• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De Blinde Vlek

30 juni 2020 door Redactie Neerlandistiek 16 Reacties

Over de nieuwe canon van de KANTL

Door Martijn Benders

Ik zie een hele kleine versie van mezelf, een miertjesmartinus
voor een hele schattige minipiramide staan, en uit het raam
van verdieping 45 steekt een minimiertje het kopje met pet,
een poortjeswachter, en hij zegt we hebben een blinde vlek
die jij zelf in mag vullen, mierenmartinus.

En ik ervaar
een heel mooi klein stukje mierengeluk,
iedereen kan naar het topje, zelfs mierenmartinus zelf.
Dankjewel! Maar leun niet zo uit dat raampje.
U heeft zo’n schitterende pet.

Wanneer het over een canon gaat hoor je vaak de ‘waarom’ vraag maar eigenlijk nooit de ‘wie’

Toch is precies dat voor mij juist de meest belangrijke vraag. Ik heb enorme interesse in de muzieksmaak van bijvoorbeeld David Bowie, en nul komma nul interesse in de muzieksmaak van Ambtenaar X die een opleiding deed bij Instituut Y. In bovenstaand gedicht probeer ik dat perspectief uit te drukken: het gaat niet om de canon, maar om de personen die je zoiets laat maken. De blinde vlek is hier bijna Diogeniaans het zonlicht zelf, bemiddeld door de pet van de poortwachter. Voor mij is niet de blinde vlek van de poortwachters het probleem, maar de poortwachters zelf, omdat ik in hen doorgaans geen grote talenten ontwaar. Of een canon überhaupt nodig is kan ook een legitieme vraag zijn, maar is voor mij een vraag die pas daarna volgt.

Dan zou ik zeggen: enkel in perspectief. Want we willen geen kleine piramide meer, we willen iets wat zich weet verhouden naar de andere literatuur die over de grens wordt geschreven.

Wanneer ik de huidige canon bekijk zie ik zowel aan Belgische als aan Nederlandse kant een nogal belegen lijstje boeken, die ik goeddeels allemaal wel las, maar die voor mij niet het leven en de sprankeling bevatten die literatuur de moeite waard maken. Ik las een of ander regeltje dat de auteur dood moet zijn om op de leeslijst te mogen komen. Dat doet me denken aan de kunstwereld, waar de schilder dood moet zijn voor zijn schilderijen geld waard mogen worden. Het lijkt me een kenmerk van dode cultuur, en de hamvraag is maar of dat het beeld is wat je nu echt jonge mensen in zou willen prenten. Vernieuwing lijkt me dus een prima idee, maar alleen een blind vlekje gaat het verschil niet maken.

Wat ik ook zie als ik de huidige canon bekijk is een enorme, bijna dystopische luiheid. Het aantal schrijvers is door de eeuwen heen namelijk exponentieel gestegen, ontploft bijna, maar die exponentialiteit zie je in de canon totaal niet terug. Sterker nog, die canon laat eerder het omgekeerde beeld zien, hij doet het lijken alsof er juist eeuwen geleden veel meer schrijvers waren, veel meer goede schrijvers, en dat doet sterk denken aan een dystopie, die de boodschap uitdraagt dat waar je vroeger met vijftig concurrenten van doen had en tegenwoordig met vijfduizend, al die concurrentie om niet is, want de poortwachters zitten te slapen op hun stoel, en presenteren dat eufemistisch naar het publiek toe als een ‘blinde vlek’. Kortom, ook hier zou ik toch graag zien dat men eens flink zijn best deed de ontwikkelingen daadwerkelijk te representeren.

Ik zie in de canon het aristocratische bildungsideaal van de negentiende eeuw terug, en ik vind het wonderlijk dat dit wist overleven tot in de huidige tijd. Een exponentieel model dicteert juist dat je, zeker in catastrofale tijden, waar mensen in het perspectief leven dat de hele menselijke cultuur ten einde zal lopen – precies juist in zulke tijden kunnen we het ons niet veroorloven alles in de schoenen van de nazaten te schuiven, maar dat is wel wat hier gebeurt: men gaat er klakkeloos vanuit dat die poortwachters van de toekomst het allemaal wel zullen kunnen bijbenen, die enorme groei, en dat is in het huidige tijdsbestek eigenlijk een asociaal idee. De hele opzet heeft bijna ‘boomers’ op het voorhoofd gekalkt staan, en ook nog in een potsierlijk gotisch font. Enkel een grondige vernieuwing is in de huidige tijd op zijn plaats. Draai de piramide om, zodat de punt in het verleden staat en hij een brede basis heeft in het heden. Het is namelijk helemaal niet erg dat jonge mensen huidige schrijvers lezen.

Maak een einde aan deze institutionele dystopie, en u zult zien dat de literatuur weer kan opleven. Want Gombrovicz maakte al in 1937 middels Ferdydurke korte metten met het bildungsideaal, en wie meent daarmee in 2020 nog goede sier te kunnen maken laat zich toch echt voornamelijk als fossiel kennen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: canon

Lees Interacties

Reacties

  1. Berthold van Maris zegt

    30 juni 2020 om 13:26

    Inderdaad: wie.
    Zo is het ook met literaire prijzen.

    Bij de presentatie van de Canon van de geschiedenis zg ik bijvoorbeeld de onvermijdelijke Lotte Jensen weer voorbijkomen en dacht ik: o ja, nationale identiteit en zo, ach ja.

    Beantwoorden
    • DirkJan zegt

      30 juni 2020 om 13:59

      Lotte Jensen maakte deel uit van de ‘herijkings-commissie’ van de Canon van de Nederlandse geschiedenis..

      Samenstelling

      – dhr. prof. dr. J.C. Kennedy, voorzitter,
      • dhr. A. Benali
      • dhr. dr. K.J. Fatah-Black
      • mw. dr. M. de Groot-Reuvekamp
      • mw. K. Goudsmit MA
      • mw. prof. dr. L. Jensen
      • dhr. dr. H.G. Slings
      • mw. dr. H. Tuithof

      Beantwoorden
  2. Berthold van Maris zegt

    30 juni 2020 om 14:00

    Ja, dat bedoel ik.

    Beantwoorden
  3. Bert Mostert zegt

    30 juni 2020 om 14:27

    Geen literaire (of andere) canon maken is het beste voor iedereen, ook voor Benders die (al dan niet korzelig) aan de gratuite canon niet zijn eigen even gratuite mening hoeft toe te voegen

    Beantwoorden
  4. maanantai zegt

    30 juni 2020 om 14:39

    Geen canon is natuurlijk altijd mogelijk, maar persoonlijk zie ik er toch vooral een leeslijst in, een waar ik zelf geen belang aan zou hechten, zeker niet in huidige vorm. Dus hou er mee op of pak het heel anders aan, mij is het verder om het even, maar die ‘blinde vlek’ vind ik nogal lachwekkend als vernieuwing.

    Beantwoorden
  5. DirkJan zegt

    30 juni 2020 om 14:43

    Ik ben het hier mee eens, maar ik geloof niet dat het wat oplost door de Canon op zijn kop te zetten, maar ik weet ook niet of dat werkelijk Martijn zijn bedoeling is. Die hele Canon is praktisch gezien ook van weinig waarde, zeker niet als de laatste 25 jaar aan literatuur al niet meetelt. Schat die hele Canon af. interesse wekken voor literatuur, een boek, voor kunst en cultuur kan je vind ik het beste laten doen door bevlogen eenlingen met een bevlogen smaak en een bevlogen verhaal, betrokken kenners die deuren openen in plaats van poortwachters die deuren sluiten.

    In Nederland is nu bij het radioprogramma De Taalstaat interesse om een literaire Canon ook voor Nederland te gaan maken. Frits, doe het niet!

    Beantwoorden
  6. Berthold van Maris zegt

    30 juni 2020 om 14:56

    Hierbij onderteken ik heel graag de petitie Frits, Doe Het Niet!

    Beantwoorden
    • DirkJan zegt

      30 juni 2020 om 14:58

      🙂

      Beantwoorden
  7. maanantai zegt

    30 juni 2020 om 14:57

    Het op zijn kop zetten van de canon lijkt mij een goede zet om de roofdierstructuur te ondermijnen die aan de basis ligt van het huidige bestel: de suggestie dat toen alles goed was, en nu nauwelijks iets goed genoeg is.

    Beantwoorden
  8. maanantai zegt

    30 juni 2020 om 14:59

    Hoe serieus kun je verder een canon nemen waarin Bloem en Gerhardt de superieuren zijn van ter Balkt of Snoeks? Aanfluiting op elke denkbare wijze, ketterij zelfs. De kerkvader wordt in me wakker!

    Beantwoorden
  9. Ronald V. zegt

    30 juni 2020 om 16:35

    Sorry maar ik begrijp niets van het gedicht en eigenlijk ook niets van het betoog terwijl ik best wel zot ben op poëzie en enigszins filosofische betogen.

    Met het Bildfungsideaal, altijd te upgraden (bah, wat een rotwoord) tot versie 7.8, lijkt me weinig mis. Ken je klassieken, daar is niks mis mee. Toch? En natuurlijk schrijden kunst en literatuur verder. Heel mooi. Dus ook neoklassiekers, ook uit verre landen, en nieuwe afgestofte klassiekers zijn welkom in een lospolsige lijst van aanbevolen literatuur en kunstwerken.

    Wil men beweren dat Schiller achterhaald en saai is, dan dient men wel eerst Schiller te lezen, het liefst met een paar literatuurwetenschappelijke studies over Schiller erbij, en niet meteen Schiller op voorhand afwijzen.

    Maar eigenlijk weet ik niet af mijn reactie ergens op slaat, want nogmaals sorry, ik begrijp je niet echt.

    Beantwoorden
    • maanantai zegt

      30 juni 2020 om 16:57

      Ik verwijs toch duidelijk naar de plek waar dat ideaal vrij grondig onklaar werd gemaakt? Verwacht je nu dat ik die hele roman hier opnieuw in ga typen? Je kunt een betoog geven over waarom Gombrovicz het allemaal helemaal verkeerd zag, maar verwijzen naar iets veel ouders lijkt me bepaald geen nuttig discours.

      Beantwoorden
      • Ronald V. zegt

        30 juni 2020 om 18:20

        Sorry maar ook hier begrijp ik niets van.

        Beantwoorden
      • Bert Mostert zegt

        2 juli 2020 om 15:39

        Dus dan maar Gombrowicz canoniseren.

        Beantwoorden
  10. maanantai zegt

    1 juli 2020 om 08:05

    Ik was vandaag paraat, bijdrages over de canon mochten vanaf vandaag worden ingestuurd, maar de dystopie manifesteert zich dan natuurlijk nadrukkelijk. Moeilijk hoor, een functioneel email adres publiceren. En wat is dat nou eigenlijk ook voor logo? Rare jongens, die romeinen. https://literairecanon.be/nl/over/contact?fbclid=IwAR2Y6kJ2K9GDBVKPs-5kob7LXwnOvzdSOGyiL1gP4PAyi_i8TJfZyd0965U

    Beantwoorden
    • DirkJan zegt

      1 juli 2020 om 11:25

      @martijn

      Constructief dat je een bijdrage wil insturen, mij ontbreekt het aan enige goesting hiervoor en weet ook zo 1 2 3 niet weke titel. En inderdaad het linkje naar het e-mailadres is onvolledig. Maar ik heb even op de website van de KANTL gekeken, de organisatoren, en stuur je suggestie voor ‘de blinde vlek’ naar onderstaand mailadres, en/of wijs ze op de e-mail-fout. Doe ik ook nog iets goed!.

      secretariaat@kantl.be

      Ik zie dat er al drie boeksuggesties zijn aangedragen. Zie::

      https://literairecanon.be/nl/werken/blinde-vlek/fragment

      Je kan ook een audio- of video insturen, maar ook hier wordt voor inzending verwezen naar de contactpagina en kan je niet insturen.

      https://literairecanon.be/nl/werken/pleidooien-audio-en-video

      Succes!

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Kees Spiering • Met schone lei

We zijn zo gezin als ’t maar kan —
toch loopt ze ver van mij. Verdriet
verslijt ze als kledij. Ons ontgaat
dat het kind geen capuchon draagt

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

DALENDE EEND

Een inval van herboren weelde,
het water schommelt diep onthutst,
een eend apart is klein van stuk,
zieltogend water zijn gemeente.
 

Bron: De Revisor, februari 1974

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1872 Johan van Dale
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d