• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Etymologische blikvernauwing

4 maart 2023 door Fabian Stolk Reageer

Daar heb ik dus last van: etymologische blikvernauwing. Losse woorden maar ook opmerkelijke combinaties van woorden leiden me af van wat de welwillende schrijver (m/v/x) ermee bedoelde te zeggen. Ik lijd er wel aan maar niet onder.

Neem nou die woordklont Anti-oorlogsprotest. Anti betekent toch ’tegen’ en pro ‘voor’? Of zit het ingewikkelder? Want protesteren doet men in de praktijk vooral (woordspel gratis meegenomen) tégen iets. Ooit, lang geleden, toen mijn blik nog helder(der) was, heb ik althans protest aangetekend tégen de (voorgenomen) aanleg van de A27 en tégen de plaatsing van de kruisraketten in Nederland; later, om de drieslag te voltooien, tégen de idiote werkdruk op de universiteit (over de effectiviteit van dat activisme hebben we het wel een andere keer). Zo bezien zou anti-oorlogsprotest een voorbeeld kunnen zijn van taalslijtage: een uitgebreide, overbodig pleonastische of tautologische formulering. Voor wie tégen de oorlog is, zou het moeten volstaan om een oorlogsprotest aan te tekenen, of mee te lopen in een oorlogsprotest(mars).

Even zien wat het internet oplevert met betrekking tot protest. Een nachtmerrie: schermen vol outlets, sales, zwem- en skibroeken. En in een heel klein hoekje achteraf www.woorden.org dat weet te melden:

Andere woorden voor protest zijn bezwaar, opwerping, protestactie, tegenspraak, tegenwerping en verzet.

Gericht zoeken naar de etymologie van protest leidt tot een vergelijkbare, halfslachtige bevestiging van mijn oud-gymnasiale vooronderstelling:

Protest (van het Lat.: pro is ‘voor’, testari is ‘getuigen‘) is het uitdrukken van negatieve gevoelens omtrent bepaalde politieke of maatschappelijke problemen. Op deze manier hopen mensen een verandering in de samenleving te bewerkstelligen.

Betekent protestare dan: getuigen van negatieve gevoelens, en niet: getuigen van gevoelens? En is demonstrare het getuigen van positieve gevoelens omtrent bepaalde politieke of maatschappelijke verschijnselen of idealen? Maar veel mensen demonstreren in de praktijk, en zeker tegenwoordig, hun negatieve gevoelens omtrent bepaalde politieke of maatschappelijke problemen.

Dan maar de DikkeVan Dale (online).

Protesteren (onovergankelijk werkwoord): 

mon­de­ling of schrif­te­lijk ver­kla­ren dat men zich ver­zet te­gen een han­de­ling, het­zij om­dat men daar­door in zijn rech­ten ver­kort wordt, of om­dat zij met bep. ge­voe­lens of over­tui­gin­gen in strijd is, op­ko­men te­gen …

Demonstreren (onovergankelijk werkwoord):

een de­mon­stra­tie (4) hou­den, daar­aan deel­ne­men

Moeten we toch nog even verder zoeken bij demonstratie, en dan ook maar bij protest. 

Protest:

mon­de­lin­ge of schrif­te­lij­ke ver­kla­ring dat je je te­gen een han­del­wij­ze ver­zet, hoe­wel je die niet kon be­let­ten = ver­zet1, voor­be­houd

Demonstratie (4):

ge­za­men­lijk op­tre­den van een par­tij, van een groep men­sen om door een op­tocht, mee­ting enz. haar me­ning te ken­nen te ge­ven = be­to­ging (2), ma­ni­fes­ta­tie (1)

Opmerkelijk: een protest is dus vooral – of zelfs alleen – het uiten van gevoelens tegen iets, en een demonstratie kan duiden op het uiten van zowel gevoelens voor als tegen iets.

Ik denk dat ik inderdaad minder moeite zou hebben met het verwerken van de woordklont anti-oorlogsdemonstratie, omdat van een demonstratie niet bij voorbaat vaststaat dat ze voor of tegen iets gericht is, terwijl een protest (ondanks de etymologie) altijd tegen iets is.

Dit stuk verscheen eerder op In den vrolijken hermeneut

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: woordbetekenis

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d