• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Bourdieu enzovoort

4 november 2023 door Jos Joosten 3 Reacties

Foto: Thierry Ehrmann

Ik ben erg blij en gelukkig met publicatie mijn artikel ‘Bourdieu is terug (van nooit echt weggeweest)’ in het nieuwe nummer van wetenschappelijk tijdschrift TNTL (Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde, intussen aan zijn 139ste jaargang toe). Het is mijn bijdrage aan een lopend debat, dat vorig jaar werd ingezet door Sander Bax, Jeroen Dera, Kila van der Starre en Anne Oerlemans. Aanleiding was de schematische weergave van (de ontwikkeling van) het Nederlandse literaire veld, die Gilles Dorleijn en Kees van Rees presenteerden in hun bijdrage aan de bundel ‘De productie van literatuur. Het literaire veld in Nederland in 1800-2000’ die in 2006 verscheen . In drie overzichtelijke schema’s geven beiden de verhoudingen tussen de literaire instituties in Nederland weer in resp. 1800, 1900 en 2000.

In het onderwijs bleken zeer bruikbare schema’s. Vooral dat van 2000 was een dankbaar onderwerp in colleges, waarbij het elk nieuw jaar meer opviel hoe snel de veranderingen zich sinds 2000 voltrokken. Vrijwel iedere institutie – of het nou het Fonds voor de Letteren betrof, de literatuurkritiek, het middelbaar onderwijs, noem maar op – onderging grote of kleinere veranderingen, vrijwel altijd vanwege de digitale revolutie.

Het was dus mooi en leerzaam om studenten het schema van 2000 te tonen en verschillen te laten signaleren (tijdens één college verzuchtte iemand: ‘er is de afgelopen twintig jaar meer veranderd dan tussen 1800 en 2000’).

Deze denkoefening werd vorig jaar, in TNTL, systematisch uitgevoerd door Bax en de zijnen. Zij komen, heel kort samengevat, tot zeven kwesties die sinds Dorleijn en Van Rees schema van 2000 veranderd waren:

  • Alles wat digitaal is
  • ‘Literaire evenementen in de breedste zin’
  • Literaire prijzen ontbreken
  • Literaire kritiek in alle niet-klassieke vormen
  • Talentontwikkeling: schrijfopleidingen; productiehuizen; agenten
  • Distributie
  • ‘Organisaties die zich bezighouden met literatuurpromotie en leesbevordering’

Hierop reageerde Gaston Franssen met de vaststelling dat de aanpassingen van Bax e.a. welkom en terecht waren, maar dat hier geen sprake was van een analyse van het literaire veld zoals Bourdieu dat definieerde. Als illustratie presenteerde Fransen zijn schema van het actuele veld van de Nederlandstalige poëzie, dat qua opzet en inzet inderdaad teruggrijpt op Bourdieu’s schema van het Franse literaire veld in de tweede helft van de negentiende eeuw.

Opnieuw een mooie denkoefening. Ik zag er op mijn beurt aanleiding in om een meer kwalitatieve toespitsing voor te stellen. Bij het latere gebruik van het model van Dorleijn en Van Rees lag steeds de nadruk op de institutionele kant van de veldverhoudingen, terwijl er wel degelijk – ook met Bourdieu in de hand – inhoudelijke, ‘poëticale’, analyses mogelijk en zelfs zeer zinvol zijn. Ik illustreer dat aan de hand van twee (hier beknopt gehouden) testcasussen: het carrièreverloop van Ilja Leonard Pfeijffer en de poëzieproductie bij uitgeverij De Bezige Bij tussen 2018-2022.

Het is mooi deel te zijn van een constructief lopend debat in de moderne-neerlandistiek – en wie weet mogen we nog nadere voortzetting ervan verwachten?

Mijn artikel is via open access beschikbaar en te lezen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: letterkunde, literatuurwetenschap, Pierre Bourdieu

Lees Interacties

Reacties

  1. Erik-Jan Kuipers zegt

    4 november 2023 om 09:55

    Bedankt voor dit waardevolle artikel! Ga het nu doorlezen.

    Beantwoorden
  2. Robert Kruzdlo zegt

    4 november 2023 om 22:35

    Als kunstenaar geloof ik, dat een mens steun zoekt bij gelijken, maar er zijn kunstenaars die van de veilige vluchtheuvel al springen: Mein.Haus.Am.Michaelerplatz willen/wilde bevrijdt blijven, …blijven van inlijving door wat en wie dan ook, omdat er een niet georganiseerde bewustzijn de basis is. Ja achteraf. Zoals in dit onderzoek. Achteraf verklaringen. Wie een monster voorbrengt wordt daarna getemd. En Bourdieu was dé dompteur, die alles wilde dresseren. De circusdirecteur, die zichzelf buitenschot hield. Aliteratuur is net zo belangrijk als taalkunde. Achteraf, ja achteraf…, ja achteraf krijgt alles zijn hokje, etiket en ontsnapt nooit, niet aan de drift van verklaren of misschien toch: https://www.youtube.com/watch?v=DRI_ZSh6iF4

    Beantwoorden
  3. Robert Kruzdlo zegt

    5 november 2023 om 07:58

    Zonder voorontworpen kaders moet je als criticus des te harder op zoek naar andere kaders: van jezelf en van de schrijver. Maar Bourdieu geeft die kaders toch niet¿

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ALSOF IK ER NIET GEWEEST BEN

Ik stel er prijs op na ergens gelogeerd te hebben geen sporen achter te laten. Zo wordt logeren een soort inbreken – trouwens, het hele bestaan lijkt er op.

Bron: Barbarber, september 1969)

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1830 Eelco Verwijs
sterfdag
1989 Willem Beuken
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d