Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (1) Door Marc van Oostendorp In deze zomerserie ga ik in op voor taalkundigen onverwachte vragen die 'het publiek' gesteld heeft aan de Nationale Wetenschapsagenda. Een van de ideeën achter die agenda is dat de wetenschap onverwachte vragen uit het publiek krijgt aangereikt. Vervolgens zijn wetenschappers zelf ook en … [Lees meer...] overHoe kan de Nederlandse taal aangepast worden aan de hedendaagse gender-realiteit?
Onverwachte taalvragen in de nationale wetenschapsagenda (0)
Nationale Wetenschapsagenda, gingen er 221 over taal. Inmiddels hebben de jury's en commissies die aan die agenda werken de vragen enigszins gegroepeerd en georganiseerd. Voor de taalvragen leidde dat tot de volgende vier overkoepelende vragen: Hoe kan taal functioneren als communicatiesysteem terwijl er zoveel variatie en meerduidigheid is? Hoe kunnen we geletterdheid van … [Lees meer...] overOnverwachte taalvragen in de nationale wetenschapsagenda (0)
Twee soorten klinkers
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendcollege gaat deze week over de twee soorten klinkers van het Nederlands. … [Lees meer...] overTwee soorten klinkers
Kick, borr, kick, kick, kick
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (29) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Er zijn geloof ik weinig literaire tradities waarin het sonnet zo veelzijdig is als de Nederlandse. In de eerste jaren wijdden de dichters zich nog vooral aan de hoofse liefde in de traditie van Petrarca. Daarna … [Lees meer...] overKick, borr, kick, kick, kick
Na aanleiding van
Door Marc van OostendorpKan een grammaticus eigenhandig het taalgevoel van vele generaties na hem beïnvloeden? Het begon gisteren met een tweet van de bekende taalkundige Jan Renkema:Steeds vaker 'na' i.p.v. 'naar'. Google, meer dan 340.000. 'Naar' 6,4 miljoen pic.twitter.com/7W1w9zaEnh— Jan Renkema (@Jan_Renkema) 16 juli 2015Ik word altijd achterdochtig als ik 'steeds vaker' … [Lees meer...] overNa aanleiding van
Voor op de grill, da’s helemaal niet veel
Door Marc van OostendorpDe verkleuring van de Nederlandse klinkers is inmiddels een nieuw stadium ingetreden: dat van het rijm. Zo gaat het in de geschiedenis van de taal: klinkers beginnen steeds meer op elkaar te lijken, maar pas als mensen gaan vinden dat twee woorden op elkaar rijmen kun je zeggen dat ze echt gelijk zijn aan elkaar.Dat stadium heeft de ee voor de … [Lees meer...] overVoor op de grill, da’s helemaal niet veel
Het einde van de website
Door Marc van OostendorpAf en toe moet ik mezelf er even aan herinneren dat ik in een spannende tijd leef – de tijd van de internetrevolutie. Vrijwel alles wat er in mijn leven veranderd is in de afgelopen twintig jaar en dat geen rechtstreeks verband houdt met het feit dat ik vroeger jong en enthousiast was en nu vergrijsd en verbitterd, komt door het internet.Dat ik geld uit … [Lees meer...] overHet einde van de website
Hoe het Engels de wetenschapstaal werd zonder dat iemand het wilde
Door Marc van OostendorpEen beetje natuurwetenschapper moest in de negentiende eeuw liefst drie verschillende talen kunnen lezen: Duits, Frans en Engels. Een beroemde scheikundige als Dmitri Mendelejev had moeite om zijn claims op de ontdekking van het periodiek systeem van de elementen aannemelijk te maken omdat hij deze in het Russisch had gepubliceerd.Dit leidde her en … [Lees meer...] overHoe het Engels de wetenschapstaal werd zonder dat iemand het wilde
Het begin van het Nederlandse woord
Door Marc van OostendorpMijn zondagse minicollege gaat vandaag over de medeklinkers aan het begin van het woord. … [Lees meer...] overHet begin van het Nederlandse woord
Een cleyn’ huere gheven!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (28)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBij de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal moeten ze gehouden hebben van Justus de Harduwijn. Regelmatig blijkt als ik een woord opzoek dat precies het sonnet van De Harduwijn gebruikt te zijn als … [Lees meer...] overEen cleyn’ huere gheven!
Hoe herken ik appjes van oude mensen?
Door Marc van OostendorpSinds kort weet ik hoe men op het gymnasium de app-berichten van ons oude mensen herkent. Een vriendin stuurde me een lijstje tips die haar dochter had opgesteld. Ik geef het even door, inclusief het commentaar van de scholieren, omdat jullie natuurlijk ook liever niet als oud mens herkend worden:lange lappen tekst (het is godvergeme geen … [Lees meer...] overHoe herken ik appjes van oude mensen?
Met niks
Door Marc van OostendorpMensen kunnen zich zorgen maken over de raarste dingen. Nu was er weer een mevrouw die het zo erg vond dat er iemand op de radio 'met niks' had gezegd. Moest dat niet eigenlijk 'zonder iets' zijn?Kijk, dat is nu een interessant probleem. Nou ja, niet de vraag wat het 'eigenlijk' moet zijn, want ik heb geen idee hoe je dat moet bepalen of aan wie ik het … [Lees meer...] overMet niks
Een lesje kansberekening
Toen ik me ruim een jaar geleden hier op Neder-L afvroeg of studenten in het wetenschappelijk onderwijs wel echt gemiddeld veertig fouten per A4'tje maakten, en hbo'ers tachtig, wist ik niet wat ik me op de hals haalde. Het werd een lange tocht om te proberen de teksten te achterhalen waar al die fouten dan in zouden staan; een tocht die zelfs langs een … [Lees meer...] overEen lesje kansberekening
Een nieuwe taal voor Nederland?
Door Marc van OostendorpHet 8 uur-journaal heeft het vorige week niet gehaald, het bericht dat Nederland desgewenst ineens een taal rijker zou kunnen zijn: het Bildts, de taal die gesproken wordt in de Friese gemeente It Bildt. De Friese pers besteedde er wel enige aandacht aan: in het gemeentehuis was een rapport aangeboden van de Fryske Akademy en Mercator waarin stond dat … [Lees meer...] overEen nieuwe taal voor Nederland?
‘Sodemieteren’ heeft drie dimensies
Door Marc van OostendorpGeen enkele zin, hoe zakelijk ook, weerspiegelt alleen maar de wereld. Hij komt altijd van een spreker of een schrijver en wordt daardoor een beetje gekleurd door hoe die spreker of schrijver de wereld ziet – of hoe hij wilt dat wij die wereld zien.Sommige mensen stellen de wereld in schrillere kleuren voor voor dan anderen. Zij zeggen niet dat ze hun … [Lees meer...] over‘Sodemieteren’ heeft drie dimensies
Lettergreep
Door Marc van OostendorpOp deze zondagochtend geef ik een minicollege op video over de Nederlandse lettergreep. … [Lees meer...] overLettergreep
Laes! Dees’ eenicheydt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (27)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWaarom hebben talen zoveel woorden? Waarom kun je waanzin niet alleen 'waanzin' noemen, maar ook 'gekte'? Omdat je soms je afschuw heel vaak wil uitspreken, maar niet steeds letterlijk hetzelfde wil zeggen.Neem het … [Lees meer...] overLaes! Dees’ eenicheydt
Land in zicht, geblinddoekt
Door Marc van Oostendorp Waarom bestaan de volgende regels in deze wereld? Stilstand in aanbouw, afbraak in aanbouw. 'Leegte, zo statig op haar stengel'; land in zicht, geblinddoekt. Je kunt die vraag op allerlei manieren proberen te beantwoorden, maar het is – in Nederland, anno 2015 – moeilijk om een antwoord op die vraag te bedenken dat niet op zijn minst omsluit: … [Lees meer...] overLand in zicht, geblinddoekt
De Dikke Van Dale heeft geen leeslint meer!
ZomernieuwsDoor Marc van OostendorpDe nieuwe, vijftiende editie van de Dikke Van Dale, die in oktober verschijnt, heeft geen leeslinten meer. Tot die conclusie kwamen de onvermoeilbare speurders van uw favoriete weblog voor de neerlandistiek, Neder-L, gisterenavond.De nieuwe druk wordt de eerste geheel nieuwe editie van het woordenboek in vijftien jaar. Bovendien zou het door … [Lees meer...] overDe Dikke Van Dale heeft geen leeslint meer!
Tschijnt
Door Marc van Oostendorp Wat voor woord is tschijnt? Het lijkt op het eerste gezicht enkel en alleen een verbogen werkwoord: Tschijnt te gaan regenen. In een nieuw artikel in Studia Linguistica laten Julie Van Bogaert en Torsten Leuschner zien dat het woord in sommige regio's aan het veranderen is in een woordje dat je vrijelijk door een zin kunt strooien, … [Lees meer...] overTschijnt
Taaldebat Vlaanderen-Nederland: 10-0
Door Marc van OostendorpAls het gisteren een tv-spelletje over taal was geweest, had je het kunnen zien aankomen: Vlaanderen zou wel weer winnen, en wel met ongeveer 10-0. Maar het was geen tv-spelletje, het was het verslag via YouTube van een vergadering van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie.In die commissie zitten Nederlandse en Vlaamse … [Lees meer...] overTaaldebat Vlaanderen-Nederland: 10-0
Ja, hij spreekt geen Engels
Door Marc van OostendorpEr is de laatste jaren veel te doen over de betekenis van de woorden ja en nee. Nu staat er alweer een artikel in het prestigieuze tijdschrift Language, van de Amsterdammer Floris Roelofsen en zijn Amerikaanse collega Donka Farkas. Wanneer zegt iemand ja? En wanneer nee?Het is een uitgebreid artikel en Roelofsen en Farkas deinzen niet … [Lees meer...] overJa, hij spreekt geen Engels
Groot manifest der vreemde talen
Op deze mooie zondagmorgen een videobespiegeling naar aanleiding van het gisteren verschenen 'Groot manifest der Nederlandse taal'. … [Lees meer...] overGroot manifest der vreemde talen
Clachten en misbaer, en op het lest de doot
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (26)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpMijn favoriete definitie van het leven komt van Justus de Harduwijn. In zijn sonnet Den Sondighen Mensche verhopt door de verdiensten Christi aen het H. Cruys hem naermaels te verblijden noemt hij het … [Lees meer...] overClachten en misbaer, en op het lest de doot
Als ik jou was, zal ik alles bewaren
Door Marc van OostendorpHoe staat het ondertussen met was zal? Vijf jaar geleden openden we het Meldpunt Taal – dat staat nog steeds open voor al uw meldingen – en al snel haalde ik daar de eerste observatie uit. Een lerares meldde dat haar leerlingen dingen schreven zoals 'als ik jullie was, zal ik het doen'.Daar had ik toen nog nooit van gehoord. Ik kon ook … [Lees meer...] overAls ik jou was, zal ik alles bewaren
