Het Prins Bernhard Cultuurfonds kent de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2023 toe aan vertaler Ton Naaijkens voor zijn vertalingen van poëzie en proza uit het Duits. De jury prijst niet alleen zijn indrukwekkende, rijke oeuvre, maar ook zijn decennialange inzet om ‘vertaling in het cultuurleven en vooral in het hoger onderwijs een plek te geven’. Aan de Martinus Nijhoff Vertaalprijs is vanaf dit jaar een bedrag van 50.000 euro verbonden, waarmee het de grootste vertaalprijs van Europa is. De uitreiking vindt plaats op donderdag 11 mei in De Duif in Amsterdam.

‘Goede literaire vertalers zijn onmisbaar voor de Nederlandse cultuur en voor een breed georiënteerd en bloeiend letterenveld, dat over de eigen grenzen weet te kijken. Het Cultuurfonds verhoogt de Martinus Nijhoff Vertaalprijs tot € 50.000 – gelijk aan andere, grote literaire bekroningen – om het belang van vertalers te onderstrepen.’ – Cathelijne Broers, directeur Prins Bernhard Cultuurfonds.

Ton Naaijkens (1953) debuteerde als vertaler in 1977 en zijn oeuvre omvat inmiddels meer dan 170 vertalingen van tientallen moderne Duitse dichters, onder wie Elke Erb, Barbara Köhler en Friederike Mayröcker. Hij vertaalde ook talrijke en vaak complexe prozateksten van Günter Grass, Bertolt Brecht, Robert Musil en Stefan Zweig. Het vertalen van de gigant Paul Celan, wiens poëtisch werk door velen als onvertaalbaar werd geacht en in elk geval alles van de vertaler vraagt, geldt echter als zijn levenswerk. Eind jaren negentig leidde dat tot de eerste publicaties van gedichten, in 2003 uitmondend in Verzamelde gedichten (Meulenhoff), en in 2020 tot een herziene en uitgebreide versie in Verzameld werk (Atheneum – Polak & Van Gennep). Naaijkens is emeritus hoogleraar Duitse Letterkunde alsmede Vertaalwetenschap aan de Universiteit Utrecht, waar hij ook directeur van het Expertisecentrum Literair Vertalen was en coördinator van de researchmaster Literair Vertalen. Hij is een van de oprichters van het tijdschrift Filter en co-auteur van het standaardwerk Denken over vertalen (Uitgeverij Vantilt) en van Vertalen in de Nederlanden. Een cultuurgeschiedenis (Boom).

‘Vertaler, vertaaltheoreticus én vertaalpoliticus. Ton Naaijkens heeft zich gedurende zijn hele carrière, en nog altijd, ingezet om aan vertaling in het cultuurleven en vooral in het hoger onderwijs een plek te geven.’ ‘Ook dit engagement kwam en komt voort uit de overtuiging dat het vertalen een eigen waarde en waardigheid heeft, een fenomeen dat het waard is niet alleen verdedigd, maar ook ontwikkeld te worden’, aldus de jury, bestaande uit Henk Pröpper (voorzitter), Marjoleine de Vos, Stella Linn, Eric Metz, Jan Willem Bos en Henri Bloemen.

Uitreiking donderdag 11 mei 2023

De Martinus Nijhoff Vertaalprijs wordt op donderdag 11 mei aan Ton Naaijkens uitgereikt tijdens een speciaal programma vanaf 17.00 uur in De Duif in Amsterdam. Hieraan werken onder anderen dichters Iduna Paalman en Ellen Deckwitz mee. Paul Celan-liefhebber Arnon Grunberg houdt een lezing over het belang van het vertalen van gedichten. Muziek wordt verzorgd door Artvark en Ntjam Rosie. Kijk hier voor meer informatie.

Martinus Nijhoff Vertaalprijs

Sinds 1955 reikt het Prins Bernhard Cultuurfonds jaarlijks de Martinus Nijhoff Prijs uit ter bekroning van bijzondere oeuvres op het terrein van literair vertalen. De prijs is vernoemd naar Martinus Nijhoff, dichter, vertaler en voormalig bestuurslid van het toenmalige Prins Bernhard Fonds. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 50.000 euro.

In 2022 ontvingen Margreet Dorleijn en Hanneke van der Heijden de prijs voor hun vertalingen uit het Turks.