• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Willem Frederik Hermans en het WNT

9 september 2021 door Roland de Bonth 1 Reactie

“W.F.”  door macsimski [via Creative Commons]

Zelfs schrijvers die tijdens hun leven grote bekendheid genoten, raken na verloop van tijd in de vergetelheid. Hun romans worden minder gedrukt, minder verkocht en minder gelezen. Om een nieuwe generatie lezers kennis te laten maken met hun werk bieden geboorte- en sterftedagen een goede gelegenheid. 

Zo herdachten we op 1 september 2021 dat Willem Frederik Hermans (1921-1995) exact 100 jaar geleden het levenslicht zag. Samen met Gerard Reve en Harry Mulisch wordt hij gerekend tot De Grote Drie, de belangrijkste naoorlogse schrijvers van Nederland. Hij was een veelzijdig schrijver. Naast zijn wetenschappelijk werk – Hermans promoveerde in 1955 cum laude in de fysische geografie en was van 1953 tot 1973 wetenschappelijk medewerker aan de Rijksuniversiteit Groningen – publiceerde hij een eindeloze stroom geschriften: romans, novellen, verhalen, gedichten, toneelstukken, scenario’s, essays, kritieken en – vlijmscherpe – polemieken.

Hermans’ taal

Naar de literaire kwaliteiten van Hermans’ werk zal in zijn honderdste geboortejaar ongetwijfeld veel aandacht uitgaan, maar ook zijn taalgebruik mag op belangstelling rekenen. Ton den Boon, hoofdredacteur van Van Dale, schreef bijvoorbeeld het boek Er is maar een werkelijk woord, waarin hij uitvoerig ingaat op de bijdrage van W.F Hermans aan de Nederlandse taal. Hij sprak erover in het radioprogramma De Taalstaat, schreef over Hermans’ taal in Trouw en filmde erover op YouTube.  

Met de Dikke van Dale had Hermans niet zoveel op, zegt en schrijft Den Boon. Hij vond het – we hebben het over de jaren vijftig, zestig en zeventig – een te normatief woordenboek, niet informatief genoeg en ergerde zich eraan dat het woordenboek geen grote schrijvers citeerde. Over de moeizame relatie tussen Hermans en Van Dale schreef Ewoud Sanders onlangs een interessante WoordHoek.

Hermans en het WNT

Wat Hermans van het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vond, is mij niet bekend. Ik vermoed dat dit naslagwerk zijn goedkeuring wél zou kunnen wegdragen: het is beschrijvend, informatief én het citeert grote schrijvers. Tot zijn tevredenheid zal/zou hij hebben vastgesteld dat er bij verscheidene trefwoorden (uitgebreide) citaten uit zijn werk te vinden zijn. In de bronnenlijst worden acht werken van Hermans genoemd uit de periode 1949-1967. Vier titels zijn pas gebruikt bij het vervaardigen van de Aanvullingen op het WNT, maar de andere vier werden al geëxcerpeerd tijdens Hermans’ leven. Nooit meer slapen en De donkere kamer van Damocles (later Damokles) zelfs al vrij snel na verschijnen.

TitelDateringGebruikt sinds Citaten
Het sadistische universum1949-196420015
De tranen der acacia’s194920014
Fenomenologie van de pin-up girl195019751
Ik heb altijd gelijk195119627
Paranoia195320011
De donkere kamer van Damocles1958 & 1959196119
Nooit meer slapen196619681
Een wonderkind of een total loss196720015

Woorden van W.F. Hermans

Het honderdste geboortejaar van Hermans inspireerde ons tot het maken van een gelegenheidswoordenboekje: Woorden van W.F. Hermans. Hierin staan alle trefwoorden uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), waarbij citaten uit het werk van Hermans zijn opgenomen. Elk trefwoord bevat een link naar de onlineversie van het WNT. Daarna volgt de definitie ervan in de betekenis die Hermans heeft gebruikt én het bijbehorende citaat uit het WNT.

Ongeveer de helft van de lemmata is afkomstig uit De donkere kamer van Damocles (1958), de oorlogsroman waarmee Hermans nationale erkenning kreeg. Als we die woorden aan een nadere beschouwing onderwerpen, dan zien we dat het daarbij vaak gaat om begrippen die samenhangen met de chaos die de Tweede Wereldoorlog teweegbracht en die een zo prominente rol speelt in het werk van Hermans. 

Met dit gelegenheidswoordenboekje hoopt het Instituut voor de Nederlandse Taal in dit jubileumjaar het werk van Hermans levend te houden. 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: gelegenheidswoordenboekje, w.f. hermans, WNT

Lees Interacties

Reacties

  1. Gaia van Bruggen. zegt

    11 september 2021 om 20:52

    Dr W. F. Hermans was geen wetenschappelijk medewerker, maar lector aan de Groninger universiteit. Nu zou dat een B- hoogleraar zijn

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Kees Spiering • Met schone lei

We zijn zo gezin als ’t maar kan —
toch loopt ze ver van mij. Verdriet
verslijt ze als kledij. Ons ontgaat
dat het kind geen capuchon draagt

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

PEINTURE

Bij het schilderen van een appeltje sneed hij zich in de vinger

Bron: Barbarber, maart 1968

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1838 Henri Moltzer
sterfdag
1986 Willem Pée
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d