Interessante uitdrukking, in Ilja Leonard Pfeijffers zomercolumn in NRC van gisteren:
Toen ik een tijdje geleden in Florence was, kreeg ik van de receptionist aan de balie van mijn hotel op de Piazza del Duomo bij het inchecken een plattegrondje van het stadscentrum uitgereikt, waarop de voornaamste toeristische attracties van de stad – het museum van de Uffizi, de Academia met de David van Michelangelo en de Duomo – met makkelijk herkenbare, driedimensionale tekeningetjes waren aangegeven.
Wat is in hemelsnaam een ‘driedimensionaal tekeningetje’? Is het geen onderdeel van de tekenkunst dat je de meerdimensionale werkelijkheid tot twee dimensies weet plat te slaan? Deelt men in Florentijnse hotels pop-up-plattegrondjes uit aan de toeristen?
Ik ben zo’n luie onderzoeker dat ik niet ben nagegaan welke kaartjes men precies uitdeelt in de verschillende hotels aan de Piazza del Duomo, maar het zou het onderstaande kunnen zijn. Dat is een (tweedimensionale) tekening van een tweedimensionale kaart waarop driedimensionale figuurtjes staan. Het combineert daarmee de voordelen van een gewone kaart (heel schetsmatig, alles wat kan afleiden van de plaats waar je bent wordt weggelaten) met het esthetische van een gewoon plaatje.
Zoiets is de columnist waarschijnlijk ook onder ogen gekomen. Hij beschrijft wat hij ziet: een tweedimensionale afbeelding met driedimensionale hulpstukken, maar vergeet dat de tekening zelf tweedimensionaal blijft. De macht van de kunstenaar!
(En dan heb ik het nog niet eens over het epitheton ‘makkelijk herkenbaar’.)
‘Wat is in hemelsnaam een ‘driedimensionaal tekeningetje’?’
Ik denk dat je het moet interpreteren als ‘3D-film’. Die is ook plat, maar geeft de illusie van drie dimensies. Net als dat ‘groene stroom niet groen is maar toch ook weer wel. Maar bovenstaand plaatje kan niet bedoeld zijn. Het ging om een plattegrond waarop alleen de drie belangrijkste attracties staan afgebeeld.
Ik interpreteer die drie attracties als voorbeelden, niet als een uitputtende verzameling.
Ik denk dat de ‘derde dimensie’ in dit geval het perspectief is, dat de illusie van diepte geeft in het tweedimensionale vlak. Dat valt te bereiken, door vanuit het oogpunt van de beschouwer een of meer verdwijnpunten op een horizon vast te leggen, waar alle denkbare lijnen naar toelopen.
Bij het zien van plattegrondje van Florence (Firenze dus, dat ligt nog altijd gevoelig daar!) moest ik denken aan Stefan Bleekrode, een Nederlandse artiest die dat genre als geen ander beheerst.
https://www.stefanbleekrode.com/
Om van dimensie te kunnen spreken moet die diepte eigenlijk meetbaar zijn. Ruimtelijk is wat minder precies.
Dat klopt. Meetkundig gezien heeft een ruimtelijk object drie meetbare dimensies.
Ruimtelijk is meer een visuele beleving, omdat we met twee ogen kijken. Omdat de afstand tussen onze ogen ca. 6,5 cm bedraagt, heeft ieder oog zijn eigen perspectief. Het brein verrekent het verschil en dat levert de ervaring van diepte op.
Dit fascinerende verschijnsel noemen we ‘binoculaire dispariteit’ of ‘stereoscopische parallax’, oftewel ‘diepteperceptie’, binoculair diepte zien, of strereoscopisch zien’
Ik moest er aan denken, toen ik dit leuke filmpje zag:
https://youtu.be/kuaPfnCFubY
Een uil kijkt net zoals wij en de meeste roofdieren met twee ogen naar voren. Door zijn kop te draaien kan hij een ruimtelijk object vanuit verschillend perspectief bekijken. Zo kan hij bijvoorbeeld een muisje dat doodstil zit, toch herkennen…
Als je een stad (3D) van bovenaf bekijkt zie je een platte projectie (2D). Dus wat zie je dan eigenlijk, 2D of 3D?
Als je een plattegrond (2D) zo tekent dat je de ruimtelijkheid van de objecten (3D) weet weer te geven, wat zie je dan eigenlijk, 2D of 3D.
In deze gevallen zit je er tussenin. Tussen 2.0D en 3.0D zit een wereld van 2.1D tot 2.9D. Gebroken dimensies. Ook toegepast in fractals. https://nl.wikipedia.org/wiki/Fractal
‘Als je een stad (3D) van bovenaf bekijkt zie je een platte projectie (2D). Dus wat zie je dan eigenlijk, 2D of 3D?’
Dat hangt af van de hoogte van je standpunt en van de hoogte van de objecten van de stad die je bekijkt, maar bovenal van je vermogen om met twee ogen te kijken. In dat geval is er sprake van een ruimtelijke (3D) waarneming. Als je loodrecht naar beneden kijkt, lijkt een object plat (2D). Maakt jouw zichtlijn echter een hoek, dan gaat het al niet meer op, zelfs niet als je een satelietpositie inneemt. Kijk maar eens op Google Earth, al is dat dan weer een 2D-weergave met ruimtelijk perspectief.
Gaat het om een grafische afbeelding op een plat vlak (2D) van een ruimtelijk object, dan wordt het ruimtelijke effect bereikt door het perspectief. Dit is echter een illusie. Holografie is een andere manier om een ruimtelijk object op een plat vlak af te beelden. Het blijft echter een illusie.
Je kunt een ruimtelijk object ook op verschillende manieren scannen. Wanneer je de meetpunten in een computer invoert, onstaat er een computermodel, dat je vanuit alle denkbare hoeken op het platte vlak van een beeldscherm kunt bekijken. Dit is wederom een illusie. Wanneer je dat model echter uitprint (denk bijvoorbeeld aan schedelreconstructies in de medische wetenschap), maak je een echt 3D-object.
De plattegrond van Florence hierboven zou je nog het best een ‘birds eye view’ kunnen noemen, een vogelvluchtperspectief.
als we ons al niet laten misleiden door onze ogen of ons brein, dan misleiden we onszelf wel met taal, woorden, begrippen. bij de term en de actie “scannen” is er wel letterlijk en figuurlijk een dimensie bij gekomen.
Volgens mij niet, meetkundig gezien. ‘Scannen’ is in het algemeen alleen een andere vorm van meten, ‘aftasten’, waarbij een computerprogramma de geregistreerde meetpunten op een logische manier met elkaar verbindt tot een model. Hoe hoger de resolutie, dus hoe meer meetpunten, des te nauwkeuriger het model.
Overigens worden onze ogen niet misleid. Dat zijn welliwaar zeer complexe zintuigen, maar ze geven alleen prikkels door. De misleiding vindt plaats in de verwerking van die prikkels tot een waarneming in ons brein.
vandaar dat ik schreef 1. letterlijk (actie): aftasten en 3d-bewerking (ipv alleen 2d-plaatje) 2. figuurlijk: de betekenis (volgens velen: änaloog document digitaal maken en met een computer bewerken) wordt uitgebreid met een dimensie.
vandaar ook dat ik zei: ogen of brein.
ik vond het eig alleen maar leuk 1. het woord dimensie hier te gebruiken
en natuurlijk 2. hier taal de “schuld” te geven.
maar verder heb jij natuurlijk helemaal gelijk.
Als ie boven aan de hemel staat is ’t net of alles beter gaat
Alles ziet er anders uit als de zon schijnt