Gisteren kregen we weer een voorproefje van wat ons te wachten staat aan de universiteiten. Jarenlang is ons voorgehouden dat onderwijsinstellingen natuurlijk ‘neutraal’ moeten zijn, en zo staat het zelfs in het hoofdlijnenakkoord van de toekomstige nieuwe regering: politiek neutraal is het ideaal.
Maar ondertussen kunnen de partijen die sympathiek staan tegenover de regering in ruste, nu ze de macht hebben of minstens ruiken, het ook niet laten om zich meteen te gaan bemoeien met het beleid van de universiteiten. Verontrustend was het verslag van het Hoger Onderwijs Persbureau gisteren over een door de SGP ingediende Kamermotie.
In de nu aangenomen motie roept de Kamer de regering universiteitsbesturen op om “niet onder druk de banden met Israëlische instellingen te verbreken”. Die druk zou dan komen van “studenten, academisch personeel en demonstranten [die] op intimiderende wijze druk uitoefenen” voor een boycot van Israëlische academische instellingen.
Rusland
Ik heb hier al geschreven wat ik van een academische boycot vind: ik ben ertegen. De universiteit is een manier waarop internationaal debat wordt georganiseerd, en zulk debat breek je nooit systematisch af. Ik vind ook niet dat we Rusland moeten boycotten, of Iran, of Noord-Korea. Praten is altijd beter dan niet praten, dat vind ik.
Maar wie oefent er hier nu eigenlijk druk uit op het universiteitsbestuur, en misschien zelfs op intimiderende wijze? Er valt niet te ontkennen dat er onacceptabele incidenten zijn geweest, gisterenavond hebben enkele demonstranten zich op mijn eigen universiteit overgegeven aan doelloze vernielzucht, maar is het niet minstens net zo intimiderend als parlementariërs zich bemoeien met wat de universiteiten wel of niet moeten doen?
Is dat wel eens eerder gebeurd? Ik kan me er geen voorbeelden van herinneren.
Oh nee, toch wel: de boycot van Rusland van twee jaar geleden. Die lijkt feitelijk ook afgedwongen te zijn door de toenmalige regering.
Gevaarlijk
Het is dan ook eigenlijk niet helemaal eerlijk om deze oneigenlijke politieke druk op het wetenschappelijke beleid alleen aan de dames en heren van de toekomstige coalitie toe te schrijven. Een brief over deze kwestie door minister Dijkgraaf (D66) is minstens even verontrustend. In die brief zegt Dijkgraaf ook al dat de universiteiten de banden niet moeten verbreken, omdat onze relaties met Israël al zo lang duren en er zulke belangrijk onderzoek is gedaan. Maar dat geldt voor Rusland allemaal net zo goed.
En waarom zouden colleges van bestuur niet naar de studenten moeten luisteren, maar wel naar de minister? Waarom moet alles zo top-down georganiseerd zijn in het wetenschappelijke bedrijf?
Omdat die betaalt? Maar in een goed georganiseerde samenleving moet een minister dat doen met als enige verlangen dat er goed onderwijs en goed onderzoek wordt gedaan, en laat die daarbij over aan de bestuurders hoe ze dat het best kunnen organiseren. Het is heel gevaarlijk als de universiteiten nu steeds instrumenten worden van de grillige politiek – gevaarlijk voor een goede wetenschap, en daarmee uiteindelijk voor ons allemaal.
Dat zou mijn ideale wereld zijn: we boycotten niemand, want we voeren met iedereen het academische debat. Het enige dat het universiteitsbestuur boycot zijn moties van de Tweede Kamer die zich bemoeien met zaken die hen niet aangaan. We regelen die dingen zelf wel – democratisch.
Beste Marc. Dank dat je opnieuw de kat de bel aanbindt en waarschuwt voor de disproportionele reacties op de recente pro Palestijnse studentendemonstraties. Dank voor je pleidooi om het hoofd koel te houden, waakzaam te zijn en de democratie niet met het badwater weg te gooien.
Een terechte waarschuwing, buitengewoon belangrijk. Onze democratie staat op het spel. Net als het recht, de rechtsstaat en de mensenrechten (fundamentele rechten, grondrechten) die aan de democratie ten grondslag liggen. Zoals de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid, het recht op protest, het recht om een andere mening te hebben – zonder angst voor represailles, intimidatie, onterechte verwijten, straffen, verbanning.
Er wordt al heel lang aan de fundamenten van onze democratie geknabbeld. Van binnenuit, door de regering I II III en IV en door de overheid. Dat speelt zich op allerlei terreinen af. In het recent verschenen boek ‘Het geluid van de stilte’ beschrijft voormalig strafadvocaat Inez Weski haar eigen ervaringen en observaties hoe het Openbaar Ministerie de fundamenten van het strafrecht en de trias politica willens en wetens ondermijnt. Leesvoer voor wie de democratie koestert.
De studenten in Nederland, de VS en andere Europese landen eisen, dat de universiteiten hun samenwerking met Israëlische universiteiten verbreken en zich uitspreken tegen de Israëlische misdaden in Gaza. Net zoals zij dat zo resoluut deden toen Rusland Oekraïne binnenviel. De reden daarvoor is bekend: samenwerken met een regime van bezetting, kolonisering, apartheid en doorlopende oorlogsmisdaden, en met de instituties en instellingen die dat schragen, leidt tot medeplichtigheid.
In het recent verschenen boek ‘Towers of Ivory and Steel – How Israeli Universities Deny Palestinian Freedom’ beschrijft de Israëlische academisch onderzoekster Maya Wind de veelkoppige, institutionele vervlechting van de Israëlische universiteiten met het nationale militair-industriële complex, en met het regime van bezetting, kolonisering en apartheid dat Israël over de Palestijnen uitoefent. Verplichte kost voor de besturen en faculteiten van de Nederlandse universiteiten.
Reden genoeg dus om te demonstreren. Maar dat mag niet. Alleen als het “vreedzaam” is. Lees: niet bij de hoofdingang waar iedereen je kan zien, maar op een veldje achteraf, waar de demonstranten niet te zien of te horen zijn. Uitsluitend op de dichtgetimmerde voorwaarden van de universiteiten, het Openbaar Ministerie en de politie. En dan nog moet je als vreedzame demonstrant vrezen voor ongefundeerde verwijten van antisemitisme en ‘hate-crime’.
Wie zegt trouwens dat die vreedzame pro Palestijnse studenten de vernielingen steeds aanrichten? Nooit gehoord van nep-nieuws, propaganda, provocaties?
Wees waakzaam. Onze mensenrechten staan onder druk. En daarmee de democratie.
Tot slot, in zijn algemeenheid, want het speelt niet alleen bij de pro Palestijnse demonstraties op de Nederlandse universiteiten. Het gaat ook en vooral om toegang tot de macht. Wie geen podium krijgt, niet in de krant komt met een interview of opiniestuk, niet op de nationale televisie in relatieve rust tekst en uitleg mag geven, spreekverboden opgelegd krijgt, te maken krijgt met een overheid (regering, politie, OM) die met twee maten meet(boeren, Staphorster knokploeg versus klimaatactivisten, pro Palestijnse studentendemonstranten), wie zich tegen het ene onrecht wel en het andere onrecht niet mag uitspreken (protesteren, demonstreren) en bijgevolg bij demonstraties wel of juist niet door de politie wordt ‘gefaciliteerd’ zoals de wet het voorschrijft, wie op sociale mediaplatforms (LinkedIn, Facebook, Instagram, Twitter) wordt ge-shadow-banned, verbannen en uitgegumd – en de extreemrechtse schreeuwerds, haatzaaiers, propagandisten, provocateurs, pestkoppen en trollen niet – kan als individu en zelfs als groep niet zo heel erg veel uitrichten.
Als dat smoren van de kritische stemmen bovendien gericht en consequent gebeurt – en dat is bij een reeks onderwerpen (genocide Gaza, moslimhaat, discriminatie, klimaat, vrouwenrechten bijvoorbeeld) het geval – dan dooft uiteindelijk elke stem die zich omwille van de zaak of de rode draad in die zaak (het recht, rechtsstaat, mensenrechten, democratie) dwars tegen alle vooroordelen, propaganda, nep-nieuws, intimidatie, straffen en groepsverbanning in nog steeds zou willen uitspreken, maar dat niet kan en uiteindelijk, bekaf en opgebrand van zoveel tegengas, machtsmisbruik en gepiepel, moe gestreden kopje onder gaat en zwijgt. Precies zoals de intentie is.
Wordt wakker, Nederland. Wordt alsjeblieft wakker.
Meer food for thought: https://rightsforum.org/?s=universiteiten