• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Top 40 van de Gouden Eeuw – 3b

15 mei 2021 door Margot Kalse, Olga van Marion en Kees de With 1 Reactie

Om opnames en uitgave van de Top 40 mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingsactie gestart: steunleiden.nl/project/top-40-van-de-gouden-eeuw .
Doneer nu en ontvang de cd en/of het liedboek als beloning!

Aen Jan Jacobsz Visscher,
Schilder en Glaes-Schryver

Op deze prachtige melodie vinden we vele contrafacten, meestal geestelijke, vermanende, bespiegelende liederen. Zo berijmde dominee-dichter Samuel Ampzing de lof op de bruid uit het bijbelboek Hooglied ‘Op de wijse vanden xxiv. Psalm’. Ook de dichter Gerbrand Adriaenszoon Bredero schreef er een lied op. Dat hij refereert aan psalm 24 in de berijming van Datheen zien we aan de wijsaanduiding ‘Stemme: vanden xxiiij. Psalm, De aerd is onses Gods voorwaer, &c.’ Het lied gaat over de problemen in de Amsterdamse rederijkerskamer D’Eglentier, die in de jaren 1612-1617 door onderlinge ruzies geteisterd werd. Het heeft de vorm van een brief aan een goede vriend en mede-lid van de kamer en is een antwoord op de vraag ‘Waerom het Eglentiertjen, ach! Niet bloeyt gelijck het voormaels plach?’ Na de begroeting waarin de vriend complimenten krijgt toegezwaaid (Bredero vraagt zich af of hij diens graveerkunst of diens vriendschap het meest waardeert) volgt het antwoord: de kamer gaat ten onder aan intolerantie. In de zevende strofe zien we Bredero als toneelauteur opkomen voor zijn professie: het is geen sinecure om zo’n stuk te schrijven en het is dan ook verschrikkelijk als er bij het rolleren ruzie onder de acteurs uitbreekt. In de achtste strofe slaat Bredero de leden van de kamer om de oren. Zo heeft hij op Psalm 24 een weliswaar wereldlijk, maar toch belerend lied geschreven.

Stemme: vanden xxiiij. Psalm, De aerd is onses Gods voorwaer, &c.

3. Waerom het Eglentiertjen, ach!
Niet bloeyt gelijck het voormaels plach?
Is, Vrundt, u vriendelijcke Vrage:
De meeste mangel die ick weet,
Dat is: dat elck zijn plicht vergeet,
Want niemant wil den ander dragen.

4. Dies d’Eendracht vlucht nu voor de twist,
De Eenvoud’ voor de schalcke list,
De oude trouw is gantsch gebroken,
De Liefde van de kunst is sieck,
Of yver-loos; door spijt of pieck
En wert gedicht noch rijm gesproken.

5. Daer d’Overheyt niet wel en staet,
En d’ongeregeltheyt toe-gaet
Van bengels woest, en grootse gecken,
Daer ellick voert het hooghste woort,
Daer niemandt doet als hy behoort,
Daer moet het al ten quade strecken.

6. Dies wertmen wette-loos, en slof,
De goede zeden raecken of,
En die’t hem schoon te recht wil moeijen:
Die wert beguygelt en belacht,
Gelastert, en smaedlijck veracht,
Hoe sou den Eglentier dan bloeijen?

7. Heeft yemant nu een Spel gemaeckt,
Daermen (doch lachend’ niet) aenraeckt
Met moeyten, en met tijdt verliesen,
Alsmen de rollen dan uyt-deelt,
Den een die wrockt, d’ander krackeelt,
Elck souse selfs wel willen kiesen.

8. And’re brengen haer rollen weer.
And’re willen niet spelen meer.
’t Valt swaer veel hoofden te besturen,
And’re willen, en kunnen niet,
Zo hier geen beterschap geschiet,
Zo mach ons Rijck niet langer duren.

9. Ghy Princen rijck van goed verstant,
Die ’t Eglentiertjen hebt geplant,
Wilt inden noot niet van ons wijcken;
Mijn Vriendt, God geef u blije rust,
Laet ons te samen, als’t u lust,
Met stichtingh geest’lijck Reden-rijcken.

’t Kan verkeeren

bedachtoverwogen
pluymstrijckenvleien
diep verstantverborgen betekenis
ondervindenervaring
Danmaar
breuckengebreken
meeste mangelgrootste tekortkoming
dragenverdragen
Eenvoud’oprechtheid
schalckesluwe
vanvoor
yver-loosfutloos
spijthoon
pieckwrok
gesprokenvoorgedragen
Daer d’Overheyt niet wel en staetwaar het bestuur niet standvastig is
toe-gaette keer gaat
sloflaks
ofin onbruik
die’t hem […] wil moeijenwie er zijn best voor wil doen
wert beguygeltwordtbespot
Speltoneelstuk
aenraecktin slaagt
weerterug
Zo machdan kan
Princennl. de bestuurders van de kamer

Tekst uit: G.A. Bredero, Groot lied-boeck. Deel 1, ed. G. Stuiveling (Culemborg 1975), pp. 285-287. https://www.dbnl.org/tekst/bred001groo01_01/bred001groo01_01_0094.php
Melodie uit: Petrus Dathenus, Alle de Psalmen Davids, Ende Ander Lofsanghen, Wt Den Francoyschen dichte in Nederlandschen overghesett. De welcke men voortaen in de Nederlandsche Ghemeynten ghebruycken zal (z.pl., 1566), fol. D2v.- D3r. https://books.google.nl/books?id=5ORNAAAAcAAJ (pdf pp. 109-110)

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Gouden Eeuw, Liedcultuur, liedjes, top40

Lees Interacties

Reacties

  1. mhelder zegt

    17 mei 2021 om 22:43

    aenraeckt = in slaagt? Daarmee blijft duister wat in dit couplet wordt bedoeld.
    Ik denk dat het hier niet om ‘aanraken’ gaat, maar om ‘aan iets raken’ in de zin van ‘zich gaan bezighouden met’ – vgl ‘aan de drank raken’. Dat klopt met de klemtoon en levert een zinnig geheel op.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De Noordsche taal

U, Zustertaal der echt Germaansche spranken,
Uit eenen wel met de onze voortgevloeid,
U vlieten ook mijn Nederlandsche klanken;
Herbloei ook gy, als onze rank herbloeit!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

24 mei 2025

➔ Lees meer
31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d