Ze zijn een jaar of veertien, gok ik.

Uitgelaten zitten ze met hun tweeën op de bus te ratelen, te brullen en te gieren. Voortdurend onderbreken ze elkaars verhalen met hoge kreten, bruuske handgebaren en extatische blikken.

“Neeeeee, da-kan-nie!”

“Girl, ik zweer het gewoon.”

“Is’t echt legit?”

“Legitter dan legit.”

Het gaat over de voorbije examenperiode, over de versoepelde coronamaatregelen, over de Rode Duivels en over een nakende uitstap naar zee. Volgens de ene gaat Luca zeker mee (“Ik zeg het u for real, bitch!”), volgens de andere zeker niet (“Op uw moeder! Op uw moeder haar hoofd! Ik zweer het op die domme pruik op uw moeder haar hoofd!”)

Dan gaat het over de negatieve pcr-test die ze nodig hebben om te kunnen reizen.

“Dat is kweetnie hoe ingewikkeld om zo’n test aan te vragen. No shit: dat is pure kafka.”

Ik kijk er altijd van op wanneer iemand een situatie als “kafka” omschrijft, al is die uitdrukking erg ingeburgerd. Er gaat zelden een week voorbij zonder dat ik iemand in het journaal, in de supermarkt of blijkbaar dus ook op de bus hoor klagen over het gerecht of de overheid door naar Kafka te verwijzen.

Nu weet ik ook wel dat je het volledige oeuvre van Franz Kafka niet hoeft te hebben gelezen om iets kafkaiaans of kafkaësk te vinden. Je hoeft ook geen doctoraatsonderzoek te hebben verricht over Niccolò Machiavelli om het gedrag van bepaalde politici, bedrijfsleiders, virologen of centrale verdedigers ‘machiavellistisch’ te noemen.

Maar toch. Doordat het woord ‘kafka’ meestal wordt voorafgegaan door ‘puur’ vind ik het moeilijk om niet telkens aan de schrijver van Het Proces te denken. Bij ‘pure chocolade’ denk ik namelijk ook vooral aan… chocolade, en niet zozeer aan ananas.

Hoe komt het dat Franz Kafka zo diep in ons taalgebruik en dus ook in ons brein is doorgedrongen dat we zijn naam zomaar met een kleine letter kunnen schrijven? En waarom zouden we nooit beweren dat een bepaalde situatie “regelrecht flaubert” of “zuiver faulkner” is?

Wordt (of werd) zijn werk dan zoveel méér gelezen dan dat van al die andere auteurs? Of zijn de romans en de verhalen die hij schreef dan zoveel beter?

Nee, dat kan het niet zijn.

Het heeft er uiteraard iets mee te maken dat we allemaal wel eens van het spreekwoordelijke kastje naar de muur worden gestuurd om een gelijkvormigheidsattest, een vaccinatiebewijs of een ‘attest van woonst zonder historiek’ te kunnen verkrijgen. Of erger nog (en nu wordt het persoonlijk): de goedkeuring van een C1-formulier ter verklaring van artistieke activiteiten en/of inkomsten voortvloeiend uit artistieke activiteiten.

Wat zeker ook helpt, is dat ‘pure kafka’ gewoon veel leuker klinkt dan ‘hardcore musil’, ‘onversneden lindgren’ of ‘vintage goethe’. ‘Kafka’ klinkt een beetje gaga, komisch zoals kindertaal. En tegelijk kan je het woord ook lekker blaffend uitspreken, met die hard allitererende k’s.

Ik vind dat we meer schrijversnamen in ons taalgebruik moeten opnemen. Wanneer mensen zich in mijn buurt als idioten gedragen, zal ik voortaan zeggen dat ze niet ‘niet zo dostojevski’ moeten doen.

Wanneer de middenvelders van ons nationale elftal Romelu Lukaku niet bereiken en de diepe superspits zich dus op een eiland lijkt te bevinden, zal ik brullen dat de situatie weer ‘je reinste defoe’ is.

En laat ons zeker ook ons eigen taalgebied niet vergeten. Als Italië door de Belgen uit het EK wordt geflikkerd en de helaasheid na de match van hun gezicht druipt, zal ik dat ‘vintage verhulst’ noemen. Helaas, pizzakaas: heel erg elsschot, allemaal.

De bus reed verder en ik vroeg mij af: hoe zit dat nu eigenlijk, gaat Luca morgen mee of niet?

Vergeefs bleef ik op het antwoord wachten. Heel die busrit was keihard beckett.

Dit stuk verscheen eerder op het eigen weblog van Bert van Raemdonck.