Verwarwoordenboek vervolg (276)
In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.
Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
pas / stap
De woorden betekenen hetzelfde, maar er zijn verschillen in gebruik die op een nuanceverschil wijzen.
pas plaatsing van de ene voet voor de andere
- Hij zette er flink de pas in, in de hoop nog op tijd aan te komen.
- Ach kijk, zie haar eens oefenen op de eerste danspasjes.
stap plaatsing van de ene voet voor de andere, vaker met aspect ‘richting’ (?)
- Ik ben zo moe, ik kan geen stap meer verzetten.
- Ach kijk, hier een video met de eerste stapjes van onze zoon!
Er zijn personal trainers die een pas minder actief vinden dan een stap omdat je bij stap het werkwoord stappen hebt, en passen ook een heel andere betekenis heeft. Maar dit onderscheid vinden we niet terug in het taalgebruik. Er zijn bewegingstherapeuten die een onderscheid maken tussen een stap en een pas op basis van lengte. Een paslengte zou dan de afstand zijn tussen rechter en linker hielafdruk: je zet één voet naar voren. En een staplengte is dan de afstand tussen de afdruk van twee gelijke hielen: Je zet één voet naar voren, en daarna de andere voet. In deze benadering is een stap dus eigenlijk twee passen. Er is wel een wandelsport waarbij er geen verschil is in lengte; dat is snelwandelen. Dan moet je steeds een voet aan de grond hebben, en dan zijn paslengte en staplengte gelijk. Maar ook dit onderscheid vindt geen steun in het taalgebruik, zoals iedereen met stappenteller kan nagaan. Wel lijkt een stap vaak krachtiger, dynamischer of groter dan een pas.
Stap en pas verschillen dus niet in betekenis. Maar toch is er verschil in gebruik. Zie de volgende foute zinnen.
1. We moeten eerst maar eens stap op de plaats maken.
2. Zo komen we geen pas verder.
3. Ja, ik moet nu eindelijk een pas terugdoen.
4. Kom, gaan we gauw daarlangs, dan kunnen we ze de stap afsnijden.
Hoe kunnen we verklaren dat in deze zinnen steeds het andere woord moet staan? Misschien roept een stap toch eerder het aspect ‘richting’ op. En dan is het begrijpelijk dat we spreken over ‘een pas op de plaats maken’ in 1, ‘geen stap verder komen’ in 2, en ‘een stap terugdoen in 3. En in 4? De uitdrukking ‘iemand de pas afsnijden’ betekent niet dat wij iemand inhalen of een ander blokkeren; dus ook in dit ‘pas’ geen richting als betekenisaspect? Hoe dan ook, ik hoop met deze poging tot een heel subtiel onderscheid een pas in de goede richting te hebben gezet.
Is ‘stap’ niet eerder ‘een opzettelijke beweging’ dan ‘een pas in een bepaalde richting’? Met de nadruk op ‘opzettelijk’?
Ik heb de indruk dat ‘stap’ ook een betekenisaspect ‘voet raakt bodem’ heeft, dat bij ‘pas’ ontbreekt. Daardoor heb je wel ‘stappen in de sneeuw’, maar geen ‘passen in de sneeuw’, en kun je wel ‘in de hondenpoep stappen’, maar niets vergelijkbaars doen met ‘pas’. Je kunt ook ‘met luide stappen lopen’ (voet raak bodem), maar niet ‘met luide passen’.