Achter het achtervoegsel 30

De Queen of Rock and Soul is niet meer: deze week werd bekend dat Tina Turner – de artiestennaam van Anna Mae Bullock – op 24 mei 2023 in het Zwitserse Küsnacht was overleden. Grote kans dat de necrologie van de 83-jarige rockdiva al geruime tijd op de planken lag. NRC pakte in elk geval al op dezelfde dag direct uit met een twee pagina’s tellend artikel waarin haar indrukwekkende carrière uitvoerig uit de doeken werd gedaan. 

Haar comeback na de turbulente periode met haar toenmalige echtgenoot Ike Turner heb ik als tiener bewust meegemaakt. Ik was zestien toen haar versie van Al Green’s Let’s stay together in 1983 een wereldhit werd. De necrologie die Henk van Gelder over haar schreef heb ik dan met belangstelling gelezen. En dat is maar goed ook want halverwege het stuk las ik het volgende: 

Allengs bouwde Ike Turner zijn Kings of Rhythm uit tot een showorkest met Tina als belangrijkste blikvanger en drie achtergrondzangeressen die hij The Ikettes noemde. 

Bij het lezen van de naam The Ikettes ging mijn hart als vanzelf sneller kloppen. Ike Turner had achter zijn voornaam de uitgang -ette en een meervouds-s geplakt om het damestrio aan te duiden. 

Ook anderen was de naam opgevallen: op Twitter vroeg Erwin Wijman mij of ik deze naam ook gesignaleerd had. De tweet werd ook opgepikt door Wouter van der Land die zich afvroeg of de bandnaam misschien geïnspireerd was op The Marvelettes. Die Amerikaanse meiden-zanggroep heette eerst The Marvels, maar Motown-baas Berry Gordy wijzigde de naam in 1961 naar The Marvelettes. Rond dezelfde tijd – januari 1962 – veranderen twee zussen en een nicht de naam van hun New Yorkse meidengroep in The Ronettes. De naam is afgeleid van de bijnaam van een van de leden: Veronica ‘Ronnie’ Bennett

The Ikettes ontstonden in 1960 en waren er dus eerder dan The Marvelettes en The Ronettes. Toch was Ike niet de eerste die een bandnaam op -ettes had bedacht. Oorspronkelijk heetten The Ikettes namelijk de Artettes. Zij waren namelijk de achtergrondzangeressen van Artur Lassiter. En vóór Ike boekte Ray Charles al in de jaren vijftig successen met zijn achtergrondtrio The Raelettes. Het is niet moeilijk om in die naam de voornaam Ray te ontwaren. Daarmee lijken Ikes inspiratiebronnen duidelijk. Nog ouder schijnen The Chordettes te zijn; de band zelf is opgericht in 1946 maar het is onduidelijk wanneer die vier vrouwen deze naam precies hebben aangenomen.

De overeenkomst tussen de tot nu toe genoemde bands is dat ze alle bestaan uit vrouwen. Logisch, want dat is een van de betekenissen die het achtervoegsel -ette heeft. Het geeft aan dat het om een vrouw gaat – denk aan majorette, misdienette.

Ik ben niet de enige die geinteresseerd (geobsedeerd?) is door het suffix -ette. Bij mijn speurtocht naar andere zangformaties waarvan de naam op -ettes eindigt, stuitte ik op internet op een post van iemand met de naam SerialBeggar. Hij was al een paar decennia op zoek naar zulke bandnamen. Zelf had hij als laatste de Surfragettes ontdekt. Deze vierkoppige Canadese vrouwenband is opgericht in 2015 en speelt een mix van psychedelische rock en surfmuziek. De naam is prachtig: het bevat een knipoog naar de suffragettes, ‘(met name) vrouwen die aan het begin van de 20^e eeuw streden voor vrouwenkiesrecht’, maar verwijst ook naar de surfmuziek en de meidengroepen uit de jaren 60.

Op de vraag van de SerialBeggar naar andere bandnamen volgen tal van reacties. Lezers van zijn vraag komen met de volgende namen aanzetten: Noisettes (2003-nu), The Pipettes (2003-nu), The Du-Ettes (1963-1966), The Clickettes (1959-1960), The Shamettes (1966-1968), Beatle-ettes (1964), The Yacht Rock-ettes (2019-nu), K-C-Ettes (1963-1964), The Raveonettes (1998-nu) en The Fondettes (1964).

De zoekfunctie van Spotify levert in een oogwenk nog tal van andere artiestennamen op: The Rubettes (1973-1979), The Tone-ettes (2014), The Jive-ettes (1973), The Tony Benn-ettes (2019), The Hershey-Ettes (2011), The Will-Ettes (1962), Vince Howard & The Vin-ettes (1963), The Ape-Ettes (2017). De fraaiste en eenvoudigste naam die ik tegen ben gekomen, is The Ettes, “een hip garagepoptrio uit New York” dat “swingende sixtiesliedjes” maakt en die omlijst “met een opwindende muur van geluid”, aldus de aanprijzing op Paradiso.nl. De band is opgericht in 2004 en nog steeds actief.

Wie denkt dat alleen in het buitenland bandnamen op -ettes zijn bedacht heeft het mis. Enkele maanden geleden bracht de Amsterdamse DJ en producer Mason, de artiestennaam van Iason Chronis, de singel Are You Ready uit, waarin hij ouderwetse disco combineert met housemuziek. Hij wordt daarbij begeleid door drie zangeressen die hun naam ontleend hebben aan Mason: The Masonettes. En daarmee sluiten zij aan bij een traditie die lang geleden startte met Ray Charles, Ike Turner en Ronnie Bennett.

Nieuwsgierig geworden naar de muziek van deze bands? Luister dan naar deze playlist die ik op Spotify heb aangemaakt.