Door Marc van Oostendorp De leukste zinnen: zinnen die geen hoofdzin zijn of hebben. In een artikel in het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde gaat Karin Beijering in op een interessante groep voorbeelden: zinnen die uit een bijwoord of een bijvoeglijk naamwoord bestaan, gevolgd door een dat-zin: Fijn dat je dit even leest. Misschien dat ik morgen nog wel … [Lees meer...] overFijn dat je dit even leest
Zeg eens ie, schrijf eens oe
Door Marc van Oostendorp Op het onderstaande plaatje staan twee letters uit het schrift van de Oeigoeren, de ie en de oe. Welk van de twee is wat? Inderdaad: de linker is de ie-klank en de rechter de oe-klank. Een meerderheid van mensen kan dat raden, ook als ze nog nooit van de Oeigoeren en hun mooie taal hebben gehoord. Dat staat in onderzoek dat alweer een paar … [Lees meer...] overZeg eens ie, schrijf eens oe
Je ziet u echt niet
Door Marc van Oostendorp Voor een beter begrip van de taal is het handig als iemand soms gaat hardlopen: Waarom klinkt "Je ziet jullie echt niet!" wel, terwijl "Je ziet u echt niet!" dat niet doet? "Men ziet u echt niet!", daarentegen wel. Vroeg ik me vanavond tijdens hardlopend af toen ik onverlichte wandelaars bijna onder voet liep. @fonolog@taaljournalist — Geert-Jan … [Lees meer...] overJe ziet u echt niet
Niet tegen de werkdruk, maar tegen de onzindruk
Door Marc van Oostendorp Ik heb gemengde gevoelens bij de discussie over 'werkdruk' op de universiteiten. De man die onlangs met veel misbaar ontslag nam van de Rijksuniversiteit Groningen, een uitzending van Buitenhof gisteren, of eerder vorige week het onderzoek naar 'work-life balance' van Times Higher Education (THE): ik weet nooit zo goed wat ik ervan denken moet. Neem … [Lees meer...] overNiet tegen de werkdruk, maar tegen de onzindruk
De klucht van de blotevoetenbroeders
Door Marc van Oostendorp Op 4 maart 2018 gaat de middeleeuwse klucht De Blotevoetenbroeders opnieuw in première. Tegelijkertijd verschijnt een vertaling van het stuk in modern Nederlands, waarin Nijmeegse studenten Nederlands hebben meegewerkt. Wat is dat voor stuk? En hoe was het om dat te vertalen? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overDe klucht van de blotevoetenbroeders
Bezie de kinderen niet te klein
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (162) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Bezie de kinderen niet te klein: Zij moeten veel verdragen - eenzaamheid, angsten, groeiens pijn en, onverhoeds, de slagen. Bezie de kinderen niet te klein: Hun eerlijkheid blijft … [Lees meer...] overBezie de kinderen niet te klein
Zonder auteur geen bundel
Door Marc van Oostendorp Wat is een dichtbundel? Volgens de bloemlezers Chrétien Breukers en Dieuwertje Mertens is het iets dat 'dood' is: "poëzie leeft buiten de bundels", schrijven zij in de inleiding van hun bloemlezing Dichters uit de bundel (2016), "online op Facebook en weblog, op straat, in bloemlezingen en bovenal op podia". Jeroen Dera en Carl De Strycker stelden … [Lees meer...] overZonder auteur geen bundel
De koffie was prima
Door Marc van Oostendorp Echte taalliefhebbers die met elkaar praten, daar gaat niets boven. Iemand hoeft maar wat te zeggen, of de anderen slaan al aan het discussiëren over de vorm van het zojuist te berde gebrachte, en dat zet dan een machinerie in gang van steeds meer commentaar op steeds meer commentaar. Zo zat ik onlangs met twee van de leukste taalliefhebbers van … [Lees meer...] overDe koffie was prima
Hun gebruiken expres een rare spelling op Twitter
Door Marc van Oostendorp Vorige week vierde Dany Jaspers zijn zestigste verjaardag. Jaspers is een van de erudietste, een van de slimste én een van de aardigste taalkundigen van het Nederlandse taalgebied. Het is dus volkomen terecht dat zijn collega's een Festsite voor hem hebben gemaakt. Hoe aardig en hoe erudiet hij is blijkt al uit de enorme diversiteit aan geleerden die … [Lees meer...] overHun gebruiken expres een rare spelling op Twitter
Een foto van gaan en zullen
Door Marc van Oostendorp Een van de interessante aspecten van taalverandering is dat ze niet in één klap gebeurt. Nooit is voorgekomen dat een heel land op een ochtend opstond en eensgezind de woorden op een andere manier gebruikte. Het is eerst een klein groepje die de woorden in sommige omstandigheden anders gebruikt, en gaandeweg breidt het gebruik zich uit: meer mensen, … [Lees meer...] overEen foto van gaan en zullen
Menno Wigman, Rien ne va plus
Door Marc van Oostendorp 'Rien ne va plus' is een gedicht van Menno Wigman, uit diens bundel 'Slordig geluk' (2016). Wigman overleed op 1 februari 2018. (Bekijk dit gedicht op YouTube.) … [Lees meer...] overMenno Wigman, Rien ne va plus
Op de zuiv’re wel der eigen taal
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (161) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Vreugde in Holland Vreugd is het in de grote wei te staan, – water en bloei en lucht zo ver men ziet – het oog speurt hoe de vogels over gaan en wet zijn scherpte aan een vrij gebied. Vreugd is het, … [Lees meer...] overOp de zuiv’re wel der eigen taal
Schrijf geen vragen op!
Door Marc van Oostendorp Op het oog onbeduidende misstandjes blijven doorzeuren omdat niemand het de moeite vindt er melding van te maken. Het voelt een beetje kinderachtig om een onbehagen aan de grote klok te hangen dat je zelf na vijf tellen weer vergeten bent. Dat is heel begrijpelijk, maar heel veel keer vijf seconden door een grote groep mensen maakt toch een … [Lees meer...] overSchrijf geen vragen op!
Een echt leesboek is ook een beetje een leerboek
Door Marc van Oostendorp De dag dat Hugo Claus een interview gaf aan de Privé-pagina van De Telegraaf was een gedenkwaardige dag. Claus had net een roman gepubliceerd, Het jaar van de kreeft, waarover hij in de krant beweerde dat deze gebaseerd was op zijn relatie met de actrice Kitty Courbois. Het boek werd een bestseller. Het jaar van de kreeft was, schrijft Linde de Potter … [Lees meer...] overEen echt leesboek is ook een beetje een leerboek
De vader van Joop
Altijd hetzelfde gedonder in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp "Heb je het ooit zou zout gegeten!" riep Rie terwijl ze de kamer van haar collega Joop, binnenstoof. Deze keek verbolgen op van het scherm waarop hun nu al jarenlang zijn 'open access' boek over middelnederlandse voegwoorden aan het typen was. "Ik moet zo dadelijk naar … [Lees meer...] overDe vader van Joop
Het Engels trekt aan ons allemaal
Door Marc van Oostendorp Het was fijn dat Bas Heijne zaterdag in de NRC pleitte voor een zakelijk debat over het hoger onderwijs. Helaas zag hij, net als veel andere deelnemers aan de discussie, daarbij één ding over het hoofd: dat de hang naar het Engels niet slechts een rare modegril is van ijdele bestuurders, of een teken dat de universiteit met de rug naar de samenleving … [Lees meer...] overHet Engels trekt aan ons allemaal
De k als universele medeklinker
Door Marc van Oostendorp Het fijne van internet is dat je er niet alleen kunt kijken naar plaatjes van jonge kittens, maar ook naar schema's met klanken. Zoals dit, dat tot mijn onuitsprekelijke geluk zomaar ineens langs kwam op het internet: Het is volgens mij een redelijk betrouwbaar plaatje, in de zin dat het gebaseerd is op een zorgvuldig samengestelde database … [Lees meer...] overDe k als universele medeklinker
Jeroen Dera: Waarom gedichten lezen?
Omdat het poëzieweek is en omdat hij net een nieuw boek heeft uitgebracht ('Bundels van het nieuwe millennium') sprak ik met mijn collega Jeroen Dera van de Radboud Universiteit Nijmegen over de vraag waarom het juist nu belangrijk is om poëzie te lezen. Bekijk deze video op YouTube. Besproken boek: Bundels van het nieuwe millennium (red. Jeroen Dera en Carl De … [Lees meer...] overJeroen Dera: Waarom gedichten lezen?
Het mooiste werk: Grieks in het eerste jaar
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (160) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp A EN Ω Lucas II 49 Het mooiste werk: Grieks in het eerste jaar. Het Griekse alfabet staat op het bord. 'Kijk, kinderen, Ψ: dat is een kandelaar. Maak dat de Omega gaaf getrokken wordt.' Behoed dit … [Lees meer...] overHet mooiste werk: Grieks in het eerste jaar
Spelen met de Marokkaanse ‘sj’
Door Marc van Oostendorp Een van de eigenaardigheden van het moderne Gouds is dat je 'sjchoon' zegt in plaats van 'schoon'. Dat blijkt uit een nieuw artikel van Khalid Mourigh in Nederlandse taalkunde. Dat Gouds wordt dan wel alleen (of overwegend) gesproken door jonge Marokkanen in Gouda. Als Mourigh aan een aantal van hen vraagt 'wat is (...) typisch Gouds?', dan komen … [Lees meer...] overSpelen met de Marokkaanse ‘sj’
Pavlov-reacties in een vreemde taal
Door Marc van Oostendorp In een vreemde taal ben je minder bang. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek dat deze week verscheen in Nature Scientific Reports. De onderzoekers deden een fascinerend experiment, dat gebaseerd is op zo'n beetje de klassiekste psychologische proef die er bestaat: de Pavlov-reactie. Je laat iemand een aantal keer twee plaatjes zien en na het ene … [Lees meer...] overPavlov-reacties in een vreemde taal
Taal in het hoger onderwijs. Ministers Van Engelshoven en Slob: grijp uw kans!
Door Marc van Oostendorp Ik word soms een beetje mismoedig van de discussie over het Engels in het hoger onderwijs. Er wordt nu al een tijdje redelijk intensief gedebatteerd en erg snel vooruit komen we niet. Toch gloorde er bij mij ineens een sprankje hoop toen ik deze week een bericht las over een ophanden zijnde 'visiebrief' van minister Van Engelshoven over dit … [Lees meer...] overTaal in het hoger onderwijs. Ministers Van Engelshoven en Slob: grijp uw kans!
Want is een oeroud woord
Door Marc van Oostendorp Wonderlijk woord: want. Het is een woord dat deel uitmaakt van de basisstructuur van de taal, zonder dat woord zou het Nederlands het Nederlands niet zijn, maar het is niet onmiddellijk duidelijk waar het vandaan komt. Het Engels en het Duits, onze naaste zustertalen, hebben geen equivalent (het Fries en het Afrikaans overigens wél). Waar je nog kunt … [Lees meer...] overWant is een oeroud woord
Naamsverwarring
Door Marc van Oostendorp Omdat een mensenleven uit zoveel microseconden bestaat, gebeurt er de hele tijd van alles dat misschien wel nooit is beschreven. Het overkomt je, misschien wel meer dan eens, maar het is ook zo weer voorbij en het is nauwelijks de moeite om het te delen. Maar als je het dan ineens wel met de wereld deelt – bijvoorbeeld omdat Twitter bestaat waarop je … [Lees meer...] overNaamsverwarring
Marita Mathijsen: Waarom Nederlandse literatuur lezen?
Door Marc van Oostendorp Deze week bezocht ik Marita Mathijsen, om haar te interviewen over haar zeer indrukwekkende biografie van Jacob van Lennep, Een bezielde schavuit. Dat was een heel interessant gesprek, over het ambacht van de biograaf, het belang van het vinden van een rode draad in iemands leden en over hoe Mathijsen in het werk van Toon Tellegen woorden aanstreepte … [Lees meer...] overMarita Mathijsen: Waarom Nederlandse literatuur lezen?
