In de Leeuwarder Courant van 20 oktober werd een autoverkoper aan het woord gelaten over de toegenomen verkoop van de Dodge Ram 1500. Hij zei: "Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders". In die zin zit een opvallende constructie die mij in het Nederlands nog niet eerder was opgevallen. De zin betekent in mijn interpretatie zoiets als: ik verkoop de wagens aan … [Lees meer...] over“Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders”
taalwetenschap
Dialect op de koffietafel
Een van de fijne dingen van het Nederlands is dat het in twee landen gesproken wordt waar er op totaal verschillende manieren tegenaan wordt gekeken. Het is net alsof de wereldgeschiedenis de taalwetenschap een laboratorium heeft willen schenken waar je kunt bezien hoe verschillende omstandigheden kunnen inwerken op de taal. Neem de omgang en de appreciatie van het dialect. … [Lees meer...] overDialect op de koffietafel
De drie dimensies van taal
Martin Haspelmath is mogelijk de meest vooraanstaande Europese taalkundige van dit moment – ook omdat hij zich niet beperkt tot zijn eigen kleine analyse van zijn eigen kleine feiten, maar probeert de grotere vragen onder ogen te zien: wat is taal eigenlijk? De enkeling die het ook probeert, heeft dan meestal als antwoord: taal is waarover ik mijn proefschrift geschreven heb, … [Lees meer...] overDe drie dimensies van taal
Verschenen: De taalwetenschap: een plaatsbepaling
In het najaar van 2020 ontving de redactie van de Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren een ingezonden artikel van de Leuvense taalkundigen Joop van der Horst en Freek Van de Velde, met als prikkelende titel 'Crisis in de taalkunde?', naderhand gewijzigd in 'De taalwetenschap: een plaatsbepaling'. Daarin betoogden zij … [Lees meer...] overVerschenen: De taalwetenschap: een plaatsbepaling
Wat zijn taalkundige gegevens?
Een van de oudste vraagstukken van de taalwetenschap is: wat zijn eigenlijk de data? We hebben de ambitie een empirische wetenschap te zijn, wat wil zeggen dat de wetenschappelijke theorieën getoetst moeten worden aan de werkelijkheid. Maar wat is die werkelijkheid in het geval van iets dat in wezen zo abstract is als de taal? Waar vinden we de taal en waar vinden we de … [Lees meer...] overWat zijn taalkundige gegevens?
Taal is mijn ding
Als er iets was waarover ik vroeger vaak vocht met mijn siblings, dan was het wel mijn spullen. Ik herinner mij bijvoorbeeld levendig die ene keer dat ik thuiskwam van school, en erachter kwam dat mijn tweejarige zusje mijn zelfgekochte snoepjes in ‘t geniep had verorberd. Huilen. En boos. Ik ben heus niet de enige die verdrietig wordt van dergelijke zaken, want er zijn alleen … [Lees meer...] overTaal is mijn ding
Online boekpresentatie: Inleiding Nederlandse taalkunde
Goede kennis van een taal gaat verder dan het leren van woorden en grammatica. Als taaldeskundige moet je ook wetenschappelijk inzicht hebben in taal. Dit boek geeft een inleiding in de Nederlandse taalkunde. Er is daarbij rekening gehouden met niet-moedertaalsprekers. Daardoor is het nieuwe boek Inleiding Nederlandse taalkunde van Esther Ruigendijk, Marijke De Belder en … [Lees meer...] overOnline boekpresentatie: Inleiding Nederlandse taalkunde
Honderd jaar Language van Edward Sapir
Precies honderd jaar geleden zette Edward Sapir de datum van 8 april 1921 onder het voorwoord bij zijn boek Language. An introduction to the study of speech. Als plaats vermeldde hij Ottawa, de hoofdstad van Canada. Sapir (1884-1939) had aan Columbia University in New York Germaanse talen en antropologie gestudeerd. Antropologie vooral bij Franz Boas (1858-1943), die Sapir na … [Lees meer...] overHonderd jaar Language van Edward Sapir
Menselijke taal (slot)
Van genen en hersenen tot gedrag Ik vatte de 49 hoofdstukken van het vorig jaar verschenen en door Peter Hagoort geredigeerde Human Language samen in 42 video's. In het filmpje hierboven kijk ik terug op dat boek: wat ontbreekt erin? Hoe staan we ervoor met ons begrip van menselijke taal? Hieronder staan alle filmpjes bij elkaar. … [Lees meer...] overMenselijke taal (slot)
Kunnen dieren ons verstaan?
Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overKunnen dieren ons verstaan?
Leidt schoolvorming in de taalwetenschap nergens toe?
Door Marc van Oostendorp Martin Haspelmath is een van de interessantste taalwetenschappers van dit moment en bovendien een blogger, onder andere vanwege zijn volstrekte eerlijkheid en onafhankelijkheid. Hij vertelt hoe hij denkt dat de zaken in elkaar zitten, los van wat zijn gesprekspartners er eventueel van vinden. Dat is misschien wel de belangrijkste kwaliteit van een … [Lees meer...] overLeidt schoolvorming in de taalwetenschap nergens toe?
Een zoektocht van ‘zo maar’ naar zingeving in taalvariatie
Door Lauren Fonteyn Toen ik net aan mijn studies Nederlands en Engels begonnen was, besliste ik dat ik zo’n ‘kom-voor-de-literatuur-blijf-voor-de-taalkunde’ student was, omdat ik blijkbaar heel goed was in woorden en zinnen ontleden. Maar wat ik nog leuker vond dan de vorm van zinnen ontleden, en wat uiteindelijk ook de echte reden is dat ik ben blijven plakken in de … [Lees meer...] overEen zoektocht van ‘zo maar’ naar zingeving in taalvariatie
Poleposition
Door Gudrun Reijnierse Mensen die mij kennen weten dat ik er als autosportliefhebber een sport van maak om in (bijna) elke collegereeks een verwijzing naar de Formule 1 op te nemen. Tijdens de cursus Interculturele Communicatie laat ik bijvoorbeeld het ‘che fai’-gebaar zien dat Max Verstappen na de Gran Prix van Mexico (2016) richting Sebastian Vettel maakte. In niet elke … [Lees meer...] overPoleposition
Specialisatie en de toekomst van de taalwetenschap
Door Marc van Oostendorp Onlangs raakte ik verzeild in een discussie over de toekomst van de taalwetenschap. Een tijdje vroeg ik me af wat ik nu eigenlijk zo vreemd vond aan dat gesprek, tot ik ineens in de gaten kreeg dat mijn gesprekspartners allemaal syntactici waren. En dat voor syntactici altijd en overal 'taalwetenschap' gelijk was aan 'syntaxis'. Dat gold vroeger, … [Lees meer...] overSpecialisatie en de toekomst van de taalwetenschap
Nee, dankjewel
Door Riny Huijbregts Naar aanleiding van een onderzoek van N.J. Enfield (MPI, Nijmegen) en collega's naar hoe, en hoe vaak, universele gevoelens van dankbaarheid en sociale reciprociteit in verschillende taalculturen worden uitgedrukt, merkt mede-auteur Mark Dingemanse in de wetenschapsbijlage van NRC (24 mei 2028) terecht op dat er ook andere dingen zijn om je druk over te … [Lees meer...] overNee, dankjewel
De lineair-gebonden automaat in het mensenhoofd
Door Marc van Oostendorp Het is een onderwerp waarover veel wordt gezegd, al zeggen de meeste zeggers ook dat er maar weinig over te zeggen valt: de evolutie van taal. Er is geen dierensoort die een subtiel en rijk communicatiesysteem heeft ontwikkeld dat ook maar in de verte lijkt op de taal van de mens. Maar waar komt die taal dan vandaan? Hoe is het menselijk taalvermogen … [Lees meer...] overDe lineair-gebonden automaat in het mensenhoofd
De leukste taalkundige van Nederland
Door Marc van Oostendorp Vandaag wordt in Utrecht een nieuwe hoogleraar taalkunde geïnstalleerd: Roberta D'Alessandro, volgens mij een van de interessantste taalwetenschappers die er momenteel in Nederland zijn. Om vier uur houdt ze haar oratie. Ik bewonder haar om haar vermogen om bruggen te slaan. D'Alessandro is opgeleid in Stuttgart in het door de Amerikaan Noam Chomsky … [Lees meer...] overDe leukste taalkundige van Nederland
Taalcanon lanceert animatiefilmpje: Kun je een nieuwe taal maken?
Vandaag lanceert het taalcanonteam een animatiefilmpje over kunsttalen. Het is het zesde filmpje in een reeks, bedoeld voor het voortgezet onderwijs. De filmpjes geven een korte introductie op een onderwerp uit de taalcanon, en kunnen gebruikt worden als opstapje voor een les over taal in de klas. Veel kinderen bedenken een eigen taaltje met vooral zelfverzonnen woorden. … [Lees meer...] overTaalcanon lanceert animatiefilmpje: Kun je een nieuwe taal maken?
Profielwerkstuk Taalkunde: alle tools voor jouw profielwerkstuk!
Door Kristel Doreleijers Een profielwerkstuk schrijven bij het vak Nederlands lijkt misschien niet de meest voor de hand liggende keuze. Want ‘Nederlands dat is toch spelling, zinsontleding en tekstverklaring?’ zullen veel leerlingen denken. En dat is jammer. Het bestuderen van de Nederlandse taal omvat immers veel meer. Als taalkundige bestudeer je een wezenlijk aspect van … [Lees meer...] overProfielwerkstuk Taalkunde: alle tools voor jouw profielwerkstuk!
Red ons van de normale taalwetenschap
Door Marc van Oostendorp Het is een eigenaardig artikel, dat Morten Christiansen en Nick Chater onlangs publiceerden in het prestigieuze Nature Human Behaviour. Ze verbinden twee dingen aan elkaar die op het eerste gezicht niet veel met elkaar te maken hebben. In de eerste plaats constateren ze dat de taalwetenschap versnipperd is geraakt en roepen ze op tot meer geïntegreerde … [Lees meer...] overRed ons van de normale taalwetenschap
Zijn creooltalen wel zo bijzonder?
Door Marc van Oostendorp Zijn creooltalen wel zo bijzonder? Ook ik heb dat denk ik wel verteld bij eerstejaarscolleges. Het soort talen dat vooral in de slavernij is ontstaan – het Sranan bijvoorbeeld – zouden door hun bijzondere geschiedenis allemaal iets met elkaar gemeen hebben. De afwezigheid van verbuiging en vervoeging. Een uniforme woordvolgorde onderwerp - werkwoord - … [Lees meer...] overZijn creooltalen wel zo bijzonder?
Wie bepaalt welke taal mooi is?
Door Marten van der Meulen Mooi of lelijk? Dat onderscheid is een van de fundamenteelste die we hebben. Misschien wel iedere dag doen we uitspraken over of we iets mooi of lelijk vinden. We keuren van alles: boeken, films, gezichten, muziek, kleding, en ook taal. En we zijn het heel vaak niet met elkaar eens. Dat is prima: mooi en lelijk zijn geen absolute waarheden, het zijn … [Lees meer...] overWie bepaalt welke taal mooi is?
Taalcanon lanceert tweede animatiefilmpje: Hoe sprak de oermens?
Vandaag lanceert het taalcanonteam een animatiefilmpje over de taal van de oermens. Het is het tweede filmpje in een reeks, bedoeld voor het voortgezet onderwijs. De filmpjes geven een korte introductie op een onderwerp uit de taalcanon, en kunnen gebruikt worden als opstapje voor een les over taal in de klas. Grumpf. Grunt. Burp. Zo praten oermensen in strips en tekenfilms. … [Lees meer...] overTaalcanon lanceert tweede animatiefilmpje: Hoe sprak de oermens?
Klinkerbotsingen en borden pasta
Door Marc van Oostendorp We hadden nog wat geld te besteden en toen we daarover nadachten, zeiden we tegen elkaar: waarom niet wat taalkundigen van over de hele wereld naar Crecchio brengen. Dat is een beeldschoon dorp dat naast het geboortedorp van Roberta, mijn vrouw, ligt – er is nauwelijks infrastructuur, geen hotels, geen conferentiezalen, geen openbaar vervoer. Dat … [Lees meer...] overKlinkerbotsingen en borden pasta
Naar Manchester voor de fonologie
Door Marc van Oostendorp Vandaag reis ik weer naar Manchester, voor het grootste evenement voor fonologen ter wereld: de Manchester Phonology Meeting. Het is mijn favoriete congres, en vorig jaar maakte ik er het bovenstaande vrolijke filmpje over. Of het dit jaar weer zo vrolijk wordt, valt natuurlijk te bezien. Het is de 25e editie, maar de feestelijkheden worden – … [Lees meer...] overNaar Manchester voor de fonologie
