• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dat ‘k tot op heden door blijf otteren.

19 mei 2018 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (176)
Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?

Door Marc van Oostendorp

Illustratie: Susanne van der Kleij

Zo zwalkt

Nog steeds ben ‘k er op ’t kantje af doorgerold.
Oorlog. Tb. Darmabces. Longontsteking.
Als ‘k maar tien jaar eerder geboren was
lag ik al lang onder de groene zoden.

Maar nee: penicilline, sulfa, PAS,
werden voor mij net op tijd uitgevonden.
Soms denk ik zelfs, dat er Iets moet bestaan,
dat wil dat ‘k tot op heden door blijf otteren.

Maar als ik mij afvragen ga waarom
ben ik onmiddellijk weer één brok scepsis:
nee, het moet allemaal louter toeval zijn.

Zo zwalkt de ene schildpad meer dan ’n eeuw
door de oceanen rond, terwijl zijn broertje
al opgeslokt wordt tussen ei en zee.

(C.Buddingh’, De eerste zestig)

Het woordenboek in ons hoofd, dat grote archief van woorden dat je kent, bevat niet alleen maar zakelijke informatie: dit betekent dat woord ongeveer, zo spreek je het uit. Er lijkt ook informatie in te zetten over wie je het wanneer ongeveer hebt horen zeggen, en wat de omstandigheden waren. Het woordenboek zit niet voor niets in je hoofd, het is verknoopt met de rest van je geheugen.

Geestelijk oor

Bij woorden die je veel gebruikt, merk je dat niet. Het woord straat – het lijkt me sterk dat jullie daar sterke gevoelens bij hebben, zo van ‘dat zei ome Henk altijd!’ Maar anders ligt dat bij woorden die niet zo vaak voorkomen, en die niet zo veel worden gebruikt.

Zoals het woord otteren (‘voortmodderen’). Het staat in het WNT en het staat in Van Dale, dus het heeft een zekere status. Het WNT noemt het daarbij ‘gewestelijk (b.v. in verschillende deelen van Holland)’ en zo ken ik het ook. Als ik het woord lees, hoor ik in mijn geestelijk oor mijn vader en mijn tantes. Uit Rotterdam, zoals C. Buddingh’ uit Dordrecht kwam.

Tweeling

Het melancholische dat dit oproept – ach, de woorden van mijn jeugd! – past natuurlijk goed bij dit gedichten van Buddingh’, een aflevering uit een reeks sonnetten die 360 afleveringen moest tellen en die autobiografisch zouden zijn. De sonnetten rijmen niet of nauwelijks, maar iedere regel heeft wel min of meer het ritme van de jambische pentameter, en bovendien zijn de regels gegroepeerd in strofes van 4+4+3+3.

Buddingh was op zoek naar het poëtische in het alledaagse. Zijn stijl was nogal babbelig en hij schuwde het cliché niet (‘lag ik al lang onder de groene zoden’). Maar in de modder van die alledaagsheid vind je dan toch soms een parel, zoals het beeld van de zwalkende schildpad en zijn opgeslokte broertje aan het eind van dit gedicht. Of, voor mij persoonlijk, het woord otteren.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 196 sonnetten, 20e eeuw, C. Buddingh', sonnet

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter Steenbeek zegt

    19 mei 2018 om 08:14

    Buddingh’, daar maakt u mij als geboren Dordtenaar erg blij mee. Mijn opa heeft hem nog persoonlijk gekend.

    Normaal zou ik misschien een werkje als dit niet als sonnet beschouwen: de sonnetvorm stelt strenge eisen en het rijmschema hoort daar ook bij. Maar als je bekend(er) bent met Buddingh’s gewone werk ligt dat anders. Normaal schreef de man een soort als poëzie afgedrukt proza. Dit gedicht is in letterlijke zin veel poëtischer, veel ‘gemaakter’: er is een metrum en de strofen zijn regelmatig.

    Het valt me trouwens op dat Buddingh’ met deze voor hem ongewone beperkingen prima uit de voeten kan. Iedere strofe heeft zijn eigen, behoorlijk uitgewerkte idee, en tussen de achtste en negende regel zit een keurige volta.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d