Verwarwoordenboek vervolg (217)
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
marionet / trekpop
De woorden overlappen in betekenis, maar er is wel verschil in ‘taalsfeer’.
marionet aan draden beweegbaar figuurtje in poppenspel, iemand die doet wat een ander hem laat doen
- Hij verzamelde Japanse poppenkunst, en speciaal marionetten die in bunraku gebruikt worden.
- De Bataafse Republiek (1798) was een vazalstaat van Frankrijk met een marionettenregering.
trekpop pop met ledematen die je kunt bewegen, ook in figuurlijke betekenis
- Knutselen: wat heb je nodig voor een trekpopclown?
- Ik ben geen trekpop die danst naar jouw wensen!
Het woord marionet komt uit het Frans, waar het van oorsprong een kleine Maria-afbeelding of een Mariafiguurtje aanduidde. Daarna werd de betekenis ruimer: beweegbaar figuurtje.
Onze taal kent andere woordparen Nederlands-Frans, zoals mengsel-melange, ondergoed-lingerie, verontschuldigingen-excuses, wandkleed-gobelin, ziekenwagen-ambulance. De verschillen zijn heel subtiel. Maar als beide woorden worden gebruikt, moet er toch een klein verschil zijn. In het geval trekpop-marionet lijkt het eerder een verschil in stijl of taalsfeer: trekpop hoort eerder thuis in meer alledaags taalgebruik.
Er wordt wel gesuggereerd dat een trekpop geen algemene, figuurlijke betekenis zou hebben, Maar zeker in Vlaanderen komt dit woord ook in deze betekenis voor. Dit kan misschien verklaard worden uit de Vlaamse afweer tegen Franse woorden. Er zijn ook speelgoedwinkeliers die een onderscheid maken. De Nederlandse trekpop is dan een stukje zelfstandig speelgoed: een ‘ledenpop’ waarin touwtjes niet per se noodzakelijk zijn of alleen achter de rug zitten. En een marionet is dan een figuurtje als onderdeel van een poppenspel, dat bediend wordt met veel langere touwtjes waaraan het figuurtje in de poppenkast hangt. Maar dit onderscheid is niet duidelijker dan het onderscheid tussen de Nederlandse broek en de Franse pantalon. Of zou er een verschil in prijs zijn, zoals bij de stomerij waar je je broek heen brengt en tegen betaling als pantalon terugkrijgt?
Afbeelding van Alex Yomare via Pixabay
