Het is een vreemd gevoel om de chroniqueur te zijn van de ondergang van een beschaving. Wie zal er over vijftig jaar nog in het Nederlands willen lezen over de geesteswetenschappen in Nederland? Het kabinet beweert de Nederlandse taal in de academische wereld te willen beschermen, maar door tegelijkertijd de Nederlandstalige universiteiten uit te hollen, maakt het van het Nederlands alsnog een dode taal.

Na weken van bezuinigingsellende kreeg ik gisteren weer een ander voorbeeld van onbehoorlijk bestuur te horen. In 2022 maakte minister Dijkgraaf een opmerkelijk gebaar door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) jaarlijks een miljoen euro toe te kennen, bedoeld voor vakgroepen in het buitenland die de studie Nederlands levend houden. Deze groepen hebben samen veel meer studenten dan alle opleidingen in Nederland en Vlaanderen bij elkaar, en doen prachtige dingen (de lezer van Neerlandistiek kan dit alles tegenwoordig in volle glorie volgen in ons katern Mondiaal.) maar kunnen op veel manieren wel een steuntje in de rug gebruiken, zoals voor het aantrekken van gastdocenten uit de Lage Landen, het ontwikkelen van lesmateriaal of het promoten van eigen onderzoek.

Dat miljoen leek een mooi cadeau voor het Nederlands. Maar het geld is nooit uitgereikt. In een onthutsende brief aan de leden legt het bestuur van de vereniging uit hoe dit komt. De IVN bleek het geld niet zomaar te ontvangen; er moest telkens een nieuw ‘subsidieplan’ worden ingediend. Begin 2023 deed de vereniging dat. De aanvraag werd echter afgewezen vanwege een vermeend risico op ‘ongeoorloofde staatssteun’—zonder dat iemand begrijpt waarop dat slaat en zonder dat het ministerie enige verduidelijking wilde geven. Welke marktpartij zou immers worden verdrongen door steun aan Hongaarse of Indonesische neerlandici?

Niemand weet het. Uit de brief blijkt dat ambtenaren de telefoon niet opnemen en mails onbeantwoord laten. Hierdoor is het toegekende geld aan het eind van 2024 nog steeds niet beschikbaar voor de geplande investeringen. De IVN heeft inmiddels formeel bezwaar gemaakt en haar zorgen geuit bij diverse instanties, maar ook daarop blijft elk antwoord uit. Hoe maak je plannen als je recht hebt op een miljoen euro dat nooit wordt uitgekeerd?

Dit is precies wat we ook horen bij de protesten tegen de bezuinigingen: niemand krijgt gehoor bij het ministerie. Het is een gesloten bastion, en als er al iets naar buiten komt, is het minachting—zoals de beschuldiging dat universiteiten het ministerie als een ‘geldautomaat’ zouden beschouwen. De sfeer is aan alle kanten om te snijden.

Sic transit gloria mundi, om het in een andere dode taal te zeggen.