Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (127) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp 'Bewust moeizaam geformuleerd' noemde de literatuurhistoricus Jacqueline Bel de beginregels van dit sonnet van Henriëtte Roland Holst - Van der Schalk, aan het begin van haar debuut Sonneten en gedichten … [Lees meer...] overMijn de makkelijke en onbenepen wellende sprakingen (of niet)
Drie winnaars voor deze race: mogelijkheden tellen
Door Marc van Oostendorp Er is een interessant verschil tussen boeken en winnaars, merkte de Amerikaanse taalkundige Itamar Francez onlangs op in een nieuw artikel. Je kunt dat verschil zien als je zinnen zoals de volgende twee met elkaar vergelijkt: Op dit moment kunnen er drie winnaars van deze race zijn. Op dit moment kunnen er drie boeken op tafel liggen. De … [Lees meer...] overDrie winnaars voor deze race: mogelijkheden tellen
Marc van Oostendorp: 25 jaar neerlandistiek op internet
Inleiding bij onze jubeldag! 35 neerlandici over de toekomst van de neerlandistiek Door Marc van Oostendorp Welkom bij de jubeldag van Neerlandistiek. We vieren dat precies 25 jaar geleden Ben Salemans van de Universiteit in Nijmegen zijn eerste bericht voor Neder-L opstelde. Al snel zou Neder-L hét informatiebulletin voor neerlandici worden. In 2010 werd het een weblog, en … [Lees meer...] overMarc van Oostendorp: 25 jaar neerlandistiek op internet
Een teveel aan ontzag, gecombineerd met een forse wrok
Door Marc van Oostendorp Nico Donkersloot (1902-1965) wilde zijn oratie als hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam graag beginnen met het woord dichten: "laat dit het eerste woord zijn bij de aanvaarding eener taak, die, bemiddeld als zij is, slechts bij de gratie van het dichterschap gedacht kan worden." Donkersloot was voor hij … [Lees meer...] overEen teveel aan ontzag, gecombineerd met een forse wrok
Elsevier, het roofdier
Door Marc van Oostendorp In 2015 zette de redactie van het prestigieuze taalkundetijdschrift Lingua, onder leiding van de Leidse hoogleraar Franse taalkunde Johan Rooryck, een belangrijke stap. Nadat was gebleken dat uitgeversmoloch Elsevier niet bereid was om het tijdschrift echt in dienst te stellen van de gemeenschap – er bijvoorbeeld voor te zorgen dat alle artikelen … [Lees meer...] overElsevier, het roofdier
Spanjaarden horen het verschil niet tussen can en can’t
Door Marc van Oostendorp Je taal bepaalt wat je hoort. Wie Nederlands spreekt, heeft bijvoorbeeld een veel grotere kans om het verschil tussen het Engelse can en can't te horen dan wie Spaans of Chinees spreekt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Nijmeegse onderzoekers Mirjam Ernestus, Huib Kouwenhoven en Margot van Mulken. Er was al wel iets bekend over het effect, maar … [Lees meer...] overSpanjaarden horen het verschil niet tussen can en can’t
Johan Polak en de letteren
Door Marc van Oostendorp Deze week verscheen de biografie J.B.W.P. Het leven van Johan Polak. Ik had een gesprek met de auteur Koen Hilberdink over de favoriete auteurs van Polak. En wat was nu uiteindelijk diens belangrijkste verdienste? Bekijk deze video op YouTube. Bestelinformatie bij de uitgever. … [Lees meer...] overJohan Polak en de letteren
’t Was toch wat
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (126) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp We zijn nu met deze reeks echt in de twintigste eeuw aangekomen: de tijd dat iemand geen veertienregelig gedicht meer kan schrijven zonder dat het op een sonnet lijkt. Vooral als het gedicht dan ook nog is … [Lees meer...] over’t Was toch wat
Een doveman met leeg notitieblok
Door Marc van Oostendorp Wie door het nieuwste dubbeldikke nummer van De Parelduiker bladert, kan alleen maar onder de indruk raken van de persoonlijkheid en de werkkracht van Gerrit Komrij. Er wordt van alles uitgemeten: zijn werk als toneelschrijver, als Dichter des Vaderlands, als vertaler, als bloemlezer. En dan worden zijn belangrijkste kwaliteiten ook nog eens nauwelijks … [Lees meer...] overEen doveman met leeg notitieblok
Hy loop in die huis
Door Marc van Oostendorp Voorzetsels als in hebben in het Afrikaans twee betekenissen. Dat geldt in het Nederlands trouwens net zo goed als in het Afrikaans, maar ik maak nu maar even gebruik van het feit dat Erin Pretorius morgen in Utrecht promoveert op een proefschrift over Afrikaanse voorzetsels. Ze bespreekt daarin onder andere zin als de volgende: Hy spring in die … [Lees meer...] overHy loop in die huis
Stik in excellentie en verdwijn!
De alwetende focalisator neemt het woord in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp "Kijk," zei Wouter, de voormalige hoogleraar Financiële Letterkunde, die in een manager veranderd was. "Ik vind het ook niet leuk dat men van hogerhand nu alweer een nieuwe vorm van zelfevaluatie heeft ingesteld. Maar het is nu eenmaal zo. We … [Lees meer...] overStik in excellentie en verdwijn!
Hoe groot iemand is, hoor je aan zijn klinkers
Door Marc van Oostendorp Als je nog een radio hebt, zet deze dan nu één seconde aan. Hopelijk klinkt er een sprekende stem. Aan die ene seconde heb je dan genoeg om je een beeld te vormen van de persoon die je hoort: zijn geslacht (of het hare natuurlijk), leeftijd, emotionele staat (woedend, enthousiast, neutraal), sociale en geografische herkomst. Er zit in het spraakgeluid … [Lees meer...] overHoe groot iemand is, hoor je aan zijn klinkers
Liefde voor het Nederlands
Door Marc van Oostendorp Toen vorige week bekend werd dat het tv-spelletje 'Groot Dictee' niet meer op de tv komt, vonden sommige mensen daar aanleiding in om hun 'liefde voor het Nederlands' te verklaren, of om een uitspraak te doen over de bijdrage die het spelletje wel of niet heeft geleverd aan die liefde in ons vaderland. Ik heb eigenlijk geen idee wat dit is. Liefde? … [Lees meer...] overLiefde voor het Nederlands
Geen g?
Door Marc van Oostendorp Waarom heeft het Nederlands eigenlijk geen [ɡ], de klank van het Engelse goal of het Duitse Geld? Over die vraag hoorde ik deze week een lezing van de Australische taalkundige Mark Donohue. Ik probeer het samen te vatten. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overGeen g?
Als een Ethiopisch vorst zijn gloênden stranden een vloot ontzendt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (125) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Soms komt een woord na eeuwen van afwezigheid terug in de taal. Lang, lang is het opgeborgen geweest in een schatkamer van de taal – een nuttig instrument dat niemand tot nut was – en dan haalt iemand het op, … [Lees meer...] overAls een Ethiopisch vorst zijn gloênden stranden een vloot ontzendt
Op, aan, in
Door Marc van Oostendorp Ik had nog nooit gehoord van de op-aan-in-schaal, maar dankzij een fraai overzichtsartikel (€) in Language and Linguistic Compass van de Utrechtse semanticus Joost Zwarts zal ik het niet snel meer vergeten. Dat artikel gaat over de betekenis van ruimtelijke voorzetsels: wat bedoelen we als we in of achter zeggen? En wat zegt dat over de manier waarop we … [Lees meer...] overOp, aan, in
De dichter en de Nederlandse Hitler
Door Marc van Oostendorp "In het leven van Bertus Smit", schrijft Willem Huberts als laatste zin in het nieuwste deeltje van de mede door hem uitgegeven Flanor-reeks, "weerspiegelt zich de twintigste eeuw." De lezer heeft dan enkele tientallen bladzijden gelezen met zo ongeveer het merkwaardigste leven dat enige Nederlander in de vorige eeuw heeft gevoerd. Aan het begin … [Lees meer...] overDe dichter en de Nederlandse Hitler
Naar Manchester voor de fonologie
Door Marc van Oostendorp Vandaag reis ik weer naar Manchester, voor het grootste evenement voor fonologen ter wereld: de Manchester Phonology Meeting. Het is mijn favoriete congres, en vorig jaar maakte ik er het bovenstaande vrolijke filmpje over. Of het dit jaar weer zo vrolijk wordt, valt natuurlijk te bezien. Het is de 25e editie, maar de feestelijkheden worden – … [Lees meer...] overNaar Manchester voor de fonologie
Het eindexamen Frans is niet veel beter
Dat er problemen zijn met het eindexamen Nederlands, dat weten we nu wel. Ruim dertigduizend scholieren klaagden dit jaar bij de scholierenvakbond LAKS. Maar hoe zit het met andere examens? Om dat proefondervindelijk te onderzoeken besteedde ik de afgelopen zondag aan het eindexamen Frans (vwo). Dat viel niet mee. Eigenlijk doen zich er vrijwel dezelfde problemen voor als bij … [Lees meer...] overHet eindexamen Frans is niet veel beter
Tegen de moedertaalspreker?
Door Marc van Oostendorp In bijna alle soorten van taalwetenschap staat de 'moedertaalspreker' centraal. Hij is de uiteindelijke rechter die mag beoordelen of je iets wel of niet zo kunt zeggen, hij is het model waarnaar mensen streven die een taal als vreemde taal aannemen, hij is degene die rechtvaardigt dat we zeggen dat de taalkunde gaat over een biologisch feit: het … [Lees meer...] overTegen de moedertaalspreker?
Tim Hofman over scheetjes
Door Marc van Oostendorp Wat valt er te zeggen over de tussentitels op het YouTube-kanaal #BOOS van Tim Hofman? Waarom laat hij bijvoorbeeld n'en weg, behalve waar je ze normaal gesproken niet plaatst? (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overTim Hofman over scheetjes
Ik was een pottebakkerszoon
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (124) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ah, Couperus! Een dichter die leefde in een taalcultuur die volkomen tegengesteld zou worden aan de zijne. Waar Couperus leefde bij variatie – bij het idee dat een dichter een andere taal gebruikte dan de … [Lees meer...] overIk was een pottebakkerszoon
Was ik nog maar 17 revisited
Door Marc van Oostendorp Het leuke van bloggen over taal is dat je wordt gelezen door taalgevoelige mensen. Toen ik vorige week een stukje schreef met als titel Was ik nog maar 17, bedoelde ik daar niets mee, behalve mijn verlangen de wereld in te slingeren tijdelijk veel jonger te zijn dan ik nu eenmaal ben. Maar al snel reageerde de Twitteraar Christopher Bergmann … [Lees meer...] overWas ik nog maar 17 revisited
Foreign Accent Syndrome ontrafeld
Door Marc van Oostendorp Een van de meest tot de verbeelding sprekende taalkundige verschijnsel is waarschijnlijk het foreign accent syndrome (FAS): af en toe duikt er in de kranten ineens weer een bericht op over een Brit die zijn hele leven nooit het graafschap Kent uit was geweest, op een dag wakker werd en inene Engels sprak met een vet Frans accent. Nu lijkt me dat je … [Lees meer...] overForeign Accent Syndrome ontrafeld
Ik heb echt helemaal mijn bekomst van excellentie
De vergadering is afgelopen in ons managershorrorfeuilleton Door Marc van Oostendorp "Joop," zei Gerard, de ooit in een manager veranderde ietwat saaie vakdidacticus tegen zijn collega, de specialist in middelnederlandse voegwoorden na de vergadering. "Ik heb wat voor je." Joop was zijn papieren bij elkaar aan het rapen; hij was de enige die nog met papieren naar de … [Lees meer...] overIk heb echt helemaal mijn bekomst van excellentie
