• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

“Serieus”: verschuivend van bijvoeglijk naar bijwoordelijk en de betekenis is ook intrigerend

11 februari 2021 door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

Door Siemon Reker

In het Algemeen Dagblad van gisteren het verhaal van Tasien gelezen? De eerste zin is direct de korte samenvatting: “Een volstrekt unieke prestatie – dat heeft Tasien Joeman (22) geleverd door in vier jaar tijd vijf diploma’s te halen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Studeren op dit niveau is soms eenzaam, maar stoppen was nooit een optie.”” Zijn vader kwam uit Suriname en werd hier agent. Tasiens moeder gaf hem als basisschoolkind extra oefeningen in spelling. “Ze zei daarbij: als je niet serieus wordt, eindig je als vuilnisman. Dat was voor mij een schrikbeeld.”

In het dreigend-voorspellende ‘als je niet serieus wordt’ heeft serieus dezelfde betekenis als wanneer van een leerling(e) gezegd wordt dat deze pienter en serieus is: ‘ijverig, z’n best doend’. Hoe simpel misschien ook, die betekenis zie ik niet direct in Van Dale.

Het gaat nog verder: het grote woordenboek beschouwt serieus ‘ernstig; oprecht, gemeend’ als een bijvoeglijk naamwoord. Dat klopt met de meeste voorbeelden die er als illustratie bij opgenomen staan, maar kijk eens in actuele Handelingen van de Tweede Kamer en zie dan serieus in overgrote meerderheid gecombineerd worden met iets werkwoordelijks (serieus nemen, onderzoeken, overwegen, kijken naar, overwegen, ingaan op iets). Kortom: tegenwoordig wordt het woord serieus aan het Binnenhof in de eerste plaats gebruikt om een handelingswerkwoord te onderstrepen en het is dus een bijwoord.

Dat is niet altijd zo geweest. Kijk in de Handelingen van een halve eeuw geleden en ik durf de voorspelling aan dat de verhouding bijwoord/bijvoeglijk naamwoord dan anders ligt dan in 2020. Ook de betekenis is lang niet altijd met ‘oprecht’ of ‘ernstig’ te omschrijven en evenmin met dat ‘ijverig’ in het voorbeeld van Tasien Joeman: een serieus aantal, een serieus probleem, serieuze maatregelen, serieus geld, serieus belasting betalen dat bevat toch vooral betekeniselementen als ‘veel’, ‘ingrijpend’, ‘lastig’.

Vroeg in de jaren ‘50 van de vorige eeuw kon men in het parlement hier nog spreken van een serieus debat, serieuze discussie, serieuze beraadslaging door serieuze partijen; van serieuze bladen, een serieuze pers. Het ging over serieuze emigranten en serieus te goeder trouw.
Rond het gebruik van dat woord serieus is kennelijk in een aantal opzichten iets veranderd waar nader onderzoek naar uit zou moeten gaan.

Tasien kan dat vast in een minuut of vijf uitzoeken. Serieus! ‘Echt, geen grap: werkelijk.’

Afbeelding: Screenshot Google.nl 07.02.2021
Dit stuk verscheen eerder op het eigen blog van Siemon Reker.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taalverandering, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Marte zegt

    13 februari 2021 om 09:43

    Even iets anders: SERIEUZE verachting van werkende mensen in Tasiens relaas: vuilnisman als het ultieme schrikbeeld. Schaamteloos dit. Ik lees op LinkedIn dat meneer Joeman bij ABN Amro werkt. Twijfelt iemand na de ellende van 2008 (en de naschokken daarvan) nog dat onze samenleving meer heeft aan goede vuilnismannen dan aan bankiers?

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jacob Winkler Prins • Volle maan

Visschermeisjes waden langzaam mee:
Voeten scheemren onder donkere rokken
En weerspieglen in de blanke ree!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

NON VOYAGE

Het vermoeiende van reizen is het verdringen van het meemaken.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
10 oktober 2025: De dag van de biografie 

10 oktober 2025: De dag van de biografie 

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1988 Cornelia Brinkman
1999 Antonin van Elslander
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d