Door Henk Wolf

Wie op een dinsdagmiddag in Leeuwarden NHL Stenden Hogeschool binnen loopt en het lokaal opzoekt waar de eerstejaarscolleges Fries worden gegeven, ziet daar doorgaans een groep zitten van zo’n vijftien tot twintig studenten. Dat is al een paar jaar zo, maar vijf jaar geleden hadden we met heel andere aantallen te maken: drie, twee en soms maar één student, zo weinig dat we weleens bang waren voor het voortbestaan van de studie.

Bij de Rijksuniversiteit Groningen speelde precies hetzelfde. In een jaar dat er maar één studente Fries was, haalde die jongedame zelfs uitgebreid het nieuws. In Groningen is het probleem van de kleine studentenaantallen opgelost door Fries op te nemen in een bredere studie: Minorities & Multilingualism. Bij NHL Stenden Hogeschool hebben we een andere tactiek gekozen: we hebben veel meer manieren ontwikkeld om iets met Fries te doen.

Onze traditionele doelgroep was de avondstudent: die kwam op dinsdagavond en soms op woensdagavond om colleges te volgen bij de lerarenopleiding Fries en werkte overdag. Een deel van die studenten wilde het onderwijs in, een deel wilde bij een van de cultuurinstituten werken en niet zelden zat er een gepensioneerde bij die de colleges gewoon uit belangstelling volgde. Af en toe hadden we een voltijdstudent, die dezelfde avondcolleges volgde.

In de afgelopen jaren hebben we daarnaast een zogenaamde combistudie Nederlands-Fries in het leven geroepen: studenten kunnen daardoor zonder roosterproblemen tegelijk een lerarenopleiding Fries en een lerarenopleiding Nederlands volgen – waarbij een deel van de vakken bij beide studieprogramma’s tegelijk hoort. Ook verzorgen we sinds een paar jaar de docentenopleiding van de Afûk, een organisatie die onder meer allerlei cursussen Fries voor volwassenen aanbiedt. En we hebben een minor Fries, waar we landelijk voor werven en waar studenten van allerlei universitaire en hbo-studies een halfjaar de colleges Fries mee volgen.

De studenten van bovengenoemde programma’s zitten bij de meeste vakken allemaal bij elkaar, tegenwoordig niet meer op de late avond, maar hoofdzakelijk dinsdag overdag en op de vroege avond. Ze maken best een redelijke groep uit, die soms de twintig personen overschrijdt – niet zo groot als bij rechten of Engels, maar meer dan bij een voltijdcollege Frans of Duits, en vergelijkbaar met een voltijdcollege Nederlands.

Wat doen die studenten? Eigenlijk hetzelfde als bij elke andere talenstudie: ze vergroten hun taalvaardigheid en volgen colleges over taalkunde, fictie en cultuur, met daarnaast, als ze een lerarenopleiding volgen, colleges op het gebied van onderwijskunde en didactiek. Voor wie het interessant vindt: een vakoverzicht staat hier.

Dat is niet ons volledige aanbod Fries van NHL Stenden Hogeschool. Twee van de zes docenten Fries, soms het hulp van een derde, geven Fries op de pabo, waar het Fries in de eerste twee jaar een verplicht vak en in het derde jaar een keuzevak is. Voor studenten die op de pabo de drietalige stroom volgen, is het Friese (en Engelse) programma nog wat uitgebreider.

Ook hebben we jarenlang een cursus Fries schrijven en een cursus Fries lezen aangeboden via het interne cursuscentrum van de hogeschool. Daar deden vaak studenten van zorgopleidingen of maatschappelijk werk aan mee, maar ook wel collega-docenten, studenten die bij een Friese overheid wilden werken of niet-Friese studenten die een Fries vriendje of vriendinnetje hadden. Helaas zijn die cursussen na de recente fusie komen te vervallen.

Verder hebben we in het verleden nog vaak cursussen gegeven voor opleidingen die daarom vroegen, bijvoorbeeld pedagogiek, maatschappelijk werk, communicatie en de academische pabo in Groningen. En we hebben heel lang cursussen Fries voor leerkrachten in het basisonderwijs gegeven, meestal op locatie. Ik heb op die manier heel wat Friese basisscholen van binnen bekeken.

En we bieden in Groningen een eerstegraadslerarenopleiding Fries op masterniveau aan, waar al een poosje elk jaar ongeveer drie studenten aan beginnen: niet veel, maar genoeg om de boel draaiende te houden.

Zo hebben we allerlei creatieve manieren gevonden om, als in de grond een heel kleine hbo-opleiding, steeds bestaansrecht te houden. Wie weet stimuleert ons verhaal anderen die ook bij een kleine opleiding werken waarvan het bestaansrecht onzeker begint te worden. Wie er meer over wil weten, stuurt maar een mailtje.

Foto: studenten Fries, 2019. Babs Gezelle Meeburg