• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

20 augustus 2022 – 8 januari 2023: W.F. Hermans – Vrij belangrijke foto’s

19 augustus 2022 door Redactie Neerlandistiek Reageer

W.F. Hermans poseert met Leica M5, september 1981 (foto Ruprecht Hermans), © erven W.F. Hermans

Dat schrijver Willem Frederik Hermans (1921–1995) een grote voorliefde had voor fotografie mag met literaire titels als De blinde fotograaf en De donkere kamer van Damokles geen geheim zijn. Dat hij overwoog zich om te laten scholen tot fotograaf is daarentegen minder bekend.

Ter afsluiting van het Hermansjaar, waarin wordt gevierd dat de schrijver honderd jaar geleden werd geboren, presenteert Fotomuseum Den Haag een tentoonstelling waar Hermans’ fotografie centraal staat. Speciaal voor deze tentoonstelling en bijhorende publicatie werd Hermans’ gesloten archief opengesteld door het Willem Frederik Hermans instituut. Tientallen vintages en nieuwe afdrukken laten zien dat zijn foto’s technisch niet altijd van het hoogste niveau zijn, maar wel zijn doortrokken van de wereldvisie van de schrijver. De tentoonstelling Vrij belangrijke foto’s is te zien van 20 augustus 2022 tot en met 8 januari 2023.

De ontdekking van de camera

In 1957, toen zijn roman De donkere kamer van Damokles niet wilde vlotten, pakte Willem Frederik Hermans de camera op. Hij kocht een twee-oogige Kalloflex (een Japanse versie van de Rolleiflex) en ging in de leer bij fotograaf en vriend Nico Jesse (1911-1976). Hermans sloeg fanatiek aan het fotograferen van zijn directe omgeving in Groningen: poezen in de huiskamer, het uitzicht op de Ossenmarkt, etalages, spelende kinderen en mensen op straat. Het vergroten en afdrukken deed hij zelf, in zijn donkere kamer aan huis. In de periode die volgde trok Hermans met zijn camera er verder op uit, naar steden als Amsterdam en Parijs. In de Franse hoofdstad verbleef hij meerdere keren en had hij in het bijzonder oog voor kerkhoven, urinoirs, reclamezuilen, markten en voeten van standbeelden.

Uit archiefstukken blijkt dat Hermans na zijn Parijse foto-expedities eind jaren vijftig een carrière als professionele fotograaf ambieerde. In die tijd kon dit niet zonder meer: voor het voeren van de titel fotograaf diende je een diploma te bezitten van een fotovakschool. Hermans ondernam meerdere pogingen hiertoe, maar slaagde niet. Niettemin liet hij zich in 1958 bij de Kamer van Koophandel registeren als ‘Persfotobedrijf W.F. Hermans’ met als hoofdactiviteit ‘het vervaardigen van persfoto’s’.

Verval

Het fotografische oeuvre bestaat grotendeels uit straatbeelden, waarin altijd elementen van chaos en verval zijn waar te nemen. Zelfs vanaf de meest sjieke Parijse boulevard richtte Hermans zijn lens op een zijstraat waar afbraak zichtbaar is. Net als in zijn literaire oeuvre, keek Hermans met de blik van de geoloog die in ieder landschap de onderliggende structuren herkent en constateert dat alles om ons heen onherroepelijk in het teken staat van verval.

Verlegen

Maar Hermans fotografeerde niet alleen maar eenzame huizen, afbrokkelende grafmonumenten en gescheurde affiches, hij probeerde ook mensen vast te leggen. Echter daar waar Nico Jesse zijn modellen zo dicht mogelijk benaderde of Ed van der Elsken via zijn camera altijd een gesprek aanging, bleef de verlegen fotograaf Hermans steeds op veilige afstand. Hij fotografeerde passerende vrouwen ongemerkt vanaf een terras of bespiedde een zoenend paartje vanuit de struiken. Zijn verlegenheid was een blijvend obstakel en maakte dat zijn portretten zich zelden konden meten met die van Jesse of Van der Elsken. Zo bleven ‘veilige’ onderwerpen als kleine kinderen en poezen over, en in de eerste plaats het veiligste onderwerp van al: zichzelf. Hermans heeft zijn leven lang zelfportretten gemaakt, hetzij met zelfontspanner of timer, hetzij in een spiegel.

Tentoonstelling

Onder zeer strikte voorwaarden kregen grafisch ontwerper Piet Schreuders en literatuur specialist Bram Oostveen toegang tot het foto-archief van Hermans, dat zich sinds 2001 in de Koninklijke Bibliotheek bevindt en door het Literatuurmuseum Den Haag is ontsloten. Voor de tentoonstelling Vrij belangrijke foto’s hebben deze twee Hermans-kenners uit de bijna 15.000 foto’s een selectie van tientallen foto’s gemaakt, waarvan het merendeel niet eerder is getoond. Sommige foto’s zijn zelfs door Hermans nooit gezien, omdat ze zijn gereproduceerd van negatieven die hij zelf niet afdrukte.

In de tentoonstelling is een mix van vintages afdrukken en nieuwe prints te zien. De titel van de tentoonstelling verwijst naar Hermans’ archief. In het mapje Vrij belangrijke foto’s zat een bonte verzameling van 57 afdrukken: portretten van Hermans zelf, zijn ouders en andere familieleden, vrienden plus foto’s van affiches, de Arc de Triomphe en huizen in Wenen.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige publicatie met een ruime selectie foto’s en met bijdragen van Wim van Sinderen (conservator van Fotomuseum Den Haag) en Piet Schreuders. Het boek wordt uitgegeven door Uitgeverij Hannibal Books en zal op 1 september tijdens de afsluitende ceremonie van het Hermansjaar in de Nieuwe Kerk in Amsterdam worden gepresenteerd. De publicatie is vanaf dat moment ook te koop.  

Piet Schreuders is grafisch ontwerper, kleine uitgever (De Poezenkrant, Furore) en co-curator van de tentoonstelling Vrij belangrijke foto’s. Bram Oostveen werkt bij het Huygens Instituut en was nauw betrokken bij de totstandkoming van de 24-delige Volledige Werken van Willem Frederik Hermans, waarvan op 1 september 2022 het slotdeel verschijnt.
Met dank aan de erven van Willem Frederik Hermans, het Willem Frederik Hermans instituut, het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, Literatuurmuseum Den Haag, Hannibal Books en Erik Bos Fonds. 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Agenda Tags: Willem Frederik Hermans

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d