Door Henk Wolf Wie probeert hetzelfde eens met een andere woordsoort? … [Lees meer...] overVeertien zinsdelen die als enige woord een bijvoeglijk naamwoord kunnen bevatten
Zo snel (als) mogelijk
Door Henk Wolf Een poosje terug schreef Siemon Reker al over de slag om de arm die ingebakken zit in het woordje als in 'zo snel als mogelijk', dat minister van volksgezondheid Hugo de Jonge geregeld gebruikt. Deze week kwam het woordje als in die woordgroep ook ter sprake op de Facebookgroep Leraar Nederlands. Het werd als een vernieuwing gezien en, zoals een beetje te … [Lees meer...] overZo snel (als) mogelijk
Aan de zuidkant van de tafel
Door Henk Wolf Een huis heeft altijd meer dan één muur. 'De muur' is dus altijd dubbelzinnig en mensen bedenken van alles om zo'n woordgroep één specifieke referent in de werkelijkheid te geven, bijvoorbeeld door er 'de muur aan de gangkant', 'de rechtermuur', 'de buitenmuur' en ga zo maar door van te maken. Die noodzaak om te disambigueren geldt niet alleen voor muren, maar … [Lees meer...] overAan de zuidkant van de tafel
‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
Door Henk Wolf Daan moet nodig plassen.Daan moet nodig plasse. In het moderne Nederlands maakt het niets uit welke van de bovenstaande zinnen je gebruikt. De infinitief (de onbepaalde wijs, het 'hele werkwoord') kan eindigen op een -n of op een uh-achtig klankje, dat we meestal als -e schrijven. … [Lees meer...] over‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
Trouw ‘vergroent’
Het begin van het einde van de 'witte' spelling? Door Henk Wolf Opvallend spellingnieuws op de eerste dag van het nieuwe jaar: een van de grote landelijke Nederlandse dagbladen gaat een ander spellingsysteem hanteren. Sander Becker meldt op de website van de Trouw dat die krant de 'witte' spelling door de 'groene' vervangt. Je kunt het Nederlands op allerlei manieren … [Lees meer...] overTrouw ‘vergroent’
De jeugd
Door Henk Wolf "Thuis dansen, digitaal voetballen, of de burgemeester iets raars op verzoek zien doen. Bij gebrek aan echt vuurwerk moet dat de jeugd van rottigheid weerhouden." Dat schrijft de Trouw deze week. Ik vond het een vreemde formulering. Dat komt door het bepaalde lidwoord de in de woordgroep de jeugd. Voor mij betekent de bovenstaande formulering door die … [Lees meer...] overDe jeugd
Mankement
Door Henk Wolf Wat zijn de gevoelswaarde en de gebruikscontext van het woord mankement? … [Lees meer...] overMankement
Een taalkundige variant op de wet van Godwin
Door Henk Wolf "Als er maar lang genoeg over een gebruikswijze van een woord wordt gesproken, komt er een moment waarop iemand zonder verdere context schrijft dat de vorm van dat woord hoort bij de betekenis van een homoniem woord." … [Lees meer...] overEen taalkundige variant op de wet van Godwin
Rusk
Door Henk Wolf Wie in de verschillende woordenboeken de Friese vertaling van roest opzoekt, vindt roast, rost, rust, ruost, roest en rûst. De meeste van die vormen heb ik weleens gehoord en gelezen, maar het zijn geen vormen die ikzelf gebruik. Voor mij heet geoxideerd metaal in het Fries rusk. … [Lees meer...] overRusk
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
Vereenvoudiging van het Friese lidwoordsysteem in Duitsland?
Door Henk Wolf Het Frans heeft een behoorlijk simpel systeem van bepaalde lidwoorden: er zijn er maar vijf: l', le, la, 'leh' en 'lez' (die laatste twee allebei als les geschreven) en de keuze ervan wordt vrij eenduidig bepaald door de factoren woordgeslacht, getal en beginklank van het volgende woord. De enige echte afwijkingen daarvan zijn van die gekke combinaties als in … [Lees meer...] overVereenvoudiging van het Friese lidwoordsysteem in Duitsland?
Een slag om de arm houden over Arizona
Door Henk Wolf Ik heb me in de afgelopen jaren meermaals verwonderd over zinnetjes zoals deze: Wenen berispt over kinderbijslag buitenlandersOM vervolgt Akwasi niet over ‘opruiende’ uitspraak over Zwarte Piet op de DamReijnders werd ontslagen over twee fundamentele verschillen van inzicht met de regeringRusland zette Oekraïne onder druk over EU-verdrag De … [Lees meer...] overEen slag om de arm houden over Arizona
Dat bevestigen bronnen aan de NOS
Door Henk Wolf "Ik vind dit zo raar geformuleerd. Alsof er sprake is van onjuist voorzetselgebruik: we spijkeren/nieten/tapen iets vast aan de NOS." Dat schreef kortgeleden iemand op de Facebookgroep Leraar Nederlands over het hierboven omcirkelde zinnetje uit een nieuwsartikel van de NOS. De talige intuïties van de reagerende collega's liepen uiteen: er waren er die … [Lees meer...] overDat bevestigen bronnen aan de NOS
Mensen vertrouwen op ons dat het schoon is
Door Henk Wolf Dit weekend stond in de Trouw de volgende zin: Mensen vertrouwen op ons dat het schoon is De zin was gebruikt als kop boven een artikel en hij vormde een bewerking van een net iets andere zin, ze vertrouwen op ons dat schoon is. Die was uitgesproken door een schoonmaker van De PersGroep, waar de Trouw bij hoort. De schoonmaker vertelde in het artikel dat … [Lees meer...] overMensen vertrouwen op ons dat het schoon is
Waarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
Door Henk Wolf Schijnbaar bizarre opmerkingen over de talen die iemand niet spreekt, laten zien dat een deel van de Nederlandstaligen denkt in een frame waarbij het gebruik van andere talen dan het Engels en Nederlands als afwijking van een sociale norm wordt gezien. … [Lees meer...] overWaarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
Waarom betekent ‘verwijderen’ niet ‘wijder maken’?
Door Henk Wolf Is een middeltje dat aderen en slagaderen wijder maakt, een vaatverwijderaar? In de Trouw van vandaag bespreekt Ton den Boon die vraag. Hij beschrijft dat die benaming veel voorkomt en dat die niet is afgeleid van verwijden, maar van verwijderen, dat we vandaag de dag alleen kennen in de betekenis 'weghalen'. … [Lees meer...] overWaarom betekent ‘verwijderen’ niet ‘wijder maken’?
‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Door Henk Wolf In 2016 viel me het woord stilgeboren als eufemisme voor doodgeboren voor het eerst op. Ik heb er toen een stukje over geschreven. In 2018 heb ik dat opnieuw gedaan. Ik constateerde toen dat het gebruik ervan was toegenomen en dat het ook in het Duits voorkwam (als stillgeboren). In het Engels komt het al veel langer voor (als stillborn). … [Lees meer...] over‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Je hoeft niet/geen twee weken in quarantaine te gaan
Door Henk Wolf Laatst vroeg iemand op de Facebookgroep Leraar Nederlands om een grammaticale analyse van de onderstaande twee zinnen: A. Je hoeft niet twee weken in quarantaine te gaan.B. Je hoeft geen twee weken in quarantaine te gaan. … [Lees meer...] overJe hoeft niet/geen twee weken in quarantaine te gaan
Hoksebokse
Door Henk Wolf De Leeuwarder Courant voert al een paar jaar het rubriekje Nij Frysk Wurdboek, waarin lezers worden uitgenodigd om goed-Friese alternatieven voor (meest Engelse) leenwoorden aan te leveren. Af en toe blijkt er al lang een goed alternatief te bestaan, maar de redactie heeft het liefst creatieve nieuwvormingen. Deze week wilde de redactie graag alternatieven … [Lees meer...] overHoksebokse
We zoeken versterking van/voor ons schoonmaakteam
Door Henk Wolf Wat is beter? We zoeken versterking van ons schoonmaakteam of We zoeken versterking voor ons schoonmaakteam? Die vraag kreeg ik een tijdje terug. Op grond van mijn taalgevoel zei ik: kan allebei. Ik heb ook nog even gegoogeld om te kijken of de taalgemeenschap het met me eens is. Dat blijkt zo te zijn: "zoeken versterking van" komt ruim tienduizend keer voor, … [Lees meer...] overWe zoeken versterking van/voor ons schoonmaakteam
‘Vioolspelen’ en/of ‘viool spelen’?
Door Henk Wolf In een interessant stuk hier op Neerlandistiek.nl stelde Gillan Wyngaards laatst de volgende vraag: "Hoe moet een vijftienjarige leerling nou weten waarom gitaar spelen een woordgroep is en vioolspelen een samenstelling?" Dat is een vraag waarin drie heel verschillende problemen bij elkaar komen. Ik zet ze even op een rijtje:1. Het eerste probleem lijkt … [Lees meer...] over‘Vioolspelen’ en/of ‘viool spelen’?
In het Fries over bemoeizucht praten
Door Henk Wolf Het Fries en het Nederlands delen natuurlijk een heleboel idioom, maar ze hebben ook hun eigen manieren van zeggen. In het betekenisveld 'bemoeizucht' is er in het Fries veel talig moois te vinden dat ik in elk geval in het Nederlands niet ken. Hierbij een klein proefje. … [Lees meer...] overIn het Fries over bemoeizucht praten
Nederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Door Henk Wolf De Nederlandse overheid moet er nodig voor zorgen dat het vak Fries veel meer lestijd krijgt en veel meer als voertaal bij andere vakken wordt gebruikt. Dat schrijft de visitatiecommissie die in opdracht van de Raad van Europa heeft onderzocht of Nederland zich houdt aan het Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Wat betreft het Fries op … [Lees meer...] overNederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Over wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Drie weken geleden hebben wij ervoor gepleit historische interne dialectstudie te combineren met het bestuderen van de externe geschiedenis van de taal in Nederland. De aanleiding was een webinar door Marc van Oostendorp over de Waddendialecten waarin hij op basis van een vergelijking met de hedendaagse standaardtalen Nederlands en Fries, de … [Lees meer...] overOver wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Categoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Door Henk Wolf "Ik fyn sniders alt fan dy droevige figueren, ik kin 't net helpe.""No, sa wurde se útbeeld yn dy âlde boeken.""Ja, mar oer 't geheel, dy't ik no meimakke ha, wienen allegear fan dy ...""... twadde mannen?""Ja. Twadde âlde keareltsjes. Mar ja."Vertaling:"Ik vind kleermakers altijd van die droevige figuren, ik kan het niet helpen.""Nou, zo worden ze uitgebeeld … [Lees meer...] overCategoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]