• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Vier zwavelstokkiaden

16 november 2023 door Robbert-Jan Henkes 1 Reactie

1. Het brandgevaarlijke verhaal kent niet veel navolgers. De anonieme centsprent uit Het leven van den kleine deugeniet, gedateerd 1866-1897 is waarschijnlijk niet geënt op Hoffmann. Een van de twaalf taferelen toont Hendrik die onoplettend speelt met vuur in de kachel, met het onderschrift:

Brand, brand! ’k ben enkel vuer! o leer!
Blusch, blusch my slechts voor dezen keer!

 Wat o leer is zou ik niet weten. Een imperatief tot zichzelf gericht? Kort voor een trapleer? Een eufemisme dan wel zetfeil voor het opperwezen? In het Frans staat er iets zomogelijk onbegrijpelijkers, en ik typ getrouw over:

Je brule, portez moi secours
De grace conservezmesur.jos.

 Iets is er misgegaan met de plaatsing van de letters in de zethaak, maar wat? Ik vermoed dat er De grace conservez mes jours moest staan, maar zeker weet ik het niet.

2. Geen brandverhaal maar het eindigt ook met de tragische dood van het ongehoorzame kind en het is minstens even heerlijk griezelgruwelijk als Hoffmanns De zwavelstokjes. Mietje en het mes komt uit Stoute kinderen voor zoete kinderen geteekend en berijmd van Norweb uit 1860. Een heel mooi verhaal, ook door de Terry Gilliam-achtige illustraties. Eigenlijk is het een combinatie van het hoffmanniaanse verhaal over de zwavelstokjes (door het fatale slot en doordat Mietje zelf haar noodlot voltrekt) en dat over de knippende kledermaker en de duimzuiger (door het scherpe wapen in kwestie en de onherstelbaarheid van de verminking). Ik zal het verhaal daar dan ook nog een keer laten terugkomen.

O! Mietje, Mietje! pas toch op,
Wat doet ge met een mes?…
Speel liever met uw mooije pop,
Of brei, of leer uw les!
Kom, wacht nog maar een oogenblik,
Dan komt uw moeder weêr,
En snijdt voor u dien peperkoek;
Toe, leg dat mes gaauw neêr. –
Maar neen, zij gaat met snijden voort,
Daar helpt geen bidden voor…
Het mes schiet uit,
Door niets gestuit!
En snijdt haar midden door! –
Daar rolt het lijfjen op den grond,
De beenen blijven staan!
Nu is ’t te laat,
Geen schreeuwen baat,
Met Mietje is ’t gedaan! –

3. In Een mes, een vork, een licht, een schaar, Brengen kinderen in gevaar, het openingsgedicht van De kameraadjes van Piet de Smeerpoets uit 1900, komt heel even en heel terloops brandgevaar langs, alsof het elke dag gebeurt:

Margriet heeft ook weer kwaad gedaan;
Zij stak haar blonde haren aan.

Ach ja, kan gebeuren. Dat was de straf voor wat ze deden, staat er.

Zoo kregen ze alle drie hun straf,
En bleven van deez’ dingen af.

 Een heel primitieve eigen schuld dikke bult-moraal.

 4. Hanna de Sloddervos uit 1909 zet haar haren in brand als zij aan tafel in slaap valt. Waarschijnlijk omdat ze van haar moeder al het naai- en verstelwerk moest doen en gewoon slaap tekort kwam. Gelukkig blust haar moeder het vuur:

Het water heeft de vlam gedoofd,
Geen haar heeft Han’ meer op haar hoofd.
Haar broertje Frans die leuke baas,
Noemt Han nu een Edammer kaas.

 Zo! Niet dat ze pijn heeft maar dat haar broertje haar uitlacht, dát is pas erg. Met de schande wordt in Nederlandse struwwelpetriaden het vaakst gedreigd. Het is denk ik niet goed om de gruwelverhalen met een hardvochtig grapje te eindigen, tenzij je je als opvoeder de terechte haat van de kinderen op de hals wil halen.

PRB01_036857322_008, 16-01-2006, 13:47, 8C, 4366×6312 (466+919), 100%, Prentenboeken, 1/80 s, R49.1, G32.0, B40.6

_____

   Een doorlopend bijgewerkt cumulatief register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 241, hier.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 18e eeuw, 19e eeuw, jeugdliteratuur, kinderboeken, letterkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert zegt

    16 november 2023 om 10:21

    Staat daar echt een punt¿

    Je brule, portez moi secours
    De grace conservezmesur.jos

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jan van Harten • Boeket

Na zijn heengaan bleef mijn moeder
goed verzorgd achter. Soms was ze druk
bezig om losse gedichten van mij
te lezen om ze daarna te verscheuren.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d