• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het raadsel van wij in het Cité-Duits

16 februari 2021 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Het is een ijzeren wet: waar mensen bij elkaar komen, vermengen hun talen zich. Als dat langere tijd voortduurt, kan er uit dat voortdurend mengen een nieuwe taal ontstaan. Zoiets is gebeurd in (Belgisch) Limburg in de jaren dertig van de vorige eeuw, toen mannen van heinde en ver (denk: Italië of Tsjechië) kwamen om in de mijnen te werken. Met elkaar ontwikkelde ze een taal die Cité-Duits heet. De taalkundige Nantke Pecht schreef er een proefschrift over waarop ze onlangs cum laude promoveerde in Maastricht.

Ondanks de korte geschiedenis zit er echt systeem in dat Cité-Duits, ontdekte Pecht. Mensen mengen niet zomaar wat talen door elkaar, maar ze maken consistente keuzes. Dat liet ze onder andere zien aan de hand van de persoonlijk voornaamwoorden.

De basis van de taal vormen drie talen: het Maaslands (Limburgs), het Duits en het (Belgisch) Nederlands. Die liggen natuurlijk dicht bij elkaar maar verschillen ook van elkaar. Voor de eerste persoon enkelvoud zou je kunnen kiezen tussen ich en ik, maar mensen gebruiken consistent de eerste vorm. Zoals ze voor de tweede persoon kiezen voor du en dich en niet voor jij of gij. Het is ook niet alleen maar Duits: de derde persoon enkelvoud onzijdig is dat en niet es of das.

Niemand heeft waarschijnlijk ooit vóór Pecht die persoonlijk vooraamwoorden in een tabel gezet, maar door onwillekeurige coördinatie zijn de sprekers op dit specifieke systeem uitgekomen. Om dat te laten zien, analyseerde Pecht vele uren opnamen van sprekers van het Cité-Duits tot in klein fonetisch detail.

Het voornaamwoord dat het meest variabel is, is dat voor de eerste persoon meervoud. Daar vond Pecht wir, wie en we door elkaar gebruikt. Ze speculeert dat dit misschien komt doordat de eerste persoon meervoud zo’n complex begrip is (niet het simpele meervoud van ik, maar ‘ik en anderen, waaronder misschien de hoorder’), al maakt ze niet echt duidelijk waarom een complex begrip een variabele vorm zou hebben. Ze wijst er ook nog op dat groepstalen zoals het Cité-Duits dienen voor het wij-gevoel, maar ook lijkt me geen afdoende verklaring.

Het is dus vooral nog een beetje raadselachtig waarom juist wij zoveel vormen kent in deze nieuwe taal – alsof het de laatste vorm is die zich nog moest inpassen in het systeem.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dialectologie, taalcontact

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jacob Winkler Prins • Volle maan

Visschermeisjes waden langzaam mee:
Voeten scheemren onder donkere rokken
En weerspieglen in de blanke ree!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

NON VOYAGE

Het vermoeiende van reizen is het verdringen van het meemaken.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
10 oktober 2025: De dag van de biografie 

10 oktober 2025: De dag van de biografie 

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1988 Cornelia Brinkman
1999 Antonin van Elslander
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d