• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

beschrijven / omschrijven

4 januari 2023 door Jan Renkema 2 Reacties

Verwarwoordenboek 300 (en slot)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

beschrijven / omschrijven

De woorden verschillen in betekenisnuancering, en beschrijven is ook ruimer van betekenis.

beschrijven in woorden weergeven

  • We beschrijven in deze handleiding hoe je papierklei kunt maken voor een papier-maché.
  • In ons behandelplan staat precies beschreven wat de vervolgstappen zijn.

omschrijven bij benadering in woorden weergeven, proberen aan te duiden

  • Het milieu wordt omschreven als de biologische leefomgeving, ofwel alles om ons heen: grond, lucht en water.
  • In dit taalspel moeten de leerlingen voor klasgenoten een voorwerp omschrijven, maar mogen ze dat voorwerp zelf niet noemen.

Bij beschrijven speelt soms ook het aspect ‘opsomming’ een rol, zoals in boedelbeschrijving. En omschrijven betekent vaak dat er een definitie wordt gegeven, of een poging daartoe.

Het woord beschrijven kent ook nog een letterlijke betekenis en een bijzondere andere betekenis: ‘zich volgens een kromme lijn bewegen’:

  • Onderzoekers komen met een bijzonder soort papier dat je wel twintig keer kunt beschrijven.
  • De vogel, op zoek naar een prooi, beschreef grote kringen hoog in de lucht.

Het is niet verwonderlijk dat beschrijven en omschrijven worden verward. Want als je iets in woorden weergeeft (beschrijven), kan het voorkomen dat het minder precies gebeurt (omschrijven). Toch blijven er verschillen. De volgende voorbeelden kunnen dit verder verduidelijken. Welk woord kies je?

  • Op deze flora-site staan de meest voorkomende bermplanten beschreven / omschreven.
  • Kun je beschrijven / omschrijven hoe de inbreker eruit zag?

In het eerste voorbeeld heeft beschrijven de voorkeur. Het gaat om iets concreets, de bermplanten. Bij omschrijven lijkt het eerder te gaan om meer abstracte zaken. Het tweede voorbeeld lijkt een klein betekenisverschil te suggereren. Bij beschrijven kun je iets precies benoemen. Bij omschrijven is er meer onzekerheid. Daarom zeggen we ook niet bij benadering beschrijven maar bij benadering omschrijven. Het verschil tussen deze twee verwarwoorden lijkt nu voldoende helder omschreven, nee beschreven.

PS Deze aflevering over het verschil tussen ‘beschrijven’ en ‘omschrijven’ lijkt mij een mooi einde van zes jaar een wekelijkse bijdrage over verwarwoorden. Aan de 600 woordparen in het Verwarwoordenboek uit 2014 zijn nu 300 toegevoegd. Woorden waarbij woordenboeken vaak zeggen: ‘A, zie ook B’, en ‘B, zie ook A’. Het waren mooie ontdekkingstochten in woorden die ‘anders’ of ‘verschillend’ zijn (nee, ‘anders’ is niet hetzelfde als ‘verschillend’; zie de vorige aflevering). Altijd weer die verwondering over de subtiele verschillen tussen synoniemen. Altijd weer de uitdaging om dat inzichtelijk te maken.

Dank aan alle lezers die nieuwe verwarparen aandroegen, of commentaar gaven en tegenvoorbeelden opstuurden. Dank aan de redactie van Neerlandistiek, en in het bijzonder aan Marc van Oostendorp die altijd nieuwsgierig meelas. Dank ook aan Richard Bank die jarenlang, tot zijn overlijden, via visualisering de verwarring verder ontwarde, en aan Mathilde Jansen die daarna in zijn voetsporen trad.

De 300 woordparen zijn ook opgenomen in het digitale Verwarwoordenboek, gratis raadpleegbaar via de site van de Schrijfwijzer. En, als je nog eens een verwarpaar tegenkomt – ja er zijn er nog meer dan genoeg, dit zijn er maar 900 – dan hoop ik dat collega-taalliefhebbers inspiratie vinden om de overlappende betekenisvelden te beschrijven of te omschrijven. Wat ik eraan beleefd heb, wens ik iedereen toe die deze rubriek het lezen waard vond: taalgenoegen en tekstvreugde in de ‘wondere wereld van de woorden’.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Karel F. Gildemacher zegt

    4 januari 2023 om 12:11

    Een geweldige serie! Hartelijk bedankt, synoniem voor Tige tank!

    Beantwoorden
  2. Rob Duijf zegt

    4 januari 2023 om 15:57

    Hartelijk voor jouw heldere licht op de talige verwarring. Ik heb er van genoten!

    T.a.v. van jouw laatste bijdrage nog een opmerking: fysische processen kunnen met een wiskundige formule worden beschreven; denk aan E = mc². Chemische processen worden beschreven met een molecuulformule, bijv. H2O.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d