• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?

28 juli 2022 door Jos Joosten 3 Reacties

Ook op mijn vakantiestapeltje ligt Wormmaan van Mariken Heitman, omdat ik alom hoorde, van tal van lieden die weten waarover ze het hebben, dat het een prachtboek moet zijn. En ik hád het ook meteen na verschijning, in september 2021, al kunnen weten, want in vier van de bladen waarvan ik de boekenbijlage wekelijks lees, NRC, de Groene, de Volkskrant en Trouw verschenen kort na publicatie positieve tot juichende recensies. En toen ik dit voorjaar de nominaties zag deed het woord erwtenveredelaar dan ook een vaag belletje rinkelen, maar toch ook niet meer dan dat.

Toen won ze de Librisprijs en was ze plots over de hele plaats. Met een klein beetje ophef over gepikeerde auteurs die vielen over de passus in het juryrapport dat ‘de lezer nergens [wordt] behaagd – en dat is een verademing’, alsof het schrijven leesbare boeken een schande zou zijn. (Overigens bevatte hetzelfde rapport een zinsnede die ik veel storender vond, namelijk: ‘Na het doorbreken van een tijdelijke patstelling is het de jury uiteindelijk gelukt om de taaie knoop door te hakken.’ Een kijkje in de jurykeuken met merkwaardige implicaties: is Heitman de derde hond die er met de kluif vandoor gaat? Was geen van de juryleden écht blij?)

En ook in het boekenvak klonken wat gereserveerde geluiden. Liever was het hen geweest als de jury voor een juist wel wat behagender boek had gekozen – men vreesde dat kip noch ander pluimvee dit boek zou kopen.

Nu blijkt dat laatste mee te vallen. De week na de bekendmaking van de winnaar viel Wormmaan de CPNB Top 60 binnen op plaats drie en nog steeds staat de roman – intussen wel flink wat lager – nog altijd tussen deze zestig bestverkochte boeken.

En dat bracht mij weer eens tot nadenken. In de jaren zeventig was de mythe dat één recensie van Kees Fens de verkoop van een boek kon máken, zoals dat later ook van het boekenprogramma van Van Dis gezegd werd. De kwantitatieve invloed van Fens heb ik altijd betwijfeld, maar echt onderzoek moet daar nog naar gedaan worden. Van Dis was zelf de eerste om bij diverse gelegenheden te kennen te geven dat het zogenaamde ‘Van Dis-effect’ helemaal niet bestond. Er waren voorbeelden van (Cohen-Solal, Pointl), maar veel meer boeken haalden de bestsellerstatus helemaal niet.

Dat brengt me terug bij de kwestie van Heitmans prijs. De kritische ontvangst was dus uitstekend (ook op enkele serieuze websites), maar leverde geen spectaculaire verkoopcijfers op. Daar moest de Libris-prijs aan te pas komen. En ondanks het affront voor de ‘gewone’ lezer en twijfels bij de boekverkopers was het boek plots een verkoopsucces, bijna tien maanden na verschijnen.

Hoe is dit nu te verklaren? Het blijft een boek voor de, laat ons zeggen, wat verdergevorderde liefhebber, dat blijkt ook uit de lezerscomments op een site als Goodreads, die overigens ook voor het overgrote deel van ná de bekroning zijn. Ook de nieuwe liefhebbers van Heitman zijn, zo vermoed ik, precies de lezers van de boekenbijlages waar Wormmaan meteen na verschijnen al zo geprezen werd.

Wat zegt het over de invloed van de traditionele boekenbijlages anno nu dat hun recensies nauwelijks invloed lijken te hebben op de verkoop? En: was dat vroeger eigenlijk zo anders? En waarom is het uitgerekend een bekroning die zo’n vliegwieleffect heeft? En waarom geldt dat niet voor andere prijzen?

Ik zou haast zeggen: ik stel alleen maar vragen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: Mariken Heitman

Lees Interacties

Reacties

  1. bettyminds zegt

    29 juli 2022 om 07:30

    Om dan maar één antwoord te geven: ooit las ik die boekenbijlages van Volkskrant en NRC en liet me erdoor leiden. Ik leende de besproken boeken (voor kopen had ik geen geld) en ploegde me erdoorheen. Op zeker moment ontdekte ik dat het criterium voor Vk- en NRC-recensenten vooral ontoegankelijkheid was. Net als tijdens mijn opleiding Nederlands was herkenbaarheid uit den boze. Al vrij lang raadpleeg ik soms nog de boekenbijlages vooral om te kijken welk boek ik dus niet hoef te lezen. Trouwens, het zelfde geldt m.m. voor films.

    Beantwoorden
  2. Philip van de Fliert zegt

    29 juli 2022 om 18:17

    Heeft u gemist hoe Thomas de Veen met een juichrecensie in het NRC er tot tweemaal toe voor zorgde dat een boek van Anjet Daanje een bestseller werd?

    Beantwoorden
  3. ChrisBernasco zegt

    12 augustus 2022 om 16:45

    Ik denk niet dat je op basis van de wederwaardigheden van Wormmaan en de uitspraken over Fens en Van Dis een algemene vraag stellen als: ‘Wat zegt het over de invloed van de traditionele boekenbijlages anno nu dat hun recensies nauwelijks invloed lijken te hebben op de verkoop?’. Daarvoor is eerst ‘meer onderzoek’ nodig!

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ALSOF IK ER NIET GEWEEST BEN

Ik stel er prijs op na ergens gelogeerd te hebben geen sporen achter te laten. Zo wordt logeren een soort inbreken – trouwens, het hele bestaan lijkt er op.

Bron: Barbarber, september 1969)

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1830 Eelco Verwijs
sterfdag
1989 Willem Beuken
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d