Dit Multatuli-woord heeft niets te maken met buiten en nis, maar wel met buiten en is: iets wat buiten is, is minder vertrouwd; vandaar de betekenis ‘vreemd’.

linguistisch¹⁵

Spellers die hier geen trema zetten volgen een heel oude regel, die zegt dat je het trema niet hoeft te zetten als het toch wel duidelijk is wat er staat. Maar volgens de huidige regels komt er een trema als er kans bestaat op een verkeerde uitspraak: linguïstisch.

jiujutsispel¹⁶

De laatste letter van dit Japanse woord spellen we als u: dus jiujitsuspel. Vreemd eigenlijk, want je hoort een oe-klank, althans in het Nederlands. In het Japans hoor je iets tussen een i- en een oe-klank. Dus als u dit fout spelt, dan is dat niet zo’n ramp.

tenslotte¹⁷

Er is verschil tussen ten slotte (letterlijk: aan het slot) en tenslotte (welbeschouwd, per slot van rekening): Ten slotte zei hij: “Nog een glas, want we zijn tenslotte maar een keer per jaar jarig.” In de dicteezin gaat het om de letterlijke betekenis, dus ten slotte.

lijden¹⁸

De ei natuurlijk: Het lijdt geen twijfel dat dit woord vaak tot weifelen leidt. Dus leiden.

exclamaatsietjes¹⁹

Ook een dicteewoord, voor ‘uitroepje’. Het is exclamatietjes. Die ts-fout had u niet hoeven maken, het is een t net als in politie. Of was u in de war met staatsie (pracht, praal: staatsieportret) en statie (statiegeld, kruiswegstatie)?

1²⁰

Hele getallen tot twintig, en ook hogere ronde getallen, worden geschreven in woorden. Het is hier dan niet een maar één, want het gaat om een zin die een winnaar op moet leveren. Bij het voorlezen was de uitspraak ook die van 1.

gelouwerde²¹

De ou-au is een variatie die je alleen maar historisch kunt verklaren, net als ei-ij. Sorry, je hebt wel louwmaand (januari), maar geen gelouwerde. Het is gelauwerde.

Zoniet²²

Heel voorstelbaar, deze woordjes aan elkaar. Vooral omdat het niet letterlijk betekent ‘op deze manier niet’: Ik denk dat het zo niet gaat. Hier gaat het om de betekenis ‘als niet’. Maar toch maken we dan geen verschil. Ook hier een spatie: Zo niet.

wordt²³ je

Lagereschoolwerk. Je kunt van je hier ook jij maken, dus word je. Immers: jij loopt, loop jij, loopt je broer?, loopt hij. Misschien in de war gebracht door die Eus als ‘derde persoon’.

Eus Akyöl²⁴

Een naam, moet je die kunnen spellen? Ja, het gaat om een bekende auteur en columnist, die ook op tv komt. Geen trema op Akyol (wel op zijn echte voornaam: Öczan). En Eus had u natuurlijk goed; dat stond in de inleiding.

exqusiete²⁵

Er ontbreekt een i. U dacht misschien dat het exquise moest zijn (‘verfijnd’). Nee, exquisiete bestaat ook (‘heel verfijnd’, dus in twéésterrenrestaurants).

worden²⁶

Overheen gelezen? Er ontbreekt een o: woorden.

noch²⁷

Deze is niet moeilijk: noch betekent ‘niet’, en komt meestal voor met een andere ontkenning of met nog een noch.

enichmatischer²⁸

Ja, dit woord voor ‘raadselachtig’ kende u misschien niet. Het is met een g, dus enigmatischer. Sommigen hebben hier steun aan het Engels, de film Enigma, of bekende (?) muziek van Edward Elgar.

parallelipipidum²⁹

Strikt genomen moet u drie fouten aanstrepen. Deze ‘scheefgewaaide’ kubus met horizontaal grondvlak heeft geen drie maar vier l’en, en één i in plaats van drie: parallellepipedum. Ach, waarom willen we dit zesvlak van parallellogrammen kunnen spellen? De spellingcorrector helpt ons toch. Ja, dan moet u niet mee doen. Doe dan een ander triviant!

concoerstje³⁰

Dit woord is met ou. Misschien had u de s doorgestreept, maar dan gaat u uit van de spelling concour. En dat kan niet, want het is concours. Misschien had u de t doorgestreept, maar dan bent u heel intolerant. Want je kunt het verkleinwoord uitspreken met of zonder t. Dat ligt aan de uitspraak van concours. Als je de -s niet uitspreekt, gaat het verkleinwoord net als paar – paar+tje. Als je de -s wel uitspreekt, gaat het verkleinwoord net als laars – laars+je. Op de dicteeavond is het woord zonder s, dus met -tje uitgesproken. Maar de -s blijft dan wel staan! Dus: concourstje. Ingewikkeld? De Leidraad van het Groene Boekje doet hier wat vaag over. Maar de regel is helder: een verkleinwoord van een woord uit het Frans dat eindigt op een niet-uitgesproken medeklinker, behoudt die medeklinker: depot – depotje; rendez-vous – rendez-voustje.

legastenie³¹

Zelfs geen dicteewoord, dit legasthenie, met een h. Gewoon erbij gehaald vanwege de betekenis: leeszwakte of dyslexie. Laten wij die zo weinig fouten in deze zin maken, toch vooral eens een lesje geven aan taalzwakke kinderen. Er zijn zulke mooie programma’s en initiatieven, en ook subsidieregelingen. En, je hebt dan even leuk contact als op een spellingavond!

Tot slot, de correct gespelde dicteezin

We gaan ervan uit dat deze grootdicteeavond met deze extreem moeilijke shoot-outzin van zegge en schrijve tweeënzestig woorden – geboekstaafd door ter zake kundige coryfeeën die geverseerd zijn in dit buitenissige linguïstisch jiujitsuspel – ten slotte zal leiden tot exclamatietjes bij één gelauwerde. Zo niet, dan word je door Eus Akyol vermoeid met exquisiete woorden die nog enigmatischer zijn dan parallellepipedum, concourstje of legasthenie.