• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

geslacht / gender / sekse

23 februari 2022 door Jan Renkema 3 Reacties

Verwarwoordenboek vervolg (257)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

geslacht / gender / sekse

De woorden hebben betrekking op verschillende aspecten van vrouwelijkheid en mannelijkheid.

geslacht          formele variant van sekse, genitaal kenmerk van man of vrouw

  • Dit is wel een heel ouderwets formulier, want er staat nog ‘geslacht M/V’.
  • Dit schilderij werd ooit geweigerd omdat het geslacht van het naaktmodel zo overduidelijk werd afgebeeld.

gender            sekse zoals ervaren (geaardheid, identiteit), sekse als geheel van sociaal-culturele kenmerken

  • Vanwege krappe huisvesting heeft ons kantoor al jarenlang een genderneutraal toilet.
  • Het begrip ‘gender’ is in lhbtiq+-context veel genuanceerder dan binaire seksualiteit.
  • Bij een transgender komt de genderidentiteit niet overeen met het geslacht dat in de geboorteakte staat vermeld.

sekse               biologische aanduiding voor het onderscheid man-vrouw

  • Gek dat je bij sekse eerst denkt aan het vrouwelijk geslacht, dat is toch seksistisch!
  • Overdag een overall, ’s avonds een onesie – sekseneutrale kleding wordt steeds normaler.
  • Van wie is de uitspraak ‘sekse zit tussen je benen en gender tussen je oren’?

Voor de liefhebster of liefhebber nog twee vragen.

1. Hoe hangt de sekse-betekenis van geslacht (‘sekse’) samen met de andere betekenissen van geslacht: ‘generatie’, ‘afkomst’ of plantensoort of taalkundige term (het geslacht van woorden)? Er is veel kundige speculatie in etymologische woordenboeken. Het zou kunnen gaan om het ‘slaan’ van ‘een weg inslaan’. Als je dezelfde weg inslaat als anderen, behoor je tot dezelfde soort, tot hetzelfde ‘slag’ mensen. En geslacht in de betekenis ‘sekse’ zou dan betekenen dat je tot dezelfde soort behoort als andere mannen of vrouwen.

2. Gender kent de Nederlandse uitspraak ‘chender’ en de Engelse uitspraak ‘dzjender’. Is het eerder ‘chender’ in medische en neutrale context, en heeft ‘dzender’ een woke-factor? Uiteraard vraag ik dit volledig genderneutraal.

Afbeelding door GDJ via Pixabay.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Arno. zegt

    23 februari 2022 om 17:16

    Als er vragen staan in een artikel vind ik het beleefd om erop in te gaan. Het zal mijn opvoeding wel zijn. Of de ervaring die ik heb als je ergens een algemene vraag stelt, en het blijft compleet ‘stil’. “Is er wel iemand die dit leest?” Hoe dan ook, ik geef een paar overwegingen; wat losse-flodderig, zonder diepgravend uitzoekwerk eraan ten grondslag te hebben liggen, maar het is in elk geval iets.
    Ik heb zelf nog moeite met het accepteren van het woord ‘gender’ als Nederlands woord. Ik loop nog achter, kennelijk. Ben nog niet ‘woke’. Ook al zo’n woord – ik weet nog onvoldoende of onvolledig waar dat woord nou precies voor staat. Ik heb het nog niet ‘geïncorporeerd’. Een verschil tussen registers wat betreft de uitspraak ch of dzj is me nooit opgevallen. Maar ik moet dan ook nog beginnen erop te letten.
    Wat betreft ‘geslacht’: dat zal toch wel van dezelfde makelij zijn als ‘geboomte’, ‘gebladerte’, ‘(on)gedierte’ – etcetera? En dus samenhangen met ‘slag’ zoals ‘geboomte’ met ‘boom’ etcera? Dat laat nog open hoe en waaruit dat ‘slag’ zich heeft ontwikkeld.
    Het valt me op, of in, dat we in de uitdrukking ‘het vrouwelijk geslacht’ vooral lijken te verwijzen naar het vrouwelijk deel van de mensheid, maar in de uitdrukking ‘het mannelijk geslacht’ vooral naar het mannelijk geslachtsdeel.
    Laatste overweging: we hebben ook nog het woord ‘kunne’, maar dat gebruikt denk ik niemand meer. Het ligt als een paar vergeten sokken helemaal achterin de la die we al sinds mensenheugenis niet meer hebben opgeruimd. Maar we hebben het wel, en daar doet zich naar mijn idee hetzelfde mee voor, grappig genoeg, als met sekse: het lijkt voornamelijk verbonden aan het vrouwelijke deel van de mensheid. De ‘vrouwelijke kunne’. Alhoewel ik lees dat het woord alleen nog actueel is in de uitdrukking ‘van beiderlei kunne’.

    Beantwoorden
  2. Rob Duijf zegt

    23 februari 2022 om 18:27

    “Is er wel iemand die dit leest?”

    Jazeker wel.

    Er is van nature seksuele diversiteit, maar waarom maken we daar eigenlijk zo’n drama van? We zijn in de eerste plaats mensen… Zodra we denken in tegenstellingen, begint het onderscheid.

    Beantwoorden
  3. A Wider Lens zegt

    27 april 2024 om 15:37

    Kunt u ‘identificeren’ opnemen in het verwarwoordenboek?

    Mijn paspoort identificeert mij ALS.
    Ik identificeer mij MET Ajax door in rood-wit gekleed te gaan.
    De oom identificeert het dode meisje ALS zijnde zijn nichtje.

    Je uit je ALS Ajax fan door in het rood-wit te gaan.
    Je ervaart je ALS echt fan van Ajax.

    Echter recent is er ontstaan: ‘Ik identificeer me ALS vrouw. Dat is onjuist. Je presenteert je ALS of ervaart jezelf als. Identificeren ALS is altijd een externe partij: de buurman, het paspoort of de politie. Nooit jij zelf. Jij kunt jezelf enkel identificeren MET.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d