We hebben nog maar één vijftigste van het huidige millennium achter de rug en reeds heeft het Gentse PoëzieCentrum drie bundels gewijd aan de poëzie van dit glorieuze tijdperk: na Dichters van het nieuwe millennium (2016) en Bundels van het nieuwe millennium (2018) (die besprak ik hier en hier) is er nu Gedichten van het nieuwe millennium, onder redactie van Jeroen Dera en Carl De Strycker. De eenheden die bestudeerd worden zijn dus steeds kleiner, en wat dat betreft hebben we nog de delen Strofen en en Versregels van het nieuwe millennium te goed.
De makers hebben het zich deze keer niet gemakkelijk gemaakt. Via een tamelijk ingewikkelde procedure hebben ‘professionele lezers’, ‘liefhebbers’ én de bijdragende auteurs een selectie gemaakt van 100 Nederlandstalige gedichten van de afgelopen twintig jaar. Over ieder van die gedichten heeft één van 10 letterkundigen vervolgens een commentaar geschreven van ongeveer een bladzijde.
Dat is een behoorlijk strak keurslijf: de gedichten waren gekozen op hoe belangrijk ze werden gevonden, niet op of ze commentaar nodig hadden en/of of je zulk commentaar in ongeveer een bladzijde zou kunnen leveren. De verleiding is dan groot om alleen een parafrase in proza te geven van de strekking van het gedicht.
Gelukkig weten de commentatoren die valkuil over het algemeen te vermijden. Het is ook interessant om te zien dat ze alle tien – Jeroen Dera, Barbara Fraipont, Laurens Ham, Jens Meijen, Sarah Posman, Linde De Potter, Johan Sonnenschein, Malika Soudani, Kila van der Starre en Carl De Strycker – een net wat andere invalshoek hebben: sommigen zijn sterk gericht op de vorm en anderen meer op de inhoud, sommige zijn persoonlijker, betrekken zichzelf in de analyse (“Ik vind dit gedicht – iedere keer dat ik het lees – aangrijpend”) en andere hanteren een puur analytische, bijna klinische benadering (“Op een tweede niveau heeft die ‘doorzichtigheid’ betrekking op wat schijnbaar geschilderd wordt en wekt het eerder razernij bij het lyrische ik”).
Wat dat betreft is het jammer dat er zo’n ingewikkelde procedure is gevolgd om te komen tot die honderd gedichten. Had ieder van die analysten een eigen keuze gegeven om zelf 10 gedichten te kiezen die ze wilden bespreken, dan had je 10 nóg mooiere doorkijkjes gekeken in verschillende manieren van naar de afgelopen twee decennia kijken. De auteurs zijn over het algemeen dertigers en veertigers, op de zeer getalenteerde Jens Meijen na, die geboren is in 1996. Dat opent overigens het perspectief op nóg een nieuwe bundel: Critici van het millennium. Die generatie zal zich binnenkort toch wel aandienen. Ik ben benieuwd!
Jeroen Dera en Carl De Strycker (red.) Gedichten van het nieuwe millennium. Twintig jaar 21e-eeuwse poëzie uit Nederland en Vlaanderen. Gent: PoëzieCentrum, 2021. Bestelinformatie bij de uitgever.
