• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

‘Het loon der Liefdadigheid’ (1839)

17 mei 2020 door Ewoud Sanders Reageer

Jeugdverhalen over joden (90)

Door Ewoud Sanders

Auteur: onbekend
Vertaald uit het Duits
Moraal: wie goed doet, goed ontmoet

Herkomst en drukgeschiedenis

Het verhaal ‘Het loon der Liefdadigheid’ werd in 1839 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dat tijdschrift bestond van 1837 tot 1843 en bevatte veel vertalingen van artikelen uit Duitse en Franse jeugdtijdschriften. ‘Het loon der Liefdadigheid’ is vertaald uit het Duits. Deze geschiedenis begint in een dorp in de buurt van Hannover kort voor het uitbreken van de zevenjarige oorlog (1756-1763).

Philarete betekent ‘liefde door deugd’. Doel van het tijdschrift was zedelijke vorming.

Samenvatting

Salomo is een arme joodse marskramer. Op een koude winterdag klopt hij aan bij het landgoed van de familie Van K. Mevrouw Van K. en haar twee dochters staan vanwege hun liefdadigheid in de omgeving bekend als ‘de drie engelen op het kasteel’.

Voor hun deur valt de ‘jodenknaap’ Salomo ‘half dood’ neer van koorts en vermoeidheid. Mevrouw Van K. laat hem in ‘een klein zindelijk vertrekje’ in een bed leggen. Als hij de volgende dag niet is opgeknapt, laat zij een dokter komen. Die verwacht dat Salomo zal sterven. ‘Evenwel, de voorgeschrevene artsenijen, eene onvermoeide liefdevolle oppassing bragt, onder ’s Hemels zegen‚ binnen weinige dagen eene gunstige wending te weeg.’

In tranen vertelt Salomo zijn levensverhaal. Zijn moeder is al zes jaar dood, zijn vader is vier weken geleden gestorven en Salomo zocht tevergeefs hulp bij ‘geloofsgenoten’.

Drie weken later vertrekt Salomo. Hij krijgt van mevrouw Van K. kleding en wat reisgeld mee. ‘Ik hoop dat God u loonen zal voor uwe barmhartigheid’, zegt Salomo bij het afscheid.

 De zevenjarige oorlog brengt rampspoed voor de familie Van K. Het gezinshoofd wordt op het slagveld gedood, het landhuis verwoest, het laatste geld gestolen. Berooid komen mevrouw Van K. en haar dochters in Berlijn aan. Daar beginnen zij ‘een kleine opvoedingsinrichting’.

Op een winterdag wordt er aangebeld door een joodse marskramer. Die biedt op vriendelijke toon mevrouw Van K. zijn spullen te koop aan. Mevrouw Van K. wil hem afwijzen, maar ‘den spraakzame man’ stalde ‘nog ijveriger’ zijn waren uit en daarom besluit zij wat kleinigheden voor haar dochters te kopen. De jood verpakt ze in een blad papier en vertrekt daarna ‘in aller ijl’.

Als de dochters het pakketje openmaken, blijkt dit niet alleen veel meer dan het gekochte te bevatten, maar ook honderd gouden munten en een brief. Die begint als volgt: ‘Genadige Vrouw, nu tien jaren geleden, hebt gij den armen jodenknaap Salomo het leven gered, en waart destijds de eenige, die menschelijk met mij handeldet.’ Salomo schrijft dat hij, dankzij de hulp van een ‘oude, rijke geloofsgenoot’ een handel heeft opgezet. ‘Ik was gelukkig en mag thans een vermogend man genoemd worden. Voor eenige weken kwam ik hier aan, en stond niet weinig verwonderd, toen ik kort daarna u met uwe lieve dochters op de wandeling ontmoette. Ik herkende u aanstonds, en vernam in stilte naar uwe omstandigheden. Wat ik gedaan heb en hoe ik ’t aanleide is u thans geen geheim meer. Had ik mij bekend gemaakt, gij zoudt die kleinigheid niet hebben aangenomen. Het roode halssieraad is voor uwe lieve Mina bestemd, die mij ’t eerst aan de deur vond. Doe geen onderzoek naar mij, want zoodra ik u gezien en gesproken heb, vertrek ik van hier. De God mijner vaderen, die ook uw en mijn God is, schenke u en uwe dochters zijnen zegen!’

Moeder en dochters zijn ontroerd. Tegen haar dochters zegt mevrouw Van K.: ‘De gelukkige wending in zijn lot is het werk der Goddelijke Voorzienigheid, en het geschenk, dat hij ons op zulk een kiessche en vernuftige wijze vereerd heeft, bewijst dat hij een goed mensch is. Leert hier uit kinderen, dat ieder mensch, christen of jood, tot eene goede daad in staat is, wanneer hij zijn aangeboren zedelijk gevoel volgt. Hier bevestigt zich het woord der Heilige Schrift: “Bij God is geen aanzien des persoons; ieder die hem vreest en zijnen naaste liefheeft, vindt genade in zijn oog.” Salomo is gewis den Heere welgevallig.’

Doelgroep

Het tijdschrift Philarete was bestemd voor kinderen tussen twaalf en zestien jaar.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 19e eeuw, jeugdliteratuur, Jeugdverhalen over joden

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d