Door Marc van OostendorpBeste scholier –Ik probeer me voor te stellen dat ik achttien ben, net als jij. Overal hoor je al sinds je vroege puberteit om je heen bazuinen dat het crisis is. De wereld is duister en barbaarse horden staan overal klaar om de westerse beschaving aan te vallen. Je moet een studie kiezen en iedereen vertelt je dat je verstandig moet zijn en economie … [Lees meer...] overBen je zeventien? Wil je leven? Ga een taal studeren!
Lang leve de lagere apen!
Door Marc van OostendorpHet leverde zelfs in Neder-L maar een kort berichtje op: het overlijden van Kees Lekkerkerker in 2006. Deze editeur van het werk van onder andere J. Slauerhoff en Ed Hoornik werd 96 jaar, had zich een leven lang ingespannen voor de Nederlandse letteren, en werd nauwelijks uitgeluid.Nu, meer dan acht jaar later, maakt de Haagse antiquaar Fokas … [Lees meer...] overLang leve de lagere apen!
In memoriam Joshua Fishman (1926-2015)
Door Marc van OostendorpJe kunt taal op allerlei manieren beschouwen: als een bron van vermaak of van ergernis, als een communicatiemiddel of een manier om je af te zetten tegen anderen, als een instrument voor het denken of een middel om andere mensen mee te manipuleren. Joshua Fishman, die zondag op 89-jarige leeftijd overleed, zag taal, iedere taal, vooral als een … [Lees meer...] overIn memoriam Joshua Fishman (1926-2015)
Statistiek in plaats van geesteswetenschap
Door Marc van Oostendorp Merano En ja hoor! Daar gaan we weer! De economen, moe van het almaar redden van de wereld van allerlei economische rampen, hebben de afgelopen jaren de taal ontdekt. Ze beginnen nu zelfs experimenten te doen met onschuldige Italianen om te laten zien dat je moedertaal je economische gedrag beïnvloedt <artikel>. Wat is er aan de hand? … [Lees meer...] overStatistiek in plaats van geesteswetenschap
Rrrraarrrr!
Door Marc van OostendorpWij mensen praten in lettergrepen en streven daarbij altijd naar de eenvoudigste. Dat merk je aan de uitspraak van de r.(Hier is de video wanneer hij hierboven niet verschijnt.) … [Lees meer...] overRrrraarrrr!
Goeie zin
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (9)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpZodra het Nederlandse sonnet vanuit het zuiden naar het noorden kwam, veranderde het van karakter. Antwerpse dichters als De Heere en Van der Noot probeerden kunst te maken van hun gedichten. Toen Hollandse dichters hen … [Lees meer...] overGoeie zin
Te gast zijn over
Door Marc van OostendorpHet gebeurde gisterenavond bij DWDD: minister Dijsselbloem was er te gast over Griekenland. Maar eerder deze week was Joris Luyendijk al te gast bij VPRO Boeken over zijn nieuwe boek, terwijl Jinek meldde:Vanavond:@BramvanOjikGL & @bpschut zijn te gast over jihadisten. Moeten we hun Nederlanderschap innemen? #jinek pic.twitter.com/IYsTzfI8oV— Jinek … [Lees meer...] overTe gast zijn over
Conflictbeheersing
De democratie wil vergaderen in ons horrorvervolgverhaal De verleden tijd van lijken.Door Marc van Oostendorp"Met Wouter", zei Wouter. "Met wie?""Pieterse", verduidelijkte hij. "Van neerlandistiek.""Ik vind dit heel vervelend, professor Pieterse," zei de stem aan de andere kant, die Wouter nu herkende: Ada Brons, de secretaresse van de decaan. "Zo kunnen wij van de … [Lees meer...] overConflictbeheersing
Leven in de steenklomp
Door Marc van OostendorpHoe vaak zal Sander Bax de komende dagen geïnterviewd worden? Ik hoop: heel vaak en in heel veel media, want hij heeft een magistraal boek geschreven over Harry Mulisch, dat erin slaagt op een overtuigende manier allerlei nieuwe samenhang te laten zien in het oeuvre van de in 2010 overleden schrijver.Het is een boek dat doet wat zo'n boek moet doen – je … [Lees meer...] overLeven in de steenklomp
Dikaboepotigak
Door Marc van OostendorpWat je ook kunt doen: mensen opsluiten in een kale ruimte met alleen een hoofdtelefoon, en dat ze dan moeten luisteren naar een fantasietaal: Dikaboepotigak. En dat ze dan moeten ontdekken hoe ze die stroom klanken dan in gedachten in woorden opdelen.De wetenschap kan daar een voorspelling over doen: relatief veel mensen zullen een grens leggen tussen de … [Lees meer...] overDikaboepotigak
Kilometers onder de grond hamelen
Wat we nog niet weten over het werkwoord (7) Door Marc van Oostendorp In het Nederlands zetten we vraagwoorden bij voorkeur aan het begin van de zin. In plaats van je eet wat? (met het lijdend voorwerp achteraan, waar het ook staat in je eet boterhammen), zeg je Wat eet je? Het onderwerp je verandert daar ook van plaats, maar dat laten we nu even buiten beschouwing. Die … [Lees meer...] overKilometers onder de grond hamelen
De ij van Constantijn
Door Marc van OostendorpMijn zondagse video gaat deze week over de uitspraak van de ij. … [Lees meer...] overDe ij van Constantijn
Gekheid, vrekheid en lekheid
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (8)Het eerste Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWoorden zijn samengebalde brokjes denken. Er is een verschil tussen, laten we zeggen, duisternis en de plaats waar het duister is, en dat verschil is méér dan dat het laatste nu eenmaal meer lettergrepen heeft. … [Lees meer...] overGekheid, vrekheid en lekheid
Was Lodewijk Stegman dronken?
Door Marc van Oostendorp Toen Willem Frederik Hermans in 1952 zijn rechtszaak won, verloor de literatuur. Dat heeft de Amsterdamse hoogleraar Thomas Vaessens de laatste jaren een aantal keer beweerd. Hermans stond voor de rechter omdat de hoofdpersoon in Ik heb altijd gelijk allerlei onaardige dingen zei over katholieken – dat ze zich maar bleven voortplanten en zo, het … [Lees meer...] overWas Lodewijk Stegman dronken?
De nieuwe universiteit
En alweer een nieuwe aflevering in ons managersvervolgverhaal De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpDe boomlange in een manager veranderde promovenda Sophie en de in een manager veranderde postdoc Femke pikten het niet meer! Ze zaten bij elkaar en lazen het universiteitskrantje aan elkaar voor, zoals ze dat iedere donderdagochtend deden: een kop groene thee erbij, … [Lees meer...] overDe nieuwe universiteit
Welkom bij de club
Een nieuwe aflevering in ons gruwelverhaal De verleden tijd van lijken.Door Marc van Oostendorp"Joop!" riep de wat saaie vakdidacticus Gerard uitgelaten terwijl hij de kamer van de specialist in de middelnederlandse voegwoorden in stormde. "Ik heb goed nieuws! Houd je vast!"Joop keek verwonderd op. "Hé, Gerard!" zei hij."Ik weet wel dat jij een hekel hebt aan dat … [Lees meer...] overWelkom bij de club
Attenoje: Jiddisch ondergronds
Door Marc van Oostendorp Het Nederlandse Jiddisch, de taal van de Asjkenazische joden in Nederland, is volgens de meeste geleerden al aan het begin van de twintigste eeuw uitgestorven. Het assimilatiebeleid dat de Nederlandse regering in de negentiende eeuw had ingezet – Joden moesten ook op school en in de sjoel zoveel mogelijk Nederlands spreken, de Tenach moest in die … [Lees meer...] overAttenoje: Jiddisch ondergronds
Beleefd zijn in de zeventiende en de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpIn 1664 schreef Maartje Jaspers een brief aan haar zeevarende echtgenoot Gerrit Ariaanse van den Broek waarin ze hem vertelde hoe ze hem miste. "Ick seer verlangh," schreef ze, "om van ul eens schrijvens te hebbe, want ick suent den drieden mei geen schrivens van ul gesien en hebt (...) o doet toch sooveel en schrift eens metten eerste soo … [Lees meer...] overBeleefd zijn in de zeventiende en de achttiende eeuw
Uit het leven van een taalliefhebber
Door Marc van Oostendorp Mijn video deze week beschrijft een van de vreugdes van de Nederlandse taalliefhebber. Hier kun je terecht voor een abonnement op Onze Taal. … [Lees meer...] overUit het leven van een taalliefhebber
Schoon geverrefd
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (7)Het eerste Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDat je herfst naar believen kunt uitspreken als herrefst en arm als arrem komt de dichters al eeuwen maar al te goed uit. Een tijdje geleden schreef ik over Annie M.G. Schmidt, die regels … [Lees meer...] overSchoon geverrefd
Taalkundigen: nerds, ontdekkingsreizigers, bruggenbouwers en Noam Chomsky
Door Marc van Oostendorp Medici zijn in populaire films en boeken onveranderlijk helden of schurken. Ze redden de mensheid of toch op zijn minst het zielige kleine meisje, of ze leiden ons allen naar de ondergang of doen toch op zijn minst sadistische dingen met degene die toevallig in hun klauwen komt. Medicijnen zijn een heftig vak. En taalwetenschap? Omdat ik … [Lees meer...] overTaalkundigen: nerds, ontdekkingsreizigers, bruggenbouwers en Noam Chomsky
Promoveren is geen baan
Door Marc van OostendorpZo’n twintig jaar geleden legde ik de laatste hand aan mijn proefschrift. Inmiddels ben ik niet alleen rijk, beroemd en gearriveerd, maar ook een oude man die alleen nog maar nostalgisch kan terugkijken op die periode, hoewel ik tegelijkertijd weet dat de huidige promovendi ook wel overschatten wat de kansen waren voor een gepromoveerde op een baan – dat … [Lees meer...] overPromoveren is geen baan
De logica van de kater
Door Marc van OostendorpAls Sam geen kater is, wat dan wel? Dat lijkt een makkelijke vraag: een poes, natuurlijk. Maar dat voor de hand liggende antwoord roept wel meteen allerlei vragen op. In de eerste plaats, zou je kunnen zeggen: als Sam geen kater is, kan hij of zij of het natuurlijk nog wel al het andere zijn (een danspas, een lichtmatroos, een potje pindakaas). En in de … [Lees meer...] overDe logica van de kater
De dolgedraaide nieuwsmachine en triviale onzin
Door Marc van OostendorpSinds gisterenavond mag ik me officieel televisiemaker noemen: Man bijt hond gebruikte een fragment van de video die ik zondag hier plaatste.Ik was de afgelopen twee dagen in Parijs, waar we een Europees netwerk voor theoretische fonologie oprichtten, waar we een kleine Franse subsidie voor hebben gekregen. Dat netwerk gaat de taalwetenschap en daarmee … [Lees meer...] overDe dolgedraaide nieuwsmachine en triviale onzin
Naar het schijnt
Wat we nog niet weten over het werkwoord (6)Door Marc van OostendorpAls twaalfjarige kwam ik als kind ooit verrukt terug van school. We hadden net de laatste les ontleden gehad. Ik zou, dacht ik, nu in staat moeten zijn om iedere willekeurige zin uit elkaar te trekken en weer op de juiste manier in elkaar te monteren. Ik nam een krant en begon bij het eerste artikel. Hoeveel … [Lees meer...] overNaar het schijnt
