• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Top 40 van de Gouden Eeuw – 40

20 juni 2020 door Kees de With 1 Reactie

Door Margot Kalse en Olga van Marion

Nederlanders zingen heel veel, niet alleen in kerken en koren, maar ook op feestjes, bij bruiloften en onder de douche. Dat doen ze al eeuwen. Wie verliefd of verlaten is zingt een popliedje, wie in nood is het Wilhelmus of een psalm, en wie een kind in slaap sust een wiegenlied. Een gouden tijd voor het Nederlandse lied is de periode van de late zestiende en de zeventiende eeuw, wanneer al die liedjes verzameld in liedbundeltjes op de markt komen, geschikt voor jong en oud. Muzieknotatie is niet nodig, want de boekjes bevatten contrafacten: teksten van liedjes met aanduiding van de bekende melodie waarop ze gezongen kunnen worden.
Voor de Top 40van de Gouden Eeuw hebben we de veertig populairste melodieën uit de Nederlandse Liederenbank geselecteerd, die destijds in het Nederlandse taalgebied het meest gebruikt zijn. Bij deze melodieën hebben we mooie, ontroerende en verrassende liedteksten uit die tijd gezocht om Nederlandstaligen van nu in staat te stellen kennis te maken met de rijkdom van dit cultureel erfgoed. Iedereen kan nu met behulp van de muzieknotatie of de midi-files de liedjes leren zingen. Van tijd tot tijd zullen we een exemplaar uit de Top 40 publiceren, tot we bij de allerpopulairste melodie op nummer 1 zijn.
In het boekje waarin alle liedjes verschijnen, willen we uw commentaar graag verwerken.

Allez où le sort vous conduit

Deze naam verwijst naar een courante, een snelle dans in driedelige maatsoort, gecomponeerd door Pierre Chabanceau de la Barre (1592-1656). Deze in de zeventiende en achttiende eeuw zeer populaire melodie werd vaak aangeduid met de naam van de componist: ‘Courante la Bare’. Het lied ‘Helaas mijn zuchten zijn om niet’ werd geschreven op deze melodie en werd op zijn beurt zo bekend dat het als wijsaanduiding werd gebruikt, zoals voor ons liefdesliedje  uit de bundel Clioos Cytter (1669). De twee geliefden die we hier horen, zijn bekenden uit het Italiaanse epos La Gerusalemme liberata van Torquato Tasso. Zij is Armida, tovenares, en hij is Rinaldo, ridder. Volgens de dichter ‘G.V.W.’ ofwel Geraerd van Wolschaten, boekdrukker en deken van de Antwerpse rederijkerskamer De Violier, heeft Rinaldo zijn geliefde na het boeten van ‘zijn minnelusten’ schandalig in de steek gelaten. Armida kan hem daarom wel vermoorden. Gelukkig brengen Cupido en Venus het stel weer bij elkaar.

Toon: Helaas mijn zuchten zijn om niet

3. Vol wraaklust, vat zy ’t moort-geweer,
Gemoedigt om zijn borst daer meê te grieven;
Maer straks de Liefde riep: ‘Ey lieve,
Ey lieve, spaar toch deze Jongen heer!’
De schalm verdreef haer wreede zin, 
De felle Wraak gink voor de zoete Min, 
Zy voelt haer hart en ziel door liefde prangen, 
En spreekt: ‘Ik moet 
U houden hier gevangen, 
Tot je my voldoet’.

4. Terstont zoo keurt zy uyt ’t velt
Het frissche groen, met bloem en kruyt doormengelt,
’t Geen zy met taaye bieze strengelt,
En bint daer meê die kloeke Oorlogs-helt;
Die nooit op Mars en heeft gepast,
Raakt door een Vrouw in minne strikken vast,
Die hem vergunt, gevoelt in deze banden,
Voor straf genâ,
En zoekt met offerbranden
Gunst van Cipria.

5. De zoete Venus zag dees brant
Met yver aen, en daelde vrolijk neder,
Om dees gescheyde Liefjes weder
Op nieuws te hechten met een nieuwe bant.
Rinaldo onderwijl ontwaakt,
Voelt hem geboeit, en ’t hart door min geraakt.
Kust vriendelijk Armiedes mondt en wangen,
En smeekt en vleyt:
‘Ey houdt my dus gevangen
In der eeuwigheyt.’

Men ziet naa Mins genot, dat liefde neemt een keer; 
Doch anders blijckt het hier: want schoon Rinald Armiede, 
Na Mins volbragte lust, metloosheyt gink ontvliede, 
Houdt nochtans trouw beloft, en eert Armiede weêr.
G.V.W.
UYT.

geboedtbotgevierd
loosheidtlistigheid
verkeertverandert
onvertsaagtdapper
beemdenvelden
borstbarstte
by Plutoos zielennaar de onderwereld
fielschurk
geweerwapen
gemoedigtvastberaden
grievenverwonden
straksmeteen
de LiefdeAmor (of Cupido)
schalmschelm (t.w. Amor)
ginkweek
prangenknellen
my voldoetvoldoet aan mijn wens
keurtkiest
strengeltvlecht
Die nooit op Mars en heeft gepastdie nooit bang was om te vechten
verguntschenkt [de druk leest ‘nergunt’]
VoorIn plaats van
CipriaVenus
dees brantdit brandoffer
yvergenegenheid
hemzich
EyAch!
duszo
schoonhoewel
met loosheytdoortrapt
G.V.W.Geraerd van Wolschaten

Tekst uit: Clioos Cytter, slaande aardige gezangen, nieuwe wyzen, geestighe steekdichjes en brandende minnekusjes (Amsterdam: voor Baltus Boekholt, 1669), p.245. https://www.dbnl.org/arch/_cli001clio01_01/pag/_cli001clio01_01.pdf (pdf p. 232-236)
Melodie uit: Willem de Swaen, Den singende swaen, dat is den lof-sangh der heyligen, die als singende swaenen, de dood blygeestigh hebben ontfangen (Antwerpen, Arnout van Brakel, 1664), p. 111 http://objects.library.uu.nl/reader/index.php?obj=1874-36165 (pdf p. 120)

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Gouden Eeuw, Liedcultuur, liedjes, top40

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter van der Land zegt

    20 juni 2020 om 14:59

    Wat geweldig! Komt er ook gezongen audio bij de uiteindelijke publicatie?

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jan van Harten • Boeket

Na zijn heengaan bleef mijn moeder
goed verzorgd achter. Soms was ze druk
bezig om losse gedichten van mij
te lezen om ze daarna te verscheuren.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

24 mei 2025

➔ Lees meer
31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d