Een van de boeiendste dingen aan het Nederlands is dit: er wordt over die taal al heel lang, eeuwenlang, nagedacht door knappe koppen. En nog steeds komen er details naar boven waarover niemand heeft nagedacht: details waarover je mensen een taalgevoel lijken te delen zonder dat iemand heeft opgeschreven waar dat taalgevoel vandaan komt. Via de Taaladviesdienst van Onze Taal … [Lees meer...] over‘Ze vroegen naar de weg aan haar’
taalwetenschap
Woorden doen ertoe (in onze kijk op de wereld)
Gelukkig klinkt af en toe het geluid van de rede. In het nieuwe nummer van het tijdschrift Cognition is Peter Hagoort, directeur van het Donders Instituut in Nijmegen de vertolker van dit geluid. We komen uit een periode waarin het idee van embodied cognition sterk in de belangstelling: ons denken is niet abstract, maar wordt voortgebracht door ons lichaam. Hoe we de wereld … [Lees meer...] overWoorden doen ertoe (in onze kijk op de wereld)
6 mei 2022: lezing Jeroen Darquennes ‘Taalwetenschap en de architectuur van de Europese samenleving’
On Friday 6 May 2022, Prof. Jeroen Darquennes will give the inaugural lecture of his lecture series for the VUB-Francqui Chair 2021-2022. The lecture series focuses on 'multilingualism and language contact'. In five lectures, Prof. Darquennes will reflect on the opportunities and challenges of the multilingual reality in Brussels, Belgium and Europe. Friday 6 May: 10-12. … [Lees meer...] over6 mei 2022: lezing Jeroen Darquennes ‘Taalwetenschap en de architectuur van de Europese samenleving’
Des was Reynaert harde blide
Wie het meesterwerk Van den vos Reynaerde kent, weet hoe het de arme Bruun is vergaan, de beer die door een ongelukkig samenstel van opportunisme, vraatzucht en goedgelovigheid een eenvoudig slachtoffer werd van de slimme vos. De honing die bij Reynaert zo slecht gevallen zou zijn dat hij zich niet gewillig door Bruun kon laten meevoeren naar het hof, bleek zich in een open … [Lees meer...] overDes was Reynaert harde blide
De betekenis van hondenfluitjes
Als je aan mij vraagt waar het in de taalwetenschap dezer dagen gebeurt, zou ik zeggen: in de studie van de betekenis. Ik probeer veel deelgebieden zo'n beetje te volgen, maar als het over betekenis gaat, ga ik altijd even rechtop zitten. Een van de interessantste discussies van dit moment wordt aangeroerd in een nieuw artikel van Eric Acton in het Journal of Linguistics. … [Lees meer...] overDe betekenis van hondenfluitjes
AVT/Anéla-dissertatieprijs 2021 voor Ulrika Klomp
Vanmiddag werd tijdens de Grote Taaldag de prijs uitgereikt voor het beste proefschrift van 2021 uitgereikt aan Ulrika Klomp. Hier is het juryrapport. De jury voor de AVT-Anéla dissertatieprijs bestond dit jaar uit Charlotte Gooskens (Rijksuniversiteit Groningen), Sebastiaan Dönszelmann (Vrije Universiteit Amsterdam), Haike Jacobs (Radboud Universiteit Nijmegen) Gertjan … [Lees meer...] overAVT/Anéla-dissertatieprijs 2021 voor Ulrika Klomp
Ik wil dat soort woorden gewoon niet horen
Rutte-IV en het debat over de regeringsverklaring, een kleine impressie Waarop had het betrekking, die uitroep van de voorzitter (Vera Bergkamp) dat ze bepaalde woorden niet meer wilde horen? Staan ze niet genotuleerd, was het buiten de microfoon gezegd? Het was aan het begin van de tweede dag, toen premier Rutte nog niet zo lang bezig was met zijn reactie en door Geert … [Lees meer...] overIk wil dat soort woorden gewoon niet horen
Taalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
Jeroen heeft een taalontwikkelingsstoornis, TOS. Dat betekent dat hij zinnen zegt als "Amir gooi.. euh... de euh... bal toch naar jou? En jij naar ik!" Andere kinderen in Jeroens klas begrijpen niet waarom hij zulke fouten maakt. Voor die kinderen én voor Jeroen maakte de taalkundige Imme Lammertink een stripverhaal. Lammertink is zelf onderzoeker naar TOS, en ze heeft … [Lees meer...] overTaalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
Wat kan een computer het vermogen om te doen leren?
Er is belangrijk nieuws in een van de heftigste taalkundige discussies van de afgelopen vijftig jaar. We doen even een experiment met het taalmachientje onder je hersenpan. Wat betekent de volgende zin? Wat geloof jij dat de actrice gisteren gekocht heeft? De vraag is nu: wat is het lijdend voorwerp van gekocht? Dat is als je Nederlands spreekt hopelijk geen ingewikkelde … [Lees meer...] overWat kan een computer het vermogen om te doen leren?
Poederette, van mest tot make-up
Achter het achtervoegsel (12) Sommige ette-woorden zijn van fundamenteel belang, ze moeten bestaan om het standaardmodel van de vorming van ette-woorden te laten kloppen. Deze zin heb ik natuurlijk rechtstreeks gekopieerd uit een Wikipediastuk over het Higgsboson. Soms ben je er bij het vinden van één ette-vorm zeker van dat een andere moet bestaan. Zo ging het … [Lees meer...] overPoederette, van mest tot make-up
Marokkaanse tong-acrobatiek
Marokkanen zeggen helemaal niet meer sj dan andere Nederlanders. Sterker nog, het lijkt erop dat ze juist minder sj zeggen. Dat zijn verrassende resultaten, in een nieuw artikel in Nederlandse Taalkunde. Het verschil tussen s en sj zit in de positie van de tong: bij beide klanken houd je de voorkant omhoog zodat er boven in de mond, bij het harde verhemelte een vernauwing … [Lees meer...] overMarokkaanse tong-acrobatiek
Verschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
Nog in 1930 kondigden De Telegraaf en de Nieuwe Rotterdamsche Courant de ophanden zijnde ondergang van het Algemeen Beschaafd Nederlands aan, toch communiceren tegenwoordig meer dan 24 miljoen mensen in het Nederlands. Hoe ontwikkelde het Nederlands zich in de loop der eeuwen tot de op twee na grootste Germaanse taal? In zijn Grote geschiedenis van de … [Lees meer...] overVerschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
Taal tegen de feiten
Welk van de volgende twee zinnen is waar? Als 221 een priemgetal was, kon je het niet door 17 delen.Als 221 een priemgetal was, kon je het door 17 delen. De meeste mensen zullen vinden dat de eerste waarder aanvoelt dan de tweede. Maar waarom? Een priemgetal is een getal dat je alleen door 1 of door zichzelf kunt delen. Beide zinnen gaan dus over een situatie die sowieso … [Lees meer...] overTaal tegen de feiten
Taalkunde op de middelbare school
Het maken van een studiekeuze was voor mij een enorme opgave. Ik wist niet wat ik wilde, dus ik nam na mijn eindexamen gymnasium een tussenjaar waarin ik me rustig wilde gaan oriënteren. Ik kwam uit bij Taal- en cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht, een opleiding waarvan ik al iets afwist doordat een schoolvriendin dat was gaan doen. De voornaamste reden voor deze keuze … [Lees meer...] overTaalkunde op de middelbare school
Peutertaal is concreet
Een van de vele indrukwekkende taken die kinderen in de eerste jaren van hun leven blijmoedig ondernemen: heel veel woorden leren. Een kind van een jaar of vier of vijf kent er al duizenden, en dat leren gaat meestal ongemerkt. Ineens blijkt de peuter te weten wat dwarrelen betekent en wanneer je het precies kunt gebruiken. Hoe zo'n kind het kan is een van de grote … [Lees meer...] overPeutertaal is concreet
’s Ochtends telkens ineens zachtjes buitenshuis gaan
Ondertussen staat de leer van de woordsoorten ook niet stil. Zo heeft de Utrechtse hoogleraar Norbert Corver in het prestigieuze tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory een groot artikel (gratis) over de Nederlandse -s zoals je die vindt op woorden die meestal bijwoorden worden genoemd, zoals in het volgende verhaaltje: Er was eens een kat die 's ochtends soms … [Lees meer...] over’s Ochtends telkens ineens zachtjes buitenshuis gaan
Genderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
Genderneutrale voornaamwoorden zijn een hip concept, waarover inmiddels bijna iedereen wel iets heeft gezegd. Ook ik sprong schaamteloos op de bandwagon en schreef mijn bachelorscriptie over de vraag in hoeverre genderneutrale voornaamwoorden daadwerkelijk als genderneutraal worden opgevat. Tijdens het grasduinen in de literatuur, op jacht naar interessante informatie, leerde … [Lees meer...] overGenderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
“Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders”
In de Leeuwarder Courant van 20 oktober werd een autoverkoper aan het woord gelaten over de toegenomen verkoop van de Dodge Ram 1500. Hij zei: "Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders". In die zin zit een opvallende constructie die mij in het Nederlands nog niet eerder was opgevallen. De zin betekent in mijn interpretatie zoiets als: ik verkoop de wagens aan … [Lees meer...] over“Ik verkoop de wagens aan advocaten tot rijschoolhouders”
Dialect op de koffietafel
Een van de fijne dingen van het Nederlands is dat het in twee landen gesproken wordt waar er op totaal verschillende manieren tegenaan wordt gekeken. Het is net alsof de wereldgeschiedenis de taalwetenschap een laboratorium heeft willen schenken waar je kunt bezien hoe verschillende omstandigheden kunnen inwerken op de taal. Neem de omgang en de appreciatie van het dialect. … [Lees meer...] overDialect op de koffietafel
De drie dimensies van taal
Martin Haspelmath is mogelijk de meest vooraanstaande Europese taalkundige van dit moment – ook omdat hij zich niet beperkt tot zijn eigen kleine analyse van zijn eigen kleine feiten, maar probeert de grotere vragen onder ogen te zien: wat is taal eigenlijk? De enkeling die het ook probeert, heeft dan meestal als antwoord: taal is waarover ik mijn proefschrift geschreven heb, … [Lees meer...] overDe drie dimensies van taal
Verschenen: De taalwetenschap: een plaatsbepaling
In het najaar van 2020 ontving de redactie van de Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren een ingezonden artikel van de Leuvense taalkundigen Joop van der Horst en Freek Van de Velde, met als prikkelende titel 'Crisis in de taalkunde?', naderhand gewijzigd in 'De taalwetenschap: een plaatsbepaling'. Daarin betoogden zij … [Lees meer...] overVerschenen: De taalwetenschap: een plaatsbepaling
Wat zijn taalkundige gegevens?
Een van de oudste vraagstukken van de taalwetenschap is: wat zijn eigenlijk de data? We hebben de ambitie een empirische wetenschap te zijn, wat wil zeggen dat de wetenschappelijke theorieën getoetst moeten worden aan de werkelijkheid. Maar wat is die werkelijkheid in het geval van iets dat in wezen zo abstract is als de taal? Waar vinden we de taal en waar vinden we de … [Lees meer...] overWat zijn taalkundige gegevens?
Taal is mijn ding
Als er iets was waarover ik vroeger vaak vocht met mijn siblings, dan was het wel mijn spullen. Ik herinner mij bijvoorbeeld levendig die ene keer dat ik thuiskwam van school, en erachter kwam dat mijn tweejarige zusje mijn zelfgekochte snoepjes in ‘t geniep had verorberd. Huilen. En boos. Ik ben heus niet de enige die verdrietig wordt van dergelijke zaken, want er zijn alleen … [Lees meer...] overTaal is mijn ding
Online boekpresentatie: Inleiding Nederlandse taalkunde
Goede kennis van een taal gaat verder dan het leren van woorden en grammatica. Als taaldeskundige moet je ook wetenschappelijk inzicht hebben in taal. Dit boek geeft een inleiding in de Nederlandse taalkunde. Er is daarbij rekening gehouden met niet-moedertaalsprekers. Daardoor is het nieuwe boek Inleiding Nederlandse taalkunde van Esther Ruigendijk, Marijke De Belder en … [Lees meer...] overOnline boekpresentatie: Inleiding Nederlandse taalkunde
Honderd jaar Language van Edward Sapir
Precies honderd jaar geleden zette Edward Sapir de datum van 8 april 1921 onder het voorwoord bij zijn boek Language. An introduction to the study of speech. Als plaats vermeldde hij Ottawa, de hoofdstad van Canada. Sapir (1884-1939) had aan Columbia University in New York Germaanse talen en antropologie gestudeerd. Antropologie vooral bij Franz Boas (1858-1943), die Sapir na … [Lees meer...] overHonderd jaar Language van Edward Sapir
