Tot en met 31 december publiceert Neerlandistiek iedere dag een beschouwing over de Duitse en Engelse vertaling van De avonden van Reve.

De avonden in vertaling (7)

Jaap wil graag zuinig stoken. Dat lukt alleen als alle deuren dicht blijven. Zijn paternalisme bekrachtigt hij met een trap tegen de deur, gevolgd door een bevoogdende bejegening van zijn vrouw die hij met ‘kind’ aanspreekt.

‘We laten de kachel uitgaan’, zei Jaap. ‘Dat is een maatregel van zuinigheid. Maar dan moet die deur dicht.’ Hij stond op en trapte de gangdeur, die aanstond, met kracht dicht. ‘Kind’, zei hij tegen Joosje, ‘hetzij dat je met dit, hetzij dat je met dat binnenkomt, zet het even neer en doe de deur dicht. Tocht is wind in huis.’
 ‘Tocht is wind in huis’, herhaalde hij, zich tot Frits wendend, ‘is dat zo of niet?’
 ‘Ja’, antwoordde deze, ’tocht is wind in huis. Je hebt gelijk.’

Het ‘dit’ en ‘dat’ waarmee Joosje de kamer binnenkomt en wat zij neer moet zetten van haar man om de deur te sluiten, vertaalt Jürgen Hillner met ‘irgendetwas’. De Duitse vertaler voegt ook nog een ‘bitte’ toe waardoor Jaaps eis minder autoritair klinkt. Bij Garrett die ‘kind’ door het liefdevollere ‘darling’ vervangt, zit het venijn in de staart. Hij maakt van ‘dit’ en ‘dat’ een drieslag door er nog ‘the other thing’ toe te voegen, waarmee hij benadrukt hoe onbenullig Jaap Joosjes huishoudelijke bezigheden vindt. Het ‘do be sure’, dat er bij Reve niet staat, drukt uit dat hij niet alleen haar bezigheden onnozel vindt, maar zijn vrouw zelf ook. Garrett laat er geen twijfel over bestaan dat de generatie-Frits zich niet in alles tegen de vaders verzet. Het patriarchaat wordt niet afgewezen.

“Darling,” he said to Joosje, “when you come in with this, that or the other thing, do be sure to close the door behind you.”

Hartversterker

Een van de vele borrels die Frits en Jaap drinken tijdens hun avondje uit leidt ook tussen een vertaalverschil tussen Die Abende en The Evenings. ‘Vooruit, we gaan nog een verversing halen’, zegt Jaap tegen Frits. Hillner vertaalt dat met ‘Muntermacher’, dat opkikker of hartversterker betekent, een borrel die je drinkt na bijvoorbeeld een koude fietstocht of een boswandeling in de sneeuw. Garrett kiest voor ‘refill’. Beide vertalingen zijn correct, maar hebben wel een andere betekenis. ‘Verversing’ betekent ‘verfrissing’ of ‘lafenis’, niet per se een volgend drankje.

Gordijntjes

‘Dan bent u de gordijntjes op halve hoogte’, zegt Frits tegen de buren die hem helpen zijn huis te vinden als hij in beschonken toestand door de stad dwaalt na het uitgaan. In de vertalingen van dit metoniem valt het verkleinwoord weg.

,,Dann sind Sie diese Vorhänge, in halber Höhe.’’

“Then you are the curtains halfway up.”

Aan het einde van het zevende hoofdstuk maakt Hillner een fout die er bij de herziening van de vertaling niet uit is gehaald.

‘Ik doe u, mijn ouders, veel onrecht.’ vertaalt hij met ‘Ich tue euch, meine Eltern, viel Unrecht an.’ Ook ‘meine Eltern’ moet in de derde naamval staan. Ik zie dit eerder als een tikfout dan als een naamvalsfout.