Verwarwoordenboek Vervolg (185)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

komeet / meteoor    

De woorden verschillen in betekenis.

komeet                       kosmische ‘vuile sneeuwbal’ die aan de rand van ons zonnestelsel in een jaar of tien rond de zon draait

• Men denkt wel dat de ster van Bethlehem eigenlijk de komeet van Halley was, die eens in de 76 jaar zichtbaar is.

meteoor                     kosmisch brok steen dat licht geeft door verbranding bij het binnengaan van de dampkring

• Bij een heldere hemel zullen we vannacht een meteorenzwerm kunnen zien.

Een komeet wordt ook wel ‘staartster’ genoemd, maar alleen de ‘staart’ klopt in deze naam.

Een komeet bestaat uit bevroren gassen en gesteente. Als een komeet in zijn baan de zon nadert wordt het ijs gasvormig, en ontstaat een lichtgevende staart. Eigenlijk zijn het twee staarten: een witte van steengruis en een blauwe van gas.

Een meteoor wordt ook wel ‘vallende ster’ genoemd, maar het is geen ster. Onze taal is heel precies als het gaat om de verschijningsvormen van kosmische brokken steen, die wij meteoren noemen. We spreken van een meteoroïde als zo’n brok steen in de ruimte zijn banen draait. Zodra zo’n steenbrok in de aardatmosfeer of nog dichter bij de aarde in de dampkring terechtkomt, en daardoor lichtgevend verbrandt of verdampt, spreken we van een meteoor. Meestal verbrandt zo’n steenklomp dan helemaal. Maar als er toch een brokstuk(je) op de aarde terechtkomt, spreken we van een meteoriet of meteoorsteen.

Verwarrend is dat we ook nog hemellichamen hebben die worden aangeduid met planetoïde of asteroïde.

• Een gangbare hypothese over het uitsterven van de dinosauriërs zo’n 65 miljoen jaar geleden is de inslag van een planetoïde met een doorsnee van ongeveer tien kilometer.

De benaming ‘asteroïde’ stamt nog uit de tijd dat men dacht dat het hier om ‘sterachtigen’ gaat. Inmiddels weten sterrenkundigen dat het rotsachtige brokstukken zijn die net als planeten rond de zon draaien. Ze worden ook wel dwergplaneten genoemd. En voor de sterrenkundigen onder ons: Het verschil met meteoroïden is dat ze in hun baan niet zo dicht bij de zon komen dat ze door smelten licht gaan geven. Het verschil met kometen is dat er minder variatie is in chemische verbinding, en dat de baan rond de zon minder eivormig is.

De woorden komeet en meteoor worden ook figuurlijk gebruikt.

• Dennis is korter dan een maand bij Ajax en hij schiet als een komeet omhoog.
• Deze dichteres verscheen als een meteoor aan het dichterlijk firmament.

De betekenis is dan ‘snel stijgend’ of ‘een korte flitsende carrière maken’. Maar als ik dichteres was, zou ik niet blij zijn met de meteoorvergelijking: je brandt dan wel snel op. En als ik Dennis was, zou ik me wel zorgen maken over mijn toekomst, wanneer ik weer wat verder van de zon af sta.

Afbeelding van skeeze via Pixabay