Door Marc van Oostendorp
Het begon met een artikel over online cursussen, MOOCs, dat het afgelopen lange weekeinde in Trouw verscheen. Het beschreef het fenomeen en de hooggespannen verwachtingen die er ooit over waren, en hoe we inmiddels een realistischer beeld krijgen van wat MOOCs wel of niet kunnen. Het was aardig dat Miracles of Human Language werd genoemd, want daar ben ik nog steeds trots op; het is jammer dat de Antwerpse MOOC Middelnederlands niet werd genoemd, want die had dat ook zeker verdiend.
Er moet natuurlijk veel meer neerlandistisch onderwijs online komen. De vraag is hoe we dat gaan bereiken. MOOCs zijn bijna de ideale vorm, maar ze zijn ook duur en bovendien houden mensen die belangstelling hebben voor taal en literatuur niet per se van video’s.
Great books
Het kan goedkoper en mogelijk zelfs aantrekkelijker met podcasts. We zouden een podcast-serie kunnen maken van goede en interessante (hoor)colleges uit alle Nederlandse universiteitssteden: over taalkunde, over letterkunde en over taalbeheersing. Ze zouden een klein beetje geredigeerd kunnen worden – onverstaanbare vragen uit de zaal eruit, gekras op het bord een beetje wegwerken – al is dat naar mijn ervaring niet eens nodig: het gevoel van in het klaslokaal te zijn is genoeg.
Ik heb ooit een aantal hoorcolleges opgenomen voor Home Academy, een heel sympathiek bedrijf. Dat waren nog speciaal op maat gemaakte colleges. We willen Home Academy niet beconcurreren, en we bieden ruwer materiaal: echte colleges, op allerlei niveau. Eventueel kunnen er in de show notes van ieder college (bij een aflevering van een podcast past ook wat tekst, die de meeste podcastprogramma’s kunnen laten zien) verwijzingen naar secundaire literatuur komen, en links naar primaire literatuur in de DBNL.
Mijn ideaal hierin zijn al heel lang de Amerikaanse filosoof Hubert Dreyfus (1929-2017) de laatste jaren van zijn leven gaf, onder andere over ‘great books’, zoals De gebroeders Karamazov.
Vooroordelen
De colleges zijn een beetje rommelig, Dreyfus moet af en toe zijn papieren zoeken, of probeert zich hardop te herinneren wat hij nu ook alweer wilde zeggen, en ondertussen zit de luisteraar aan zijn iPhone gekluisterd. Je voelt je in de collegebanken zitten.
Precies dat moet te organiseren zijn als we in iedere stad iemand (een student? een medewerker?) vinden die het ter plekke wil organiseren: het maken van opnamen kan met minimale middelen gebeuren, en het editen van zulke bestanden valt ook wel te leren. De podcasts (ze zouden wat mij betreft onder Neerlandistiek kunnen vallen en worden hier in ieder geval natuurlijk steeds aangekondigd) zouden via de gewone kanalen kunnen worden verbreid.
Een van de consequenties van de lage studentenaantallen die we trekken is dat tal van prachtige colleges overal in Nederland voor kleine groepen worden gegeven. Dat is geen paarlen voor de zwijnen, want de huidige studenten Nederlands bestaat overal uit de creme de la creme, maar er zouden veel meer mensen van kunnen meegenieten. Het is bovendien mooie reclame voor de opleidingen, bijvoorbeeld omdat het allerlei vooroordelen over de studie (dat het net zoiets is als het eindexamen, dat het gedomineerd wordt door onduidelijke postmoderne theorieën) kan wegnemen.
Zoals gezegd: Neerlandistiek wil het wel faciliteren. Wie doet er mee?
Schrijf aan Marc@vanOostendorp.nl
Universiteit van Vlaanderen heeft nu ook een podcast en daar zijn alvast vier talige afleveringen te vinden. Ze zitten in deze reeks: https://radio1.be/universiteit-van-vlaanderen-deel-2 Misschien een interessant startpunt?
Hoewel ik het initiatief ondersteun, merk ik dat ik last krijg van definitiekwesties. Dat had ik eerlijk gezegd ook al bij de MOOC Middelnederlands. Los van de evidente inhoudelijke kwaliteit (die ik natuurlijk niet betwist) is dat voor mij geen MOOC, want daarbij komen ook opdrachten, fora en allerlei eromheen wat zoiets méér maakt dan een serie weblectures. Zo’n serie is statisch, een MOOC meer dynamisch, meer gebaseerd op een gemeenschap. Voor een podcast heb ik hetzelfde: een serie opgenomen lezingen is voor mij geen podcast.
Mijn ideaal voor de Neerlandistiek-podcast (voor wat het waard is) is dan ook liever een reactie zijn op het nieuws, waar talige onderwerpen worden besproken, geduid en gecontextualiseerd. Misschien recent onderzoek bespreken, zoals jij ook in blogs doet? Ik zou dat eerder luisteren dan hoorcolleges. Hangt natuurlijk af van je doel: luisteren studiekiezers naar podcasts? Wat willen die horen?
Ik volg je bedenkingen. Een echte podcast is veel meer dan gewoon een opname van een of ander college – dat helemaal niet bedoeld is om online uit te zenden – en daar wat in knippen en plakken. Mijn collega Steven Segaert is een paar maanden geleden begonnen met een podcast voor vertalers. Hij maakt die volledig zelf (dus jazeker, het valt te leren), maar hij heeft al gezegd dat hij de hoeveelheid werk toch onderschat heeft. Interviews afnemen is één zaak, dat gaat vrij vlot. Maar de bewerking achteraf is toch behoorlijk arbeidsintensief. En dan moet hij ook inspiratie vinden voor onderwerpen en die kunnen uitwerken. En daarnaast moet hij natuurlijk ook gewoon zijn vertaalwerk uitvoeren, hij is geen professionele podcastmaker. Dit is de podcast: https://www.confer.eu/vertaalpodcast/
Het begrip MOOC lijkt me beter af te bakenen dan dat van een podcast. Dat laatste wordt voor mij alleen technisch afgebakend: via internet verspreide series mp3-bestanden. Zoals voor mij alles wat via de ether wordt uitgezonden ook een ‘radioprogramma’ is, of dit nu een zorgvuldig geproduceerd hoorspel is, of een reportage waarbij iemand uren lang zijn microfoon laat openstaan op het Amsterdamse Leidseplein.
Ik betwist niet dat het heel interessant zou zijn om een podcast op te zetten volgens jouw model, dus als een soort wetenschapsjournalistiek programma, maar ik benader het van de andere kant. Hoeveel het er zijn kan ik niet zeggen, maar ik denk dat het niet alleen voor studiekiezers interessant kan zijn om mee te kunnen luisteren met colleges over Vondel of woordstructuur. Voor mij waren de colleges van Dreyfus zowel door de inhoud als door de op het eerste gehoor heel rommelige vorm een heel belangrijke ervaring, die mij overigens deels ook hebben geleid bij het ontwikkelen van onze MOOC: het gevoel dat het net is alsof je erbij bent terwijl ter plekke de inhoud wordt gecreëerd. (Bij Dreyfus sluit dit ook nog eens goed aan op de inhoud, want ‘being in the world’ speelt een belangrijke rol in zijn wijsbegeerte.)
Ik zal die colleges eens luisteren, dat klinkt heel interessant. Misschien was ik juist een beetje behoedzaam door de nadruk op ‘colleges’, omdat dat juist afstandelijk op mij overkomt, en dat is iets wat ik (maar opnieuw, dat is een kwestie van smaak) juist niet fijn vind aan podcasts. Ik vind het inderdaad juist heerlijk als er over een onderwerp gemijmerd wordt. Zou je daarom bv overwegen om je podcast minstens als tweegesprek op te nemen? Sluit wel aan bij het Socratische idee van de MOOC, wat ik goed vond werken.
Klinkt leuk! En met het podcastmedium is zoveel mogelijk. Als student (weliswaar niet in Nederland maar in België) sta ik hier volledig achter!
Goed idee en het valt en staat bij de respons. Maar ik zou toch ook niet de ‘minimale middelen’ die nodig zijn onderschatten. Juist het maken van geluidsopnames in een grote ruimte vraagt om goede apparatuur, cq. microfoon. Als de geluidskwaliteit niet optimaal is, dan haken luisteraars snel af. Imperfectie mag in de inhoud en vorm zitten, maar niet in de techniek.
(En wat de definitie is van een podcast is nog niet helemaal duidelijk, zijn het alle online audio-bestanden, of moet je juist ook het criterium toevoegen dat je je er op moet kunnen abonneren?)