Door Marc van OostendorpAan het eind van zijn proefschrift dat helemaal gaat over de [R] voor het Nederlands – dat is mijn favoriete soort boeken – haalt de Utrechtse geleerde Koen Sebregts onze Amerikaanse collega William Labov aan die taalwetenschappers indeelde naar de plaats waar ze hun werk deden: in de bibliotheek, het oerwoud, de studeerkamer, het laboratorium of op … [Lees meer...] overDe R komt uit de kast
Anneke Brassinga gebruikt geen woorden
Door Marc van Oostendorp "Met kennelijk genot", meldde de jury van de PC Hooftprijs gisteren, " (her)gebruikt Anneke Brassinga bijna vergeten of in onbruik geraakte woorden, die in haar gedichten opnieuw worden geproefd en gesmaakt." Dat klopt volgens mij niet: Brassinga gebruikt geen woorden. Althans, niet volgens het werk van de dichter zelf, en waarom zouden wij het beter … [Lees meer...] overAnneke Brassinga gebruikt geen woorden
De Indo-Europeanen hebben nooit bestaan
Die Indo-Europeanen waarover je vroeger zoveel hoorde, bestaan die eigenlijk nog wel? Niet volgens een dik boek van de archeoloog Jean-Paul Demoule dat de afgelopen weken furore maakte in Frankrijk. Het leek mij altijd de grootste ontdekking van de taalwetenschap van de afgelopen eeuwen: dat de meeste talen uit Europa en Azië familie zijn van elkaar, en uiteindelijk afstammen … [Lees meer...] overDe Indo-Europeanen hebben nooit bestaan
Wij eisen ijsvrij!
Door Marc van Oostendorp Wat mensen ook goed kunnen: samen bidden en slogans roepen. Zet een groepje lieden bij elkaar en maak ze vroom of bijzonder verontwaardigd over het regeringsbeleid – binnen de kortste keren geven ze een demonstratie van dit wonderlijke vermogen. Ik zag er afgelopen donderdag een demonstratie van, door de Britse psychologe Sophie Scott. Het was … [Lees meer...] overWij eisen ijsvrij!
Mijn 1001e ochtend
Door Marc van Oostendorp Het was mijn plan om duizend-en-een stukjes op Neder-L te schrijven: de Sheherazade van de neerlandistiek worden! Dat doel is met dit stukje bereikt. Wat nu? Een weblogger is een straatmuzikant. Je zit ergens op de hoek van een straat te spelen, de hele tijd komen mensen voorbij die niet om jou gevraagd hebben, die al dan niet kennisnemen van … [Lees meer...] overMijn 1001e ochtend
Moderne 06-relaties
Door Marc van Oostendorp Het woord 06-relatie is na twintig jaar terug! En nu met een geheel nieuwe betekenis. Ik was deze week op een bijeenkomst waar een netwerkborrel gehouden werd. Dat is op zichzelf al een interessant type evenement – iets waar je wordt aangemoedigd om terwijl je met iemand praat zoveel mogelijk om je heen te kijken of er iemand is die nog … [Lees meer...] overModerne 06-relaties
Het leven: een toneelstuk zonder regisseur
Door Marc van Oostendorp Gehaast maakte Ilja Leonard Pfeijffer, de dichter met de lange manen en de poëtensnor, de romancier die ooit naar Genua fietste om daar in vrijwillige ballingschap te leven, de toneelschrijver van wie zojuist een fonkelend stuk in premiere was gegaan, gisterenavond een buiging. Hij wist van verlegenheid niet hoe snel hij van het toneel moest … [Lees meer...] overHet leven: een toneelstuk zonder regisseur
De burgers dreigt een vreselijk lot
Door Marc van Oostendorp Een nieuwe stap in de ontwikkeling van het werkwoord dreigen werd deze week mogelijk gemaakt door een koppenmaker van de Volkskrant: 'Burgers Aleppo dreigt vreselijk lot' schreef deze boven een artikel over de situatie in Syrië. Over het werkwoord dreigen hebben Nederlandse taalkundigen tamelijk veel geschreven (zie hier bijvoorbeeld wat … [Lees meer...] overDe burgers dreigt een vreselijk lot
De innerlijke stem…
Door Marc van Oostendorp Als ik wat mensen onder de hersenscanner zou mogen leggen, dan zou ik geloof ik proberen uit te vinden hoe het zit met de innerlijke stem. Hoe vaak klinkt hij in een mensenhoofd? En vooral: hoe? We weten inmiddels iets over de innerlijke stem tijdens het lezen, bijvoorbeeld uit Amerikaans onderzoek van een paar jaar geleden. Bij lezen is het … [Lees meer...] overDe innerlijke stem…
Wetenschap van de nonsens
Inhoudswoorden zonder inhoud van Louis Th. LehmannDoor Marc van OostendorpHoe moet je leven? Misschien als L.Th. Lehmann (1920-2012), die volgens het omslag van het nieuwe, aan hem gewijde nummer van De Parelduiker 'dichter, prozaïst, essayist, criticus, jurist, scheepsarcheoloog, muzikant, tekenaar, danser, componist' en vertaler was.In sommige hoekjes van het tijdschrift … [Lees meer...] overWetenschap van de nonsens
Een manifest tot behoud van het Engels aan de Nederlandse universiteit
Door Marc van OostendorpVier argumenten geeft het Manifest tot behoud van het Nederlands van enkele Amsterdamse docenten in de Geesteswetenschappen – maar vier argumenten waarvoor of waartegen? Je zou gegeven de titel misschien denken: voor het Nederlands, maar bij nadere beschouwing blijkt het vooral te gaan tegen het Engels in het universitair onderwijs. En dat lijkt me … [Lees meer...] overEen manifest tot behoud van het Engels aan de Nederlandse universiteit
Ben ik eigenlijk wel Vlaams genoeg?
Door Marc van Oostendorp Sommige van mijn vrienden dachten dat er sprake was van een complot. Waarom zou de De Standaard, ooit een van de bastions van het ABN in Vlaanderen, nu ineens zo groots uitpakken met het nieuws dat eigen Vlaamse woorden en zinswendingen in het Standaardnederlands inmiddels geen taboe meer zijn? En daarbij ook nog een toetsje presenteren waar je zelf … [Lees meer...] overBen ik eigenlijk wel Vlaams genoeg?
Mokums woordenboek: wat een ongein
Door Marc van Oostendorp Waarom wordt het Amsterdams zo weinig serieus genomen? Waarom bestaan er zoveel slordige boekjes over? Nu is er weer een Mokums woordenboek verschenen, van de lexicografen Hans Heestermans en Ditte Simons. Het voorwoord grossiert al in aantoonbaar onjuiste opmerkingen. "Het is maar de vraag of de dialectwoorden over vijftig jaar nog steeds … [Lees meer...] overMokums woordenboek: wat een ongein
Een vraag stellen we op welke manier precies?
Door Marc van Oostendorp Een vraag stellen – hoe doe je dat? In het Nederlands zet je meestal het bevraagde zinsdeel vooraan, onmiddellijk voor het werkwoord. Dus de vraag die hoort bij "Petra haat pinda's" is "wat haat Petra?", de vraag die hoort bij "ik hou van jou" is "van wie hou je?" en de vraag die hoort bij "je doet dat zo" is "hoe doe je dat?" Maar dat is niet de … [Lees meer...] overEen vraag stellen we op welke manier precies?
Een boek voor Zilverliefje en Johannes Gerardus Josephus Maria
Door Marc van Oostendorp De prijs voor de vrolijkste en meest enthousiaste taalauteur van het jaar gaat zonder enige twijfel naar Maarten van der Meer. Er is geloof ik geen Nederlandse uitgever die dit jaar géén boek over taal heeft uitgegeven, maar geen van die boeken is zo geschikt om aan je nicht cadeau te geven in december. Of die nicht nu Samantha heet of … [Lees meer...] overEen boek voor Zilverliefje en Johannes Gerardus Josephus Maria
Ik ben hier zewf vreemd
Over het ralderal van Annie M.G. SchmidtDoor Marc van OostendorpDat de bloemlezing Die van die van u van Annie M.G. Schmidt de winkels uitvliegt, betekent dat de dichteres gelijk heeft gekregen. In het gedicht Een dichter schrijft ze over een zekere Piet Pluimers die zo graag willen rijmen en zo graag metrisch kloppende verzen wil maken, maar die door zijn … [Lees meer...] overIk ben hier zewf vreemd
Kokosnoten en internet
Door Marc van Oostendorp Soms voel ik me net een kokovorist, zo iemand van honderd jaar geleden die van een idealist heeft gehoord dat alle mensen alleen maar kokosnoten moeten eten, en dat de wereld dan een veel gelukkiger oord wordt. En die deze verheven ideologie decennialang in praktijk brengt. En die dan, na al die jaren, ontdekt dat zelfs de idealisten van weleer … [Lees meer...] overKokosnoten en internet
Hé! Nieuwe Nederlandse voegwoorden!
Door Marc van Oostendorp"Waarom", vroeg mijn vrouw onlangs aan mij, "gebruiken jullie cho als voegwoord?" Ja, daar stond ik wel even van te kijken. Cho?Jullie moeten weten dat mijn vrouw uit een of ander land komt waar heel veel niet-moedertaalsprekers wonen, en dat ze altijd op zoek is naar bewijzen dat het met de Nederlandse taal niet helemaal snor zit. Maar zo zout had … [Lees meer...] overHé! Nieuwe Nederlandse voegwoorden!
De Heer is zoals een herder
Door Marc van OostendorpDe bijbel staat alweer een paar weken op nummer 1 in de bestsellerlijsten, althans de Bijbel in gewone taal, de allernieuwste vertaling, en een die maximale 'duidelijkheid' belooft. Daar is kennelijk behoefte aan, aan duidelijkheid; we leven in een tijd waarin alles begrepen en gevat kan worden, ook, nee zelfs, boeken die duizenden jaren … [Lees meer...] overDe Heer is zoals een herder
Taalkunde voor kinderen
Door Marc van OostendorpEr is vermoedelijk geen beter publiek voor taalkundepraatjes dan schoolkinderen. Ik heb het nu een paar keer gedaan – gisteren bijvoorbeeld in het Museum voor Communicatie in Den Haag – en daarbij valt me iedere keer op hoeveel meer kinderen er van begrijpen dan volwassenen.Daar zijn een aantal redenen voor. In de eerste plaats worden kinderen natuurlijk … [Lees meer...] overTaalkunde voor kinderen
De lezer herkent de waarheid als ze hem ziet
Over Steven Pinkers The Sense of Style Door Marc van Oostendorp Waarom schrijven academici zo belabberd? Volgens Steven Pinker is dat niet omdat ze slechte mensen zijn, die ideeënarmoe op kosten van de belastingbetaler proberen te verbergen achter een haag van idiote vaktermen. Hij houdt vast aan de gouden regel "Veronderstel nimmer kwade wil voor wat al afdoende kan worden … [Lees meer...] overDe lezer herkent de waarheid als ze hem ziet
Dat heeft Bestuursondersteuning mooi bereikt!
Eindelijk weer een aflevering in de gruwelserie De verleden tijd van lijken!Door Marc van OostendorpWat voorafging: alle leden van Rie Velds vakgroep zijn veranderd in managers. Zijzelf doet nog onderzoek en geeft nog onderwijs, maar ze zitten achter haar aan!Het gevaarlijkste moment van de dag was als de e-mail binnenkwam. Rie had besloten dat ze slechts één uur per dag in … [Lees meer...] overDat heeft Bestuursondersteuning mooi bereikt!
Onbeschreven en ongepubliceerde boeken
Door Marc van Oostendorp Dat over het woord boek twee etymologische verhalen de ronde doen, dat komt goed uit. Volgens het ene verhaal heeft het te maken met het woord beuk: de Germanen zouden hun runen in beukenstaafjes hebben gekerfd, en het woord boek zou dus oorspronkelijk hebben verwezen naar een fysiek object – de tak van een boom. Deze etymologie, die ooit … [Lees meer...] overOnbeschreven en ongepubliceerde boeken
Ebola hééft geen juiste klemtoon!
Door Marc van OostendorpWaar komt toch de neiging van mensen vandaan om in taalzaken altijd per se een keuze te maken? De ziekte ebola doet zich nog niet voor, of mensen beginnen zich af te vragen wat nu de correcte klemtoon is. De VRT heeft er een mening over, het Genootschap Onze Taal heeft er dezelfde mening over. Er zijn ook nog afwijkende meningen (Onze … [Lees meer...] overEbola hééft geen juiste klemtoon!
De beste taalregel van 2014: Juryrapport
Door Marc van OostendorpDe Nederlandse taal is af. Dat is de conclusie die zich opdringt wanneer we de inzendingen bestuderen die dit jaar binnenkwamen voor de wedstrijd De beste taalregel.De achterliggende gedachte van die wedstrijd is van oudsher tweeërlei. Enerzijds hebben de deelnemers in de loop der jaren actief gaten in de taal gedicht: zaken opgespoord waar taaladviseurs … [Lees meer...] overDe beste taalregel van 2014: Juryrapport
