• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Sonnettenkransen(kransen)

19 oktober 2023 door Bas Jongenelen 1 Reactie

Artwork in the modernist tradition, using bold colors and shapes. A stylized representation of a quill writes sonnets on a fragmented canvas. The transition from one sonnet to another is visualized as an overlapping gradient of colors. (DALL-E 3)

Voorlopig hoeven we niet veel te verwachten van AI-poëzie (zie https://neerlandistiek.nl/2023/10/sonnettenkrans-en-chatgpt/ en https://neerlandistiek.nl/2023/10/sonnettenkrans-en-google-bard/). AI kan niet tot 14 tellen en AI snapt ook niet wat een laatste regel van een gedicht is. Volgens ChatGPT kan een laatste regel ook de voorlaatste zijn. Over rijm en metrum van rijmende en metrische gedichten hebben we het dan niet eens. Ja, het is een verwarrende wereld, die echte wereld waaraan geschreven dingen getoetst worden. Gelukkig zijn er nog echte dichters die echte sonnetten kunnen schrijven.

Onlangs zijn er vier bundels uitgekomen met sonnettenkransen. Als eerste wil ik Seks, drugs & rock ’n roll van Marino van Liempt & Leonard Hamers. Deze bundel bestaat uit drie sonnettenkransen: een over seks, een over drugs en een over rock ’n roll. De sonnetten zijn geschreven door Van Liempt, maar de illustraties van Hamers vormen er een onlosmakelijk deel van. Kijk, een sonnet als

1.2. MADAME BOVARY

Die Freud had wel een puntje toen hij dacht:
‘Elk resultaat uit het verleden biedt
garantie voor de toekomst.’ Haar verdriet
om leegheid tót men liefdesproza bracht

‘Oh ja,’ zo kreunde Emma, ‘ik wil ook
romantisch leven. Eerst een man met geld.
Gevonden! Nu snel minnaren gebeld!’
En toen: yee-haw! Gepaal! Gepomp! Gepook!

Zo slettebakte Emma jarenlang,
totdat de vrijers haar hun afscheid briefden

Bestolen van haar lust, verstand en kracht
koos ze arsenicum als nooduitgang:
‘Nog liever dood dan leven zonder liefde!’

De knekelman die houdt ons in zijn macht

is natuurlijk prachtige, maar met

erbij wordt het alleen maar beter. Bestellen kan hier: https://sites.google.com/view/marinovanliempt/homepage

Ook van Marino van Liempt is Whiskykoning – Een whiskysonnettenkrans. Zoals de titel al aangeeft gaat deze krans over whisky. Ik had gedacht dat ieder sonnet een distilleerderij zou bespreken, maar dat is niet waar. Deze krans bespreekt weetjes over whisky: over de medicinale werking, accijns, inspiratiebron en dergelijke. Zoals dit sonnet over IJslandse whisky:

Ieder sonnet heeft een afbeelding meegekregen, gemaakt m.b.v. AI-programma Midjourney. Wie een fles whisky koopt bij De Koning in ‘s-Hertogenbosch krijgt dit boekje als geschenk (zolang de voorraad strekt).

Wat ik zelf heb bedacht, is zelden waar is de negende sonnettenkransenkrans van Olax. Hij is hard op weg om een sonnettenkransenkransenkrans te vervolmaken, nog maar een paar bundels! Olax heeft deze sonnettenkransenkrans vormgegeven als een gameboek. Onder ieder sonnet staat een mogelijk vervolgsonnet, hoewel je ook alle sonnetten gewoon achter elkaar kunt lezen. Na het eerste sonnet mag je kiezen of je een bard wilt worden (ga dan verder bij sonnet 9.8.4) of tovenaar (ga naar sonnet 9.14.5). Kies je voor tovenaar, dan moet je 9.14.5 naar 9.9.2. Na 9.9.2 word je naar 9.7.9 gestuurd. En zo ga je kriskras door die bundel heen. Soms kom je weer keuzes tegen; na 9.6.13 moet je kiezen: ‘ik steel alles wat ik dragen kan: ga naar 9.7.6’ of ‘diefstal is altijd onethisch: ga naar 9.14.13.’

Het is een fantastisch concept! Deze dichtbundel zou in de strijd tegen ontlezing geworpen moeten worden, deze combinatie van fantasy en poëzie moet de scholen in. Het is gek, raar, hilarisch, poëtisch en onweerstaanbaar goed. Wat ik zelf heb bedacht, is zelden waar is hét Sinterklaascadeau voor je neefje dat lezen maar stom vindt én voor iedereen die graag leest en avonturen beleeft.

Zo ziet dat er dus uit:

Bestellen kan via https://olax.nl/

De laatste bundel voor nu is Het leven is unfazed van Machiel Pomp, en die bundel is reeds een collector’s item. De oplage is immers slechts dertig exemplaren. Wie een exemplaar heeft, kan zich verheugen, want over 500 jaar is Het leven is unfazed een fortuin waard. Omdat er al best veel gewone sonnettenkransenkransen zijn, besloot Pomp om zich wat extra eisen te stellen. Zo wordt ieder rijmwoord slechts een keer gebruikt (in totaal dus 398 verschillende rijmklanken) en heeft ieder sonnet (m.u.v. de meestersonnetten) ook een dubbelrijm. De versvorm is het terza rima sonnet. Het resultaat is volgens de achterflaptekst ‘Eén en al gekunsteldheid! Rijmdwang alom!’ De vorm is belangrijker dan de inhoud, zoals 12.9 laat zien:

de stemmen hees, de keeltjes schor en rauw
en haren in onordelijke knotjes
betreden ze de hal van het gebouw

want gister ging het pimpelen wel vlotjes
ik zag ze met zijn vieren stevig zuipen
waaronder plenty felgekleurde shotjes

ikzelf besloot al tijdig af te druipen
waarna ik in mijn uppie langs de bib liep
en dito in mijn twijfelaar kon kruipen

ze zijn hier op de zaak gewoonweg tiepmiep
maar zaten bij dispuutshuis Koh-I Noor
een broedplaats van het bitch-in-het-geniep-tiep

gelukkig staat de voorraadkast vol chloor
hun slijmspoor sijpelt dwars door het kantoor

De rijmwoorden bib liep / tiepmiep / bitch-in-het-geniep-tiep zijn uitstekend gevonden, maar inderdaad nogal eh.. ja, gekunsteld. Maar dat mag uiteraard in een kunstwerk. Bestellen wordt moeilijk, hou vooral www.boekwinkeltjes.nl in de gaten.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: sonnettenkrans, sonnettenkransenkrans

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert Kruzdlo zegt

    19 oktober 2023 om 10:31

    Voorlopig wordt er veel werk gemaakt: De grootste ontwikkelaars van kunstmatige intelligentie (AI) in Silicon Valley, Scale AI en Appen, zijn op zoek naar een nieuw profiel voor dataontwikkelaars: dichters. De sector wil het creatieve schrijven van haar digitale tekstgeneratoren verbeteren om ze een menselijker tintje te geven. Daarom heeft hij schrijvers, toneelschrijvers, romanschrijvers en geesteswetenschappen nodig die hun AI-trainingssystemen voeden met hun eigen correcties en ideeën. Belooft is dat het in 2025 veel beter geschreven en gedicht wordt. En dus even wachten op de chatbot om te schrijven met de gevoeligheid en literaire rijkdom waarmee ze door menselijke dichters en schrijvers schrijven. Dit is het grote verschil tussen AI-gegenereerde teksten en het menselijke schrijfproces. Maar met de steun van dichters en schrijvers aan de toonaangevende bedrijven die AI ontwikkelen, is het belangrijk om te kijken of deze technologie in staat zal zijn om gevoelens te uiten en hun creatieve schrijven te perfectioneren, dat nog lang niet lijkt op menselijke gevoeligheid. Er is een groot nadeel: computers kunnen de taal niet levendiger maken in de toekomst.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Afsluitdijk

De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

DROOMTRAINING

Ik droomde dat ik een pad
een lik moest geven
om hem het likken beter
te doen verstaan.

Bron: Hollands maandblad, mei 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Jan Naarding
sterfdag
1983 Coenraad van Haeringen
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d