Het liedje ‘Poisoning Pigeons in the Park’ van Tom Lehrer (eerder deze week overleden) wordt eventjes genoemd in een boek over vogels dat ik vertaalde van ‘de bestseller-auteur’ Stephen Moss, Ten Birds that Changed the World. Een best in- en aangrijpend boek overigens, al is het non-fictie. Wat mensen allemaal met vogels uitgespookt hebben, en nog steeds uitspoken, je wordt er niet vrolijk van. Ik schreef over het boek eerder in mijn blog Iets te enthousiast geweest, over de vele vertalersvoetnoten die ik had willen toevoegen maar op het laatste moment moest inslikken. Wat wel bleef staan wat er niet in het Engels stond was mijn vertaling van het refrein van Poisoning Pigeons in the Park. Ik vond, als je het liedje noemt in je boek, zet er dan ook een paar regels van in. Kleine moeite. Die Moss zich dus niet genomen had. Moss schreef, in zijn beste journalistiaans:
I cannot leave the subject of urban pigeons without a reference to the greatest satirical songwriter of all time: Tom Lehrer, and his song ‘Poisoning Pigeons in the Park’, which foreshadowed the more negative attitudes towards these ubiquitous birds. In 1959, Lehrer released a new album, An Evening Wasted with Tom Lehrer, which included this brief song, whose jaunty tone and rapid-fire delivery conceal some gloriously dark – and truly shocking – humour. In reality, Lehrer was sympathetic to these popular urban birds; his barbed and witty lyrics were aimed at the US Fish and Wildlife Service, whose operatives at the time really were lacing corn with strychnine to kill pigeons in New York’s Central Park.
Ik het liedje natuurlijk opzoeken op tinternet, ik had nog nooit van die hele Tom Lehrer gehoord, en kijk en luister, het was inderdaad een juweeltje. Het refrein van Poisoning Pigeons in the Park:
All the world seems in tune
On a spring afternoon
When we’re poisoning pigeons in the park
Ev’ry Sunday you’ll see
My sweetheart and me
As we poison the pigeons in the park
Dus dat probeerde ik te vertalen om het in de Nederlandse uitgaaf te smokkelen, wat lukte, het vertalen en het smokkelen, dus in het Nederlands ziet de terloopse opmerking van Moss er nu zo uit, in mijn beste journastiliaans, op blz. 77-78:
Ik kan het onderwerp van de stadsduif niet vaarwel zeggen zonder de grootste spotliederenschrijver ooit te noemen, Tom Lehrer, en zijn satire ‘Poisoning Pigeons in the Park’, dat de opkomende negatieve gevoelens over de alomtegenwoordige vogel al voorafschaduwt. In 1959 bracht Tom Lehrer het album An Evening Wasted with Tom Lehrer uit, met daarop het bewust vrolijke deuntje waarin hij in razend tempo zijn inktzwarte en choquerende humor laat horen.
De wereld is mooi en wij tweeën strooien
Gif voor de duiven in het park
De hele maand mei geeft m’n liefje met mij
Gif aan de duiven in het park…
In feite was Lehrer de geliefde stadsvogels juist goedgezind: zijn spitse en stekelige tekst was gericht tegen de US Fish and Wildlife Service, de overheidsdienst die in die tijd daadwerkelijk maiskorrels met strychnine in Central Park strooide om de duiven te vergiftigen.
Zeg nou zelf, de passage vraagt er toch om? Het beste zou zijn het hele lied te vertalen en in een eindnoot te smokkelen, maar dat lukte me niet meer, het vertalen noch het smokkelen.
Een doorlopend bijgewerkt register op alle VandaagsVertaalProblemen staat in blog 345, hier.
Het is bij het vertalen van liedteksten ook de bedoeling dat rijm en metrum gelijk zijn aan het origineel, zodat het in de nieuwe taal gezongen kan worden. In deze vertaling liggen de meeste accenten verkeerd. Bijvoorbeeld: all the WORLD is in TUNE/ de weRELD is mooi EN etc.
Ik geloof dat je het heel goed kan meezingen, de ontbrekende of overtollige lettergrepen laten zich heel makkelijk in het ritme passen. Heb je het geprobeerd? In plaats van alleen de geschreven tekst te scanderen? (Ach ik moet hier ook niet op antwoorden.)
Had de heer Henkes dat maar geweten vóórdat hij zich aan het vertalen van de Beatles en Bob Dylan zette!
Ja, heel stom, al mijn werk voor niets geweest. Vysotski, Wagner, Tsjaikovski, nursery rhymes, de Boheemse Rhapsodie van de Koningin , etc etc – alles kan weg.