• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

“Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders”

22 oktober 2021 door Henk Wolf Reageer

In de Leeuwarder Courant van 20 oktober werd een autoverkoper aan het woord gelaten over de toegenomen verkoop van de Dodge Ram 1500. Hij zei: “Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders”. In die zin zit een opvallende constructie die mij in het Nederlands nog niet eerder was opgevallen.

De zin betekent in mijn interpretatie zoiets als: ik verkoop de wagens aan heel verschillende mensen, waaronder advocaten en rijschoolhouders. Waarschijnlijk is de uitspraak ontstaan uit de gebruikelijke constructie ‘van X tot Y’, waarin X en Y opvallend verschillende zaken aangeven. De constructie ‘van X tot Y’ wordt gebruikt om verscheidenheid uit te drukken.

Een paar voorbeelden van internet:

  • … dat betekent dat we ook dit jaar weer veel nieuwe bewoners mogen verwelkomen in Blauwestad! Van starters tot ouderen en van Groningers tot mensen daarbuiten.
  • Harrods in Knightsbridge had een reputatie als winkel waar je van alles kon kopen. En dat was ook zo. Van piano’s tot kinderschoenen, van lunchgerechten tot diamanten ringen.
  • Ook hij moest op verzoek zomaar 45 minuten uit het blote hoofd een gloedvol betoog kunnen houden over elk willekeurig onderwerp – van kernenergie, opruimen van hondepoep tot de invloed van hardrockmuziek op de jeugd.

De autoverkoper uit de Leeuwarder Courant wilde die constructie waarschijnlijk gebruiken na het voorzetsel aan. Nou is bekend dat Nederlandstaligen er niet van houden om twee voorzetsels onmiddellijk na elkaar te gebruiken. Als het even kan, bedenken ze wat om zo’n opeenvolging te vermijden. Een mogelijke strategie om dat te doen, is het weglaten van een van die voorzetsels. Dat kan niet altijd: als het voorzetsel een duidelijke betekenis heeft, ligt het niet voor de hand om het weg te laten.

Dat de autoverkoper van wegliet, kan dan ook weleens laten zien dat dat in in ‘van X tot Y’ betekenisarm is geworden. Dat betekent weer dat er in de constructie geen metafoor meer zichtbaar is. Vermoedelijk verwezen X en Y er vanouds naar de uiteinden van een schaal, zoals in ‘alle leeftijden waren vertegenwoordigd, van piepjong tot stokoud’. Daarin zit ongeveer dezelfde ruimtelijke metafoor als in ‘hij las het boek van kaft tot kaft’ of ‘ze telde van een tot tien’: X is het beginpunt op de schaal en Y het eindpunt.

In ‘van piano’s tot kinderschoenen’ zien we al geen schaal meer – ik kan althans geen schaal bedenken waarop piano’s het ene uiterste vormen en kinderschoenen het andere. De voorzetsels zijn hun letterlijke betekenis er dus al kwijtgeraakt. Het is dan niet zo gek dat een autoverkoper er eentje van weglaat als het gebruik ervan in een zin wat ongemakkelijk aanvoelt.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: syntaxis, taalwetenschap

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jacob Winkler Prins • Volle maan

Visschermeisjes waden langzaam mee:
Voeten scheemren onder donkere rokken
En weerspieglen in de blanke ree!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

NON VOYAGE

Het vermoeiende van reizen is het verdringen van het meemaken.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
10 oktober 2025: De dag van de biografie 

10 oktober 2025: De dag van de biografie 

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1988 Cornelia Brinkman
1999 Antonin van Elslander
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d