Voornamendrift 85

De top voornamen van 2021 zijn weer door de Sociale Verzekeringsbank bekend gemaakt en zoals verwacht is er weinig veranderd ten opzichte van 2020. De top-20 van de meisjes bevat dezelfde namen, bij de jongens gaat Thomas er uit en komt oudgediende Jesse er in. Noah en Julia voeren nu de lijsten aan. Maar laten we de lijsten eens vanuit een internationaal perspectief bekijken. Hoe zit het met de populariteit van onze top-20 voornamen in andere landen, welke naamvoorkeuren worden breed gedeeld en welke voornamen zijn typisch Nederlands? En wat zegt dat over de verspreiding van namenmode en cultuurtrends?

Om dat te onderzoeken is er een prima gedocumenteerde wikipedia pagina met recente toplijstjes van veel landen. Ik onderzocht of onze top-20 voornamen van 2021 voorkomen in de toplijsten uit 2020 in een aantal naburige Europese landen, Amerika en Australië. Tabel 1 noemt die landen en de positie in de top-20 voor jongens, tabel 2 voor meisjes. Voor België is een onderscheid gemaakt tussen Vlaanderen en Wallonië wanneer een naam alleen in één regio de top-20 haalde.

Van onze top-10 zijn de meeste voornamen in meer landen populair, vooral Noah, Lucas en Liam. Ik acht de kans groot dat die namen, die ook in Amerika populair zijn, daar hun modieuze basis hebben. Dat geldt naast de drie genoemde namen ook voor Levi, James, Mason en Benjamin. Het is dan wel opmerkelijk dat het klassieke James in Engeland de top-20 niet haalt (in Schotland en Ierland wel), en dat Nederland het enige land in Europa is waar we Mason en Benjamin in de top-20 vinden. Het zal niet verbazen dat we met de buurlanden de meeste namen in de top-20 gemeen hebben, met België en Duitsland allebei vijf (Noah, Lucas, Liam, Finn, Luca (Dld), Adam (B)). De namen die we alleen in de Nederlandse top-20 tegenkomen zijn Sem, Daan, Milan, Luuk, Mees, Sam, Noud, Bram, en Jesse. Daarvan is Milan een Slavische naam, zijn Sam en Jesse toch vooral Amerikaans, komt Sem ook in Rusland voor, is Max breed Europees een verkorting van Maximilian, maar zijn de andere namen een typisch Nederlandse verkorting van Daniël (Daan), Lucas (Luuk), Bartholomeus (Mees), Arnoud (Noud), en Abraham (Bram). Het lijkt op een culturele tweedeling in voorkeuren: internationale (op Amerika geïnspireerde) voornamen en Nederlandse verkorte voornamen.

Eenzelfde patroon, maar nog sterker, zien we bij de meisjesnamen in tabel 2.

Onze top-6 meisjesnamen zijn breed populair in Europa, in het bijzonder geldt dat voor Sophie, Emma en Julia die in ons land al veel jaren de top bepalen.  Met België delen we maar liefst 11 van de 20 meisjesnamen, met Duitsland 4 en ook met Amerika 4 (Mila, Olivia, Emma, Sophie). Namen die we alleen in de Nederlandse top-20 vinden zijn Tess, Milou, Yara, Lotte, Saar, Noor, Lauren en Nina. Voor Tess en Lauren moeten we vooral aan Amerikaanse inspiratie denken, voor Nina wereldwijd van Rusland tot Amerika, voor Yara aan Spanje, en voor Lotte aan Duitsland. Wat blijft is dat Saar een Nederlandse afkorting van Sara en verrassend (want niet populair in Frankrijk als samentrekking van Marie-Louise) is Milou typisch Nederlands. Zo lijken de topnamen van meisjes nog meer internationaal georiënteerd dan die van jongens.

Ik onderzocht 17 landen, en in 13 daarvan werd Noah heel populair en in 15 een vorm van Sophie (vaak Sophia). Maar meestal is de internationale populariteit van een in Nederland populaire naam veel beperkter, waarbij we nog het meest delen met België. Dat lijkt voor de topnamen van meer landen te gelden: een deel is (West)-Europees populair te noemen, een deel wordt met een beperkt aantal landen als topnaam gedeeld (die meestal dezelfde taal hebben) en een aantal topnamen wordt niet gedeeld. Dat laatste duidt op een eenheid van land, taal en/of cultuur. Zoals Fiadh als 2e meisjesnaam en Fionn als 8e jongensnaam in Ierland, Aino als 1e meisjesnaam en Eino als 2e jongensnaam in Finland, Piotr als 1e jongensnaam en Małgorzata als 4e meisjesnaam in Polen, Aurora als 2e meisjesnaam en Andrea als 5e jongensnaam in Italië.

Als een voornaam ongeveer gelijktijdig in meerdere landen populair wordt is dat geen toeval. Waar vroeger de kerk het woord en de bijbehorende voornamen grensoverschrijdend verspreidde wordt dat nu door de (sociale) media gedaan. Het lijkt me kansrijk dat door de culturele dominantie van Amerika (meer dan Engeland) voornamen die daar populair worden het in veel landen goed zullen kunnen doen, in het bijzonder bij ouders die een internationaal gekende naam voor hun kind wensen. Naast de rol van (sociale) media zal mond-tot-mond verspreiding lokaal voor verdere verspreiding kunnen zorgen – ouders horen een naam in hun omgeving en vinden die mooi. Ik zal dat proces in komende stukken onder de loep nemen door de ontwikkeling van een voornaam over de laatste decennia in verschillende landen te vergelijken. Wat mij betreft is dat een opstapje naar een veel breder Europees onderzoek op dit terrein, met als algemene vraag hoe een taal- en cultuuruiting zoals een voornaam zich over ons continent verspreidt, welk land het voortouw neemt, en welke groepen van landen daarbij gelijke voorkeuren en  ontwikkelingen laten zien. Zowel nu, als 30 jaar geleden toen de sociale media er nog niet waren, en 80 jaar terug toen ouders het alleen met radio en krant moesten doen en er betrekkelijk weinig internationale uitwisseling van informatie was.

Bij dit alles moeten we bedenken dat top-20 namen maar aan ongeveer 15% van alle kinderen worden gegeven. Die andere 85% krijgt een grote en kleurrijke verzameling voornamen (met jaarlijks 10.000 verschillende namen voor zowel jongens als meisjes) die de recht doet aan de sociaal-culturele veelzijdigheid van ons land.

• De onderzochte landen zijn: België (Vlaanderen/Wallonië), Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Denemarken, Noorwegen, Zweden, Finland (Fins sprekende bevolking), Polen, Italië (2019), Spanje, Engeland en Wales, Schotland, Ierland, Amerika, Australië.
• Een indruk (maar ook niet meer dan dat) van de wereldwijde verspreiding van een voornamen kan gevonden worden op https://forebears.io/.