Het is duidelijk dat er de afgelopen jaren harde aanvallen op de wetenschap zijn uitgevoerd vanuit een bepaalde hoek van de het politieke spectrum; laten we zeggen de gezellen van Donald J. Trump in Amerika en Geert Wilders in Nederland. Die aanvallen zijn anders dan wat er al decennia gebeurt – dat sommige politici de wetenschap vooral zien als iets nutteloos’ waar veel te veel geld naartoe gaat –, omdat ze echt gericht zijn tegen de academische vrijheid, bijvoorbeeld omdat ze vinden dat de wetenschap te woke is geworden. Tegelijkertijd klinken er klachten (gisteren op de website van Nieuwsuur) dat wij academici zo intolerant zouden zijn tegen ‘andersdenkenden’.
Er is stemgeheim en verder is er bij mijn weten nooit onderzoek gedaan naar het stemgedrag van neerlandici, maar ik neem onmiddellijk aan dat er onder de collega’s weinig op de PVV of Vlaams Belang wordt gestemd. Dat kan dan op zijn beurt echter natuurlijk net zo goed verklaard worden uit de antiwetenschappelijke houding van die organisaties. Waarom zou je stemmen op een partij die erop uit is om jouw werkterrein te vernietigen?
Toch kun je je de vraag stellen of er geen sprake is van te grote ideologische eenzijdigheid. Ik moet zeggen dat ik die eenzijdigheid niet zie. Ik geloof dat het meeste onderzoek in ons vak zich nauwelijks met ideologisch geladen punten bezig houdt, tenzij je het ideologisch geladen vindt om bijvoorbeeld bezig te houden met de manier waarop het Nederlands zich ontwikkelt in contact met andere talen, of dat mensen onderzoek doen naar Caribische literatuur.
Verder heb ik niet het idee dat men geen neerlandicus zou kunnen zijn zonder er een heel conservatieve agenda op na te houden. Dat je dan het werken onmogelijk gemaakt zou worden.
Conservatief
Alleen: het is waar dat zulke mensen er niet of nauwelijks zijn. Uitgesproken conservatieve denkers ontbreken in ons midden, hoe jammer dat ook is. Dat geldt echter niet alleen degenen die toevallig een baan hebben in dit vakgebied, maar in bredere zin. Ik kan me best iets voorstellen bij iemand die meent dat de 17e eeuw in ere moet worden hersteld als de Gouden Eeuw van onze letterkunde, die zelf veel werk maakt van studie van de Altaergeheimenissen van Vondel. Of van iemand die meent dat het de taak van de neerlandicus is om jongeren te leren klassieke epistels te schrijven in plaats van chatberichten. Of zelfs van iemand die zijn loopbaan besteedt aan het maken van een boekenreeks waarin alle oden op het vaderland, lange en korte, in een prachtige editie bij elkaar staan; en daarbij niet onder stoelen of banken steekt dat ieder woord in al die odes volkomen terecht is.
Ik weet niet waarom zulke mensen niet bestaan. Het is geloof ik, breder, zo dat echt conservatisme nauwelijks nog bestaat – het conservatisme dat er vooral op gericht is om tradities te handhaven. Wat nu op zijn Amerikaans wel ‘conservatief’ genoemd wordt, lijkt toch vooral gericht te zijn op een eigen beeld van de toekomst waarin hooguit lippendienst wordt besteed aan de tradities. Het lijkt mij redelijk om te zeggen dat in Nederland de Staatkundig Gereformeerde Partij de meest conservatieve is in de andere (de traditionele!) betekenis; maar ook daar bestaat geloof ik weinig belangstelling voor de gereformeerde poëtische traditie.
Wanneer je dus een eventuele ideologische bias zou willen aanvullen, is het volkomen onduidelijk wie je daarvoor zou moeten vragen. Het curieuze feit doet zich daarmee voor dat het culturele erfgoed geconserveerd wordt door mensen die zichzelf niet heel conservatief noemen. Dat is in sommige opzichten misschien jammer, maar we moeten het ermee doen. In plaats van je alleen maar af te vragen waarom de academische instellingen zo eenzijdig tegen ‘rechts’ zijn, kun je je ook afvragen waarom ‘rechts’ zo eenzijdig tegen de academie is. Waarom maakt de PVV niet eens ruimte voor een hoogleraar?
Althans, zolang we het kunnen bolwerken tegen de barbaren die onder leiding van figuren als Trump en Wilders niet wachten kunnen tot alles kapot is gemaakt.
Ik ben het er niet helemaal mee eens dat het vakgebied van de Neerlandistiek — of althans de studie NTC, waar ik beter zicht op heb — niet ideologisch geladen is. Vakken als ‘Representatie in de Nederlandstalige Literatuur’ gaan echt uit van een progressief wereldbeeld. Ik heb daar zelfs wel eens een conservatief klasgenootje over horen klagen. En dat was volgens mij ook geen PVV stemmer.
Sowieso is de waarheid al ideologisch geladen (omdat rechts het nu eenmaal ontkent), d.w.z. het feit dat bepaalde minderheden gemarginaliseerd zijn en worden in de literatuur. Het verdere idee dat dit onrechtvaardig is, dat volgens mij wel ten grondslag ligt aan onderzoek naar representatie, lijkt mij zelfs een uitgesproken politiek standpunt.
Ik vind dat overigens niet erg. Ik maak soms het grapje dat ik naar de universiteit ben gekomen om links geïndoctrineerd te worden. Ik heb niet echt behoefte aan conservatieve docenten.
Mag ik de tweede alinea, die ik moeilijk te begrijpen vond, parafraseren als: de ideologische geladenheid van de wetenschap komt niet voort uit de vraag wat de waarheid precies is, maar uit de vraag of de samenleving op een goede, rechtvaardige, profijtelijke, duurzame, enz. manier is ingericht?
Ik denk eigenlijk allebei. Er bestaat volgens mij in bepaalde takken van de literatuurwetenschap, onder invloed van onder andere het post-structuralisme, het inzicht dat ‘de waarheid’ en het onderzoek daarnaar nooit ideologisch neutraal is. De idee van rechtvaardigheid is eerder impliciet, ik zou me zelfs kunnen voorstellen dat mijn docent voor dit vak dat zou ontkennen. Toch denk ik dat het er is. Zo waren er de thema’s van marxistische, feministische en postkoloniale literatuurkritiek. Volgens mij zijn die onderzoeksmethodes niet los te denken van respectievelijk het communistische, het feministische en het antikoloniale politieke project.
Dat gezegd hebbende is mijn docent geloof ik geen communist. En alles met de slag om de arm dat ik ook maar een bachelorstudent ben 🙂
Het zou wel aardig zijn als er cursussen waren waren de literatuur wordt geanalyseerd vanuit een of andere rechtse ideologie (die van Ayn Rand of zo), maar er zijn geen mensen die dat kunnen geven. Zelfs als je iedereen die nu in dienst is zou ontslaan, zou je niet iemand kunnen vinden, want zulke mensen bestaan niet. Sterker nog, het zou lastig zijn het materiaal voor zo’n cursus te vinden, want er bestaat bij mijn weten geen denken over literatuur uit die invalshoek. De vraag is waarom dat zo is. Zeggen dat het allemaal komt door woke of door de huidige staf is onbevredigend: ik weet zeker dat als je studiegenoot een conservatief standpunt ontwikkelt, dat met belangstelling zal worden ontvangen. En zelfs als dat niet zo zijn, is niet goed in te zien wat iemand tegenhoudt dat dan toch ergens te publiceren. Op Neerlandistiek is het in ieder geval altijd welkom.
Daar ben ik het wel mee eens, hoewel er vakken zijn met een progressieve inslag zou ik ook niet zeggen dat de studie in zijn geheel ‘woke’ is (nogal een geladen term, sowieso.) Ik ervaar het gebrek aan serieus conservatief onderzoek of onderwijs niet per se als groot gemis, maar ik zou het op zijn minst prikkelend vinden als het er was. Al was het maar zodat ik me er tegen af kon zetten.
Ik ben overigens zelf Nederlands gaan studeren vanuit een grote (maar niet onkritische) fascinatie voor ‘onze’ traditie en cultuur. Wat je ook al aangeeft: ons cultureel erfgoed wordt ook beheerd door progressieve mensen, of in ieder geval niet door conservatieve mensen. Op de vraag waarom dat zo is zou mijn antwoord denk ik minder voorzichtig diplomatiek zijn (ik houd het daarom voor me). Dat is misschien ook omdat ik ben opgegroeid met de populistische versie van het conservatisme. Ik heb die respectabele intellectuele conservatieven nooit echt gekend als wijdverspreid fenomeen.
Ik heb mijn studiegenoot, die verder heel redelijk was, geduldig uitgehoord en zelfs aangemoedigd om die bezwaren in te brengen tijdens een college! Ik ben ook de lulligste niet. Maar dat heeft die helaas niet gedaan. Het had mij een interessante discussie geleken.
Er is heel wat onderzoek over de vraag waarom er zo weinig conservatieve wetenschappers zijn. Men leze in dit verband bijvoorbeeld De Block, A. Is links gewoon slimmer? Lannoo Campus. Van de verklaringen: (a) dat de realiteit, de feiten een linkse bias vertonen, (b) linkse mensen slimmer zijn, (c) rechtse mensen andere soorten jobs willen, bijvoorbeeld omdat een baan in de wetenschap niet zoveel betaalt en (d) dat rechtse mensen zich niet thuis voelen door de negatieve sfeer van intolerante linkse mensen, laat hij zien dat (d) het waarschijnlijkste is. Er treedt een soort zelfselectie op. Overigens kun je wel vaststellen dat er steeds meer woke ideologie geslopen is in het onderzoek van met name de letterkunde en de critical discourse analysis.
De constatering hier is dat er geen enkele belangstelling is uit zogeheten rechtse hoek voor bijvoorbeeld de literatuurgeschiedenis: mensen die gegrepen worden door de rijke nationalistische literatuur uit het verleden, enz. (ik geef hierboven wat voorbeelden). Dat bestaat simpelweg niet, zoals een intellectueel conservatisme eigenlijk niet meer bestaat. Ik vind dat gek, en zelfs betreurenswaardig, maar ik denk niet dat je er de academie de schuld van kunt geven. Ik vind het meer in het algemeen opmerkelijk dat het traditionele conservatisme vrijwel geheel is weggevaagd en dat de term ‘conservatief’ gebruikt voor populisten die alles op zijn kop willen zetten en dus anti-conservatief zijn. En dat er nauwelijks nog traditionele conservatieven zijn om daar tegen te protesteren.
Ik geloof dat het in Vlaanderen net wat anders ligt, omdat De Wever nog een soort intellectuele pretentie uitstraalt, maar in Nederland staat rechts inmiddels gelijk met openlijk anti-intellectueel. Je moet echt bij een middenpartij zijn om nog enige intellectuele pretentie te vinden. (Een uitzondering is tot op zekere hoogte het Forum voor Democratie, maar die zijn vooralsnog volkomen marginaal.) Ik vind het raar om de resterende intellectuelen daar de ‘schuld’ van te geven. Je kunt bij de komende verkiezingen hier eigenlijk niet meer op een rechtse partij stemmen als je wilt dat de universiteiten blijven bestaan. (Hier is de uitzondering misschien dan weer JA21, maar die richten zich sterk op techniek en zullen de geesteswetenschappen niet redden.) Ik betreur dat zeer.
Eigenlijk past dit onder geen van de verklaringen: (a) het gaat niet om de werkelijkheid, maar om een selectie van de werkelijkheid (welke aspecten je uitkiest om te bestuderen), (b) met slimheid heeft dit evident niets te maken, je hebt heel conservatieve, heel intelligent denkers gehad in het verleden; (c) ook dit is in het verleden wel anders geweest, het cultuurgoed is feitelijk een ‘rechts’ thema (‘links’ is inherent meer op de toekomst gericht), dus de vraag is waarom dat veranderd is; (d) is wat mij betreft te gemakkelijk, waarom zou je je in dit soort dingen laten leiden door de ‘sfeer’ die anderen verspreiden? Ik ben het persoonlijk nooit met iemand eens, dat is toch helemaal niet erg? Zijn conservatieve mensen echt zo gevoelig? Waarom? Men had zich in Nederland de afgelopen tijd toch echt kunnen profileren als alternatief, maar dat is niet gebeurd.
Mijn analyse is eerder dat het anti-intellectualisme de hele politiek aan het opeten is, en dat dit om de een of andere reden begonnen is aan de rechterkant. Traditioneel conservatisme (normaal rechts) is dus het eerste slachtoffer van een golf die ons allen dreigt te overspoelen.
Van die klachten over ‘woke ideologie’ in de letterkunde raak ik altijd ernstig verward. Ik begeef mij regelmatig onder letterkundigen en ik zie er niets van. Misschien dat de wokies altijd als sneeuw voor de zon verdwijnen als ik de kamer betreed. Mij zijn (in Nederland) geen opleidingen bekend waar critical discourse theory een belangrijk onderdeel van het curriculum Nederlandse Taal en Cultuur is, al zal het vast her en der genoemd worden.
In Vlaanderen is rechts juist wel geïnteresseerd in geschiedenis en cultuur: de nva doet erg z’n best om materieel en immaterieel erfgoed in de kijker te zetten, met verweving van kunstwerken, manuscripten, tentoonstellingen, tv-programma’s etc. We hebben een hausse aan studenten geschiedenis, wellicht deels door dat soort initiatieven. Dat er in rechtse kringen niet warm gelopen wordt voor de academische tak van de sport is omdat aan de universiteiten eenzijdig naar die dingen gekeken wordt: het mag niet nationalistisch zijn. Een literaire canon willen maken is een heel verdachte onderneming, en evolutionaire perspectieven op cultuur zijn voor veel woke onderzoekers taboe. Het is waar dat je je daar in principe niets van hoeft aan te trekken, en dat je je met een conservatievere houding wellicht niet meteen zorgen hoeft te maken om lijfsbehoud, maar zo werkt het natuurlijk niet. Ik ken mensen die daaronder lijden: ze gaan niet graag naar de koffiekamer, hebben stress, zien hun onderzoek vaak geboycot in tijdschriften, congressen, of bij subsidieverstrekkers. Het is niet zo dat rechts zich afgetrokken heeft van de universiteit uit een desinteresse. De conservatieven worden er – misschien onbedoeld – een beetje uitgepest. Zelfs als je ouderwets progressief bent (type: religie is idioot, je mag alles zeggen, ook als het slechte humor is, je rookt en je bent voor zo weinig mogelijk regeltjes) is het soms lastig. Ik heb wel eens een gematigd standpunt over Israël/Gaza verdedigd. Dan krijg je wel wat backlash. En ik ben dan nog progressief. Je kunt je voorstellen hoe het moet zijn als je trots op Vlaanderen of Nederland bent, minder buitenlanders wil en transgender een mentale afwijking vindt. Dan word je sociaal wel gemeden. Ik snap dat zulke mensen weggaan uit het academische leven. Als je zegt dat rechts weggelopen is en dat links daar niks aan kan doen, dan doe je toch een beetje aan victim blaming.
Ik vind dit toch een heel rare verklaring. Er bestaat in grote delen van de wereld nauwelijks meer intellectueel conservatisme – ik heb al toegegeven dat Vlaanderen daar een uitzondering op vormt, maar dat doet weinig af aan het feit dat dit wereldwijd een trend is – en dat komt allemaal doordat mensen geen koffie durven te drinken? Het strookt totaal niet met mijn ervaringen.
Ik geloof niet dat ik het met een van mijn collega’s over welk politiek onderwerp dan ook eens ben (en ik heb bijvoorbeeld over het zionisme een afwijkende mening) maar ik heb hier allemaal totaal geen last van. Bovendien praat ik hierover met maar weinig mensen want onder collega’s zijn de onderwerpen ’trots op je land’, ‘meer of minder buitenlanders’ en/of ‘de mentale staat van transgenders’ nauwelijks onderwerp van gesprek. Ik kan me zelfs niet herinneren dat een van deze onderwerpen ooit ter sprake kwamen aan de lunchtafel.
En dan nog: je kunt je als je het zo moeilijk vindt om je positie te verdedigen maar wel intellectuele belangstelling hebt toch ook buiten de universiteit boeken lezen en boeken schrijven over de Gouden Eeuw of zoiets? Mij lijken dat allemaal flauwe smoezen, slachtoffergedrag van mensen die feitelijk geen enkele moeite doen om zich in het intellectuele debat te wagen maar wel serieus willen worden genomen.
Ik zou tegenover jouw stelling het diametraal tegenovergestelde willen stellen: ‘rechts’ is gekaapt door anti-intellectualisme. Als je musea, universiteiten, concertpodia, kortom: onze cultuur en tradities wil behouden, dus als je werkelijk conservatief bent, kun je in Nederland hoe ironisch dat ook is echt niet anders doen dan op een linkse partij stemmen. De enige rechtse partij die in het verkiezingsprogramma voor de verkiezingen van volgende maand in Nederland nog wat geld aan de universiteiten wil besteden is JA21, een partij die weliswaar redelijk goed staat in de peilingen, maar waarvan het maar is afwachten of die niet binnen de kortste keren aan onderling gekissebis ten onder gaat en die hoe dan ook geen sleutelrol speelt. Verder is het een en al afkeer van niet alleen reëel bestaande intellectuelen maar van het intellectualisme. En zo is het in veel landen ter wereld.
Er is met andere woorden voor serieuze conservatieve denkers naar mijn indruk veel meer plaats op de universiteit dan in de rechtse politiek. Wees wat dat betreft maar blij dat je in België woont.
(Overigens doen de opleidingen geschiedenis het hier ook al een tijdje goed, dus dat heeft met de nva niet veel te maken.)
Nu breekt m’n klomp! Het onderwerp Gaza of transgender is juist een heel hot topic hier aan de faculteit, en m’n Nederlandse informanten zeggen me dat het in Nederland niet anders is. Ik kan het veld nu toch al een kwarteeuw overzien, en ik word bepaald niet opgewekt als ik zie hoe het schip van de letterenfaculteit niet meer koers houdt op links maar radicaal naar bakboord gegaan is en in raar extreem links in identair vaarwater is gekomen. Een enorm deel van de symposia of themanummers in de letterkunde gaan die kant uit: feminisme, postkolonialisme en andere ideologisch geladen onderwerpen. Je kunt dat afdoen als “geen koffie kunnen drinken”, maar het gaat toch om meer. Er heerst soms een beetje een bekrompen sfeertje. Allemaal heel erg bekommerd om minderheden, en weg van de intellectuele wetenschap. Dat zie je ook in de sociolinguïstiek. De derde golf (agency)vond ik al niks. De vierde golf (rechtvaardigheid) is meer politiek dan taalkunde. De stukken op jong neerlandistiek hebben ook vaak dat soort ‘verontwaardigde’ inslag. Dat mag, maar het is wel wat eenzijdig.
Ik heb echt geen idee wat ik me hierbij moet voorstellen. Misschien is Nijmegen een baken in een woelige wereld. Het hotste topic zijn hier de draconische bezuinigingen die door een allesbehalve woke regering ineens zijn doorgevoerd, op álle wetenschapsgebieden, met rampzalige gevolgen.
De overige onderwerpen – symposia, themanummers – lijken me buiten de orde. Je kunt dat ook allemaal overslaan als het je niet bevalt, er gebeuren genoeg andere dingen. Volgens mij hebben de feministische en de postkoloniale blik ons nieuwe inzichten gegeven, al is het maar dat de canon erdoor is opgefrist (de herontdekking van Lucretia van Merken of van Anton de Kom). De kwestie is meer – ik blijf het herhalen – dat er geen themanummers worden gemaakt met gereformeerde beschouwingen over ‘Bezwaren tegen den geest der eeuw’ (de herontdekking van Isaäc da Costa). Dat zou ook heel interessant kunnen zijn.
Het is in mijn waarneming niet zo dat zulke themanummers door iemand worden tegengehouden, of dat je wordt ontslagen als je probeert zoiets samen te stellen, maar dat er niemand is die ze wil maken. Er zijn ook geen mensen die op eigen gelegenheid websites maken waar dat soort onderwerpen worden aangeroerd. Met mij valt in ieder geval altijd best te praten over het openen van ‘Klassiek Neerlandistiek’, naast ‘Jong’. Maar ik zou oprecht niet weten met wie dat gesprek dan te voeren.
Het erfgoed wordt niet gekoesterd door zelfbenoemde conservatieven. Je kunt daar de mensen de schuld van geven die zich er nog wel om bekommeren, maar veel helpen zal dat niet.
Ik zie wat je bedoelt, maar ik deel je inschatting niet. Net zoals ik me niet op fora van chiropractors, gebedsgenezers, astrologen, wichelroede -experts en critical race theory begeef omdat ik het eenvoudigweg een zinloze onderneming vind om met deze mensen een wetenschap lekke discussie te houden – niet omdat ik ze haat maar omdat ze eenvoudigweg de wetenschappelijke methode niet aanvaarden en er dus geen overleg mogelijk is – zo houden conservatieven het ook voor bekeken in de academische letterenfaculteiten omdat ze daar weggehoond worden denk ik. Ik heb weet van verschillende onderzoekers die hun als te rechts beschouwde interesses en visies niet zo makkelijk in een vaste positie aan de universiteit omgezet krijgen.
Ik zou van dat laatste echt wel eens wat empirisch bewijs willen zien, in plaats van geanonimiseerde anekdotes.
In Amerika zijn in ieder geval zoals je weet inmiddels allerlei woke woorden taboe in onderzoeksaanvragen. Ik heb niet de indruk dat deze enorme bevrijding het wetenschappelijk klimaat daar ten goede komt. Misschien is het toch beter als onderzoekers dingen doen die je niet bevallen.
In hun hart zijn alle Neerlandici sociaal en conservatief, anders waren ze nooit neerlandici geworden (tenzij ze natuurlijk zijn afgekomen op het vak taalbeheersing). Dat ze zichzelf inmiddels vrijwel zonder uitzondering identificeren als links laat zien hoe fijn hun maatschappelijke antenne is afgesteld. De vraag die Marc aan de orde stelt is van dezelfde orde: neerlandici tasten nu al rond of het geen tijd is om de bakens te verzetten.
Een belangwekkende reflectie van Marc Van Oostendorp, maar het was Pim Fortuyn die als wetenschapper de boel wilde opschudden en zelf het loodje moest leggen. Bij de VVD waren er vroeger ook nog professoren, maar die lijken nu ver te zoeken. Niet dat de aanwezigheid van professoren, laat staan taalkundigen een garantie voor verveling moet betekenen, maar zij kunnen wel het debat stofferen en standpuntbepaling verrijken. Want conservatief of niet, partijen lijden aan onverbeterlijke zelfgenoegzaamheid, maar vergeten dat de wereld verder evolueert. Hoe kan een partij zinvol opereren als de standpunten in marmer gebeiteld zijn. De magistraten van het Hoog Gerechtshof van de VS die in 1972 de bepaling over abortus voor alle staten vastlegden, maakte het blijkbaar uit dat de rechtsongelijkheid en de vrijheidsbeperkende ampleur van de bestaande wetgeving en dus waren ze niet a priori conservatief, of misschien net wel. Nu de regeling Roo vs Wade van tafel is, heerst de wet van de jungle en zijn vrouwen niet meer bij machte baas in eigen buik te zijn. Terwijl diagnostische mogelijkheden betere justitiële zorg vereisen. Progressief of niet, het gaat vaak om sequenties die elkaar oproepen en waarvan we wenselijkheid moet onderzocht worden. Conservatief uit de hoek komen kan, maar hoeft de denken niet uit te sluiten, omgekeerd ook niet.
De kritiek op de academische wereld heeft meer in het algemeen denk ik ook te maken met wat in dit interview wordt beschreven (over een interessant onderzoekje trouwens): de vanzelfsprekende politieke correctheid in allerlei ‘visies’, ‘missies’ en ‘over ons’en: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/universiteiten-zitten-wel-heel-eentonig-in-de-links-kosmopolitische-hoek-oordeelt-deze-hoogleraar~b90735c7/
Marc schrijft dat Trump een barbaar is. Dito Wilders. Dat hij het in Nederland kan bolwerken zegt iets over Nederland! Maar of Marc straks Amerika binnen mag vliegen?
Ook vraag ik mij af waarom je alleen kijkt naar het werk als wetenschappers die in zijn bubbel rondzweeft¿ Thuis zal hij, op een luchtzakbank, zonder bubbel stilletjes genieten van de barbaar Wilders. En daar is nog géén boek over geschreven.
Ik schrijf niet dat Wilders en Trump barbaren zijn. Het zou me verbazen als ze bezwaar zouden maken tegen de kwalificatie anti-intellectueel, want ze maken er geen geheim van.
In Wilders’ fractie zit natuurlijk nog steeds een persoon met intellectuele ambities – Martin Bosma, die zoals bekend heeft willen promoveren. Vroeger had je ook nog de arabist (professor) Hans Jansen, die nog in het Europees parlement heeft gezeten voor de PVV. Of dit soort mensen ook maar in de buurt van de huidige Amerikaanse regering komen, onttrekt zich aan mijn waarneming.
Hoe dit alles ook zij, ik vind niet dat je bepaalde dingen niet moet opschrijven omdat je dan eventueel Amerika niet meer binnen kunt komen.
“Reality has a well known liberal bias.” zei Stephen Colbert in 2006. Klassieke uitspraak.
Reality has well known CONSERVATIVE bias.
Elke wetenschapper moet conservatief denken om liberaal te zijn.
https://www.nytimes.com/2022/11/05/opinion/2022-election-democrat-republican.html
Ik snap niet waarom niet-conservatieve academici überhaupt tijd zouden steken in zich afvragen of ze misschien intolerant zijn tegenover ideologische tegenstanders. Als er conservatieven zijn met klachten, moeten die naar buiten komen met harde bewijzen, geen oncontroleerbare persoonlijke anekdotiek.
De universiteit is een politieke plek (ongeacht welke faculteit). Je gaat als progressief niet vrijwillig je plekje opgeven voor iemand van een andere ideologie, noch buigen voor rechtse vuilspuiters in de krant, zoals Erik C. Hendriks een aantal jaren geleden. Het is ook niet zo dat alle ideologieën vertegenwoordigd zouden moeten zijn: het gaat om een ideeënstrijd. Als mensen ontevreden zijn, moeten ze met betere ideeën komen.
Op de achtergrond speelt misschien iets diepers: wetenschap is gericht op uitzoeken en nadenken en dus ook op op falsifiëren, conservatisme is vooral niet op falsifiëren gericht. Bekijk als illustratie eens het proefschrift van dr T. Baudet, daar gaat aan de voorkant een idee in dat er aan de achterkant ook weer uitkomt. Er staat dus niets in eigenlijk.
Precies! Weia slaat de spijker op de kop. Conservatisme is niet gericht op falsifiëren, ook niet op verifiëren, maar op generaliseren. (Dan heb ik het nog over echte conservatieven, niet over een rancuneus warhoofd als Trump, of een one-track-mind als Wilders.) En dat verdraagt zich inderdaad niet met wetenschapsbeoefening.
Ik geloof hier niets van, althans niet dat dit anders is dan voor bijvoorbeeld ‘socialisme’ of ‘feminisme’ geldt. Jullie zeggen alleen maar dat een ideologie zich slecht verhoudt met wetenschap, en dat is op zich natuurlijk juist. Maar dat zegt niet zo veel over een verschil tussen links en rechts.
Bovendien is een deel van de literatuurwetenschap bezig met interpreteren, en het lijkt me dat je dit wel degelijk ook kunt doen uit een conservatief frame. Je zou, bijvoorbeeld, De ontdekking van de hemel kunnen analyseren naar wat er wordt gezegd over de opvolging van generaties, de belangrijke rol van verantwoord (al dan niet biologisch) vaderschap, enzovoort. Ook zou je het kunnen lezen als een waarschuwing tegen vooruitgangsgeloof (technologie wordt behoorlijk zwart afgeschilderd) en voor het behoud van religieuze tradities. Ik denk dat dit best interessant zou kunnen zijn, juist omdat het dwars lijkt, tegen het progressieve imago van Mulisch in. Maar het gebeurt niet.
Misschien is de ontwikkeling die Marc signaleert, het verdwijnen van intellectueel of cultureel geïnteresseerd rechts al veel langer aan de gang. In mijn studententijd, jaren tachtig Amsterdam, waren corpsballen synoniem met cultuurbarbaren en de brallers van hun geambieerde politieke partij de VVD idem dito. Ja, vraag ik me af, en ik merk dat sommige reageerders dat ook doen, sluiten die termen, cultureel/intellectueel en rechts/liberaal elkaar niet gewoon uit? Wanneer was het dan wél goed? Of althans beter? (Ik moet zeggen dat de termen rechts en links ook wel heel grootmazige netten zijn geworden en holle vaten.)
Ik studeerde ook in de jaren tachtig, en nog wel in Leiden, en ik woonde zelfs in een studentenhuis met veel Minervanen. Mijn ervaring is dat ze in ieder geval nog wel pretendeerden het belangrijk te vinden. Een beetje zoals Mark Rutte, die piano schijnt te hebben gespeeld en van wie men altijd met enige eerbied zei dat hij boeken van Thomas Mann las – los van of dat nu wel of niet waar was, Dilan Yesilgöz wil zelfs die pretentie niet meer wekken.