Door Henk Wolf "Ik vind dit zo raar geformuleerd. Alsof er sprake is van onjuist voorzetselgebruik: we spijkeren/nieten/tapen iets vast aan de NOS." Dat schreef kortgeleden iemand op de Facebookgroep Leraar Nederlands over het hierboven omcirkelde zinnetje uit een nieuwsartikel van de NOS. De talige intuïties van de reagerende collega's liepen uiteen: er waren er die … [Lees meer...] overDat bevestigen bronnen aan de NOS
Mensen vertrouwen op ons dat het schoon is
Door Henk Wolf Dit weekend stond in de Trouw de volgende zin: Mensen vertrouwen op ons dat het schoon is De zin was gebruikt als kop boven een artikel en hij vormde een bewerking van een net iets andere zin, ze vertrouwen op ons dat schoon is. Die was uitgesproken door een schoonmaker van De PersGroep, waar de Trouw bij hoort. De schoonmaker vertelde in het artikel dat … [Lees meer...] overMensen vertrouwen op ons dat het schoon is
Waarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
Door Henk Wolf Schijnbaar bizarre opmerkingen over de talen die iemand niet spreekt, laten zien dat een deel van de Nederlandstaligen denkt in een frame waarbij het gebruik van andere talen dan het Engels en Nederlands als afwijking van een sociale norm wordt gezien. … [Lees meer...] overWaarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
Waarom betekent ‘verwijderen’ niet ‘wijder maken’?
Door Henk Wolf Is een middeltje dat aderen en slagaderen wijder maakt, een vaatverwijderaar? In de Trouw van vandaag bespreekt Ton den Boon die vraag. Hij beschrijft dat die benaming veel voorkomt en dat die niet is afgeleid van verwijden, maar van verwijderen, dat we vandaag de dag alleen kennen in de betekenis 'weghalen'. … [Lees meer...] overWaarom betekent ‘verwijderen’ niet ‘wijder maken’?
‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Door Henk Wolf In 2016 viel me het woord stilgeboren als eufemisme voor doodgeboren voor het eerst op. Ik heb er toen een stukje over geschreven. In 2018 heb ik dat opnieuw gedaan. Ik constateerde toen dat het gebruik ervan was toegenomen en dat het ook in het Duits voorkwam (als stillgeboren). In het Engels komt het al veel langer voor (als stillborn). … [Lees meer...] over‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Je hoeft niet/geen twee weken in quarantaine te gaan
Door Henk Wolf Laatst vroeg iemand op de Facebookgroep Leraar Nederlands om een grammaticale analyse van de onderstaande twee zinnen: A. Je hoeft niet twee weken in quarantaine te gaan.B. Je hoeft geen twee weken in quarantaine te gaan. … [Lees meer...] overJe hoeft niet/geen twee weken in quarantaine te gaan
Hoksebokse
Door Henk Wolf De Leeuwarder Courant voert al een paar jaar het rubriekje Nij Frysk Wurdboek, waarin lezers worden uitgenodigd om goed-Friese alternatieven voor (meest Engelse) leenwoorden aan te leveren. Af en toe blijkt er al lang een goed alternatief te bestaan, maar de redactie heeft het liefst creatieve nieuwvormingen. Deze week wilde de redactie graag alternatieven … [Lees meer...] overHoksebokse
We zoeken versterking van/voor ons schoonmaakteam
Door Henk Wolf Wat is beter? We zoeken versterking van ons schoonmaakteam of We zoeken versterking voor ons schoonmaakteam? Die vraag kreeg ik een tijdje terug. Op grond van mijn taalgevoel zei ik: kan allebei. Ik heb ook nog even gegoogeld om te kijken of de taalgemeenschap het met me eens is. Dat blijkt zo te zijn: "zoeken versterking van" komt ruim tienduizend keer voor, … [Lees meer...] overWe zoeken versterking van/voor ons schoonmaakteam
‘Vioolspelen’ en/of ‘viool spelen’?
Door Henk Wolf In een interessant stuk hier op Neerlandistiek.nl stelde Gillan Wyngaards laatst de volgende vraag: "Hoe moet een vijftienjarige leerling nou weten waarom gitaar spelen een woordgroep is en vioolspelen een samenstelling?" Dat is een vraag waarin drie heel verschillende problemen bij elkaar komen. Ik zet ze even op een rijtje:1. Het eerste probleem lijkt … [Lees meer...] over‘Vioolspelen’ en/of ‘viool spelen’?
In het Fries over bemoeizucht praten
Door Henk Wolf Het Fries en het Nederlands delen natuurlijk een heleboel idioom, maar ze hebben ook hun eigen manieren van zeggen. In het betekenisveld 'bemoeizucht' is er in het Fries veel talig moois te vinden dat ik in elk geval in het Nederlands niet ken. Hierbij een klein proefje. … [Lees meer...] overIn het Fries over bemoeizucht praten
Nederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Door Henk Wolf De Nederlandse overheid moet er nodig voor zorgen dat het vak Fries veel meer lestijd krijgt en veel meer als voertaal bij andere vakken wordt gebruikt. Dat schrijft de visitatiecommissie die in opdracht van de Raad van Europa heeft onderzocht of Nederland zich houdt aan het Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Wat betreft het Fries op … [Lees meer...] overNederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Over wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Drie weken geleden hebben wij ervoor gepleit historische interne dialectstudie te combineren met het bestuderen van de externe geschiedenis van de taal in Nederland. De aanleiding was een webinar door Marc van Oostendorp over de Waddendialecten waarin hij op basis van een vergelijking met de hedendaagse standaardtalen Nederlands en Fries, de … [Lees meer...] overOver wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Categoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Door Henk Wolf "Ik fyn sniders alt fan dy droevige figueren, ik kin 't net helpe.""No, sa wurde se útbeeld yn dy âlde boeken.""Ja, mar oer 't geheel, dy't ik no meimakke ha, wienen allegear fan dy ...""... twadde mannen?""Ja. Twadde âlde keareltsjes. Mar ja."Vertaling:"Ik vind kleermakers altijd van die droevige figuren, ik kan het niet helpen.""Nou, zo worden ze uitgebeeld … [Lees meer...] overCategoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Waarom heet een theedoek in het Fries ‘skûlk’ en in het Nederlands niet?
Door Henk Wolf Een schort is in het Fries een skelk en een theedoek wordt door een deel van de Friestaligen skûlk (uitspraak 'skoelk') genoemd. Beide woorden zijn ontstaan uit samenstellingen van twee woorden: skelk < skerteldoek < skerte ('schoot') + -el- (tussenklanken) + doekskûlk < skûteldoek < skûtel ('schotel') + doek De woorden zijn heel sterk … [Lees meer...] overWaarom heet een theedoek in het Fries ‘skûlk’ en in het Nederlands niet?
Als je iets zou moeten, moet je het dan ook?
Door Henk Wolf In de Trouw stond maandag een artikel waarin arbeidsjurist Pascal Besselink vertelt dat Nederlandse werknemers twee weken loon kunnen mislopen als ze op vakantie gaan in een land waarvoor het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse zaken een zogenaamd 'oranje reisadvies' heeft afgegeven. Besselink wordt in dat stuk als volgt geciteerd: "Als je als werknemer … [Lees meer...] overAls je iets zou moeten, moet je het dan ook?
Zou je graag op willen letten?
Door Henk Wolf Op de Facebookgroep Leraar Nederlands schreef een paar dagen geleden iemand: Ik hoor steeds vaker zinnen als: 'Zou je graag op willen letten?' en 'Zou je graag een persoonlijk berichtje willen sturen?' Het woordje graag lijkt me daar niet op z'n plek. Of is dit een normale zinsconstructie die ik niet ken? Waar komt het vandaan? Een bepaald dialect/bepaalde … [Lees meer...] overZou je graag op willen letten?
Welke uitgang geven we Duitse bijvoeglijke naamwoorden in het Nederlands?
Door Henk Wolf "Nieuws: Cees Noteboom ontvangt Österreichische Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst." Dat is de titel boven een stuk van Coen Peppelenbos gisteren op Tzum. Dat stuk had natuurlijk een heugelijke inhoud, maar de titel was ook aanleiding voor een taalkundige overdenking. Het woord Österreichische botste in elk geval eventjes met m'n taalgevoel. Was het … [Lees meer...] overWelke uitgang geven we Duitse bijvoeglijke naamwoorden in het Nederlands?
Vormt ‘vormen’ in deze zin een koppelwerkwoord?
Door Henk Wolf Het Nederlands heeft twee soorten gezegden, althans dat is al heel lang de aanname in de schoolgrammatica (maar zie hier voor wat kritiek op dat idee): werkwoordelijke en naamwoordelijke.Bij een werkwoordelijk gezegde zit de centrale mededeling over het onderwerp in het hoofdwerkwoord: het onderwerp 'doet' iets. Bij een naamwoordelijk gezegde zit de centrale … [Lees meer...] overVormt ‘vormen’ in deze zin een koppelwerkwoord?
Morgen wordt onweer verwacht
Door Henk Wolf Ook slimme, talige mensen foeteren weleens op andermans taalgebruik. En ook zulken slaan weleens buiten. Zo meldde een bevriende vertaler zich kortgeleden met een klacht over een zin uit de krant bij me. Daar stond in: . Morgen wordt onweer verwacht. Dat was toch wel erg slordig van de krant, vond hij. Ik begreep niet waar het probleem moest zitten. … [Lees meer...] overMorgen wordt onweer verwacht
Joun fiets
Door Henk Wolf Een van de aardigste eigenschappen van het Nederlands zoals dat in Groningen wordt gesproken, is volgens mij het gebruik van het bezittelijk voornaamwoord joun (zoals in 'joun fiets'). In het Friese Nederlands ben ik het nooit tegengekomen. Dat het in Groningen in het Nederlands wordt gebruikt, zal vast te maken hebben met het bestaan van het bezittelijk … [Lees meer...] overJoun fiets
De opslag van overledenen
Door Henk Wolf In de Trouw van vandaag viel me de volgende zin op: "[...] in Texas worden koelwagens besteld voor de opslag van overledenen." Ik vind de zin raar door de keuze voor het woord overledenen. Waarom? Om dat uit te leggen, moet ik een klein stukje filosofie bespreken. … [Lees meer...] overDe opslag van overledenen
Over wat (externe taal)geschiedenis met interne taalgeschiedenis te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Afgelopen vrijdag was de webinar In’to Summerschool over de waddendialecten, georganiseerd door In’to Languages van de Radboud Universiteit. Marc van Oostendorp gaf college over de verschillende dialecten die op de Waddeneilanden worden gesproken. Hij behandelde onder andere de vraag in hoeverre die dialecten als 'Fries' dan wel als … [Lees meer...] overOver wat (externe taal)geschiedenis met interne taalgeschiedenis te maken heeft
Het Bokwerters als protesttaal
Door Henk Wolf Er zijn voor het naast een beetje Friezen die nooit gehoord hebben van Bokwerters, een taal die gaan moet voor Hooghaarlemmerdijks, maar daar zo'n bult letterlijk overgezet Fries in zit dat een het Fries taaleigen al wat heem hebben moet om het nakomen te kunnen.Het Bokwerters (of Bokwerders of Bokwerds) is bedacht door schrijver-journalist Rink van der Velde. … [Lees meer...] overHet Bokwerters als protesttaal
Iedere docent een meertalig minibrilletje op
Door Henk Wolf "Een meertalig minibrilletje" in al het lesmateriaal. Dat is de wens van een groep bevlogen docenten die zich in Nederland bezighouden met meertaligheid op school. De term komt van Hanna Kuijs, onderwijzers op een basisschool in Amstelveen. Zo'n brilletje is natuurlijk een manier van kijken en methodemakers kunnen het aan hun boeken of websites toevoegen met … [Lees meer...] overIedere docent een meertalig minibrilletje op
Over een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
Door Henk Wolf Dinsdag besteedden zo'n beetje alle Friese media aandacht aan een urenlange schimpkanonnade op Twitter aan het adres van Friezen. Wie er meer over wil lezen, vindt hier, hier en hier berichten. Eventjes was #Fries nummer 1 in het lijstje van trending topics.De aanleiding was een Twitterreactie van iemand op een interview van journalist Arjen de Boer van … [Lees meer...] overOver een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
