Meer dan 18 jaar lang was ik de eindredacteur en beheerder van vlaamswoordenboek.be. Dat hoofdstuk sluit ik vandaag af, met een vers begin voor het Vlaams Woordenboek. Als je dat wil, kan je het verhaal van dat woordenboek hieronder lezen.

Mijn fascinatie met taal in België en Nederland begon toen ik in Eindhoven woonde en werkte. Dagelijks ontdekte ik verrassende taalconflicten met mijn collega’s. Toen ik ‘mijn’ woorden opzocht in onze woordenboeken, zoals de Van Dale, vond ik dat het Nederlands in België oneerlijk ondervertegenwoordigd was. Echte Belgische woorden en hun Belgische betekenissen, zoals poepen, goesting, seut, koffiekoek, foef, frak, namiddag, weerhouden, en vele, vele anderen, werden met “(Belg.)” aangeduid, en dus impliciet als minderwaardig Nederlands taalgebruik gezien — als de woorden al in de Van Dale stonden, wat te dikwijls niet het geval was. Ik vond dat niet kunnen, ik wou daar iets aan doen.

Ik had op mijn computer een groeiend lijstje woorden die verschillend zijn in België en Nederland. Misschien kon ik daarmee een website bouwen zoals Urban Dictionary, een toen populaire ‘Web 2.0’ site vol Engelse straattaal? Als ik een open woordenboek-website zou maken, een beetje zoals Wikipedia, dan zou ik samen met anderen een online, open woordenboek van het Vlaams kunnen schrijven. Bottom-up constructief te werk gaan, met terecht respect voor onze taal in Vlaanderen. In de zomer van 2007 wou ik graag Ruby on Rails leren, een toen up-and-coming web 2.0 framework. Misschien was een Vlaams woordenboek het ideale oefenprojectje …

Met mijn jonge gezin vond ik echter geen tijd, er waren belangrijkere dingen te doen. Tot de dag dat Louis, onze jongste zoon, geboren werd. Na het avondeten vertelden de verpleegsters in het ziekenhuis me dat Els moest rusten, ik naar huis moest gaan en de volgende dag pas na 10:00 mocht terugkomen. En de nacht erna ook. Dat was mijn kans. Andere verse papa’s gaan misschien pintjes drinken op café om de geboorte van hun kind te vieren, ik ging een web framework leren en een online woordenboek beginnen. Door een Vlaams Woordenboek te bouwen in Ruby on Rails kon ik in 2 nachten meer dan 2 vliegen in 1 klap doodslaan. De dag dat onze Louis geboren werd, is ook de dag dat het Vlaams Woordenboek geboren werd. De domeinnaam vlaamswoordenboek.be heb ik 2 dagen na de geboorte van Louis geregistreerd. Carpe diem.

Ik lanceerde al wel eens meer van dat soort gekke wereldverbeterende ideetjes. Goeie intenties altijd, maar dat soort projecten blijft in het begin moeilijk plakken. Bij het bouwen van online communities bots je steevast op hetzelfde kip-en-ei probleem: Om een community aan te trekken, heb je iets waardevols nodig, maar om iets waardevols te creëren, heb je eerst die community nodig. Van de vele tientallen projecten die ik bouwde, zijn er slechts enkele uit deze vicieuze cirkel geraakt. De eerste duizend woorden op het Vlaams Woordenboek moest ik zelf schrijven, als ik de site succesvol wou bootstrappen. Een eerste vernoeming in de Libelle (of all places) bracht een eerste lading vrijwilligers naar de site. En daarna is alles ontploft. Intussen is het Vlaams Woordenboek al 18 jaar lang aan het knallen.

Samen met een gemeenschap van duizenden vrijwilligers verzamelden we over die 18 jaar meer dan 38 duizend Vlaamse woorden en uitdrukkingen, hun betekenissen en voorbeeldzinnen. Dagelijks kregen we meer dan 5000 unieke bezoekers, 18 jaar aan een stuk. We hielpen massa’s mensen die Nederlands leren onze lokale taal bij de bakker en op het werk te begrijpen. We leerden allemaal samen hoe belangrijk het behouden van ons Belgisch-Nederlands is. Onder de Creative Commons licentie groeide ons online woordenboekje uit tot de belangrijkste open source bibliotheek van Belgische woordenschat.

Tegelijk werd het Belgisch-Nederlands bij de Van Dale ook belangrijker. Ruud H. Hendrickx, jarenlang de taalman van de VRT, de koning van het Belgische woord, werd in 2009 Belgisch hoofdredacteur van de Van Dale en bracht Belgisch-Nederlands in de Van Dale op hetzelfde niveau van Nederlands-Nederlands. Dankzij zijn redactiewerk kregen vele honderden Belgische woorden en uitdrukkingen uit ons online woordenboek hun welverdiende plek in de Van Dale. Mission accomplished. ’t Is in de sacoche. We mogen en moeten terecht fier zijn op onze Belgische taalvariant van het Nederlands!

De 18 jaar met het Vlaams Woordenboek waren zeer … euh … dynamisch. Van ontploffende servers door Russische spam attacks, tot het bemiddelen van ruzies tussen gebruikers, ik heb het allemaal gezien. Een community website met duizenden gebruikers beheren vergt een pak energie, en geduld met zowel technologie als met mensen. Met de hulp van enkele admins en oplettende helpers bleef de site boven water, maar het water stond steevast meer dan 10 jaar aan mijn lippen. Helaas kwam er met de vele jaren ook veel vermoeidheid. De site nam tijd bij mijn gezin weg. Ik heb ook altijd de serverkosten gedragen. Mijn interesses waren naar andere onderwerpen geëvolueerd. Belangrijke todo’s geraakten 18 jaar lang niet bovenaan mijn prioriteitenlijst. En elke keer dat er iets mis liep, moest ik springen om het te redden, of ik dat wou, of niet.

Gelukkig kruiste mijn pad dat van Miet Ooms. Als je met taalverschillen tussen België en Nederland bezig bent, kan het ook niet anders dan dat je deze koningin van het Belgische woord tegen het lijf loopt. In haar boek Buurtaal zet ze taal in België en Nederland naast elkaar. Het boek is een taalgids, maar tegelijk ook het referentiewerk over onze taalverschillen. Ook in haar populaire mailinglist Taalverhalen bundelt ze massa’s boeiende kennis over het Nederlands in Nederland en België. Samen vonden we dat het Vlaams Woordenboek een lange toekomst verdiende.

Miet vervult vanaf vandaag de rol van eindredacteur en beheerder van het Vlaams Woordenboek en verlost me van deze belangrijke taak. Ze heeft zich omringd met een team vrijwilligers, van de belangrijkste bijdragers op het Vlaams Woordenboek, tot een team nerds om de technologie te vernieuwen. Het afgelopen jaar werkten zij samen aan een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek, en dat wordt nu gelanceerd. De definities en andere kennis in de databanken zijn overgezet (om privacyredenen zijn e-mailadressen en paswoord hashes van gebruikers niet overgedragen; deze worden nog voor 1 januari 2026 vernietigd). De domeinnaam is getransfereerd. De nieuwe website is klaar voor gebruik en in de komende maanden door te groeien naar een sterk verbeterd model! Dankjewel Miet, ik wens jullie veel succes met het Vlaams Woordenboek. Met een gerust hart geef ik de sleutels aan je door.

Ik nodig iedereen uit om een kijkje te nemen op het vernieuwde vlaamswoordenboek.be, en Miet en haar team volop te steunen.

So long, and thanks for all the fish. I stand relieved.