Wat is het verschil in betekenis tussen want en omdat? Dat valt niet altijd gemakkelijk vast te stellen: - Ik ben blij omdat ik gewonnen heb met ganzenborden. - Ik ben blij, want ik heb gewonnen met ganzenborden. Toch is zo'n verschil er wel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat sommige zinnen wel met want aan elkaar verbonden kunnen worden, maar niet met … [Lees meer...] overWant en omdat
De verleden tijd van lijken (2)
Een misdaadfeuilletonDoor Marc van Oostendorp "Ik vertik het!" riep Joop ineens. "We zijn hier toch een a-ca-de-mi-sche opleiding." Hij telde de lettergrepen van het woord academische op zijn vingers. "De studenten mogen toch ook wel wat leren! We doen hier toch geen Frank-furt-stu-dies! Ik wil helemaal geen veertig studenten! Er hoeven toch geen honderden studenten per … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken (2)
Onderzoek naar vieze woorden
Door Marc van Oostendorp Op het Amerikaanse Language Log en de al even Amerikaanse online-tijdschriften Slate en The Atlantic was er eerder deze week discussie over woordaversie: de weerzin die mensen kunnen voelen tegen woorden, zonder dat de gebruikelijke redenen van toepassing zijn. Het zijn geen scheld- of vloekwoorden, ze worden ook niet 'fout' gerekend … [Lees meer...] overOnderzoek naar vieze woorden
De verleden tijd van lijken
Een misdaadvervolgverhaal (1) Door Marc van Oostendorp De specialist in Middelnederlandse voegwoorden nieste. Dat deed hij altijd, niesen, wanneer je hem vroeg om iets binnen een week te doen. "Ik heb slechts een parttime aanstelling", waarschuwde hij, terwijl hij zijn neus afveegde met de smoezelige mouw van zijn donkerpaarse colbertje. "Maar Joop", zei Wouter … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken
Schaf de rampzalige taaltoets af
Door Marc van Oostendorp Zodra de Nederlandse regering zich met taal gaat bemoeien, is het resultaat gegarandeerd tenenkrommend. Het RTL Nieuws had afgelopen zaterdag weer eens een item over de volslagen belachelijke 'taaltoets' die de overheid sinds enkele jaren afneemt aan mensen die van buiten de EU naar ons land willen komen emigreren.Die toets wordt afgenomen … [Lees meer...] overSchaf de rampzalige taaltoets af
Klankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
door Marc van Oostendorp[r] De r kun je als spreker van het Nederlands op heel veel verschillende manieren maken. Dat is een van de vele raadselen die deze klank omgeven, want al die verschillende manieren hebben heel weinig met elkaar te maken. Hoezo kunnen we dan eigenlijk zeggen dat het toch om een en dezelfde klank gaat? Er is de r die je maakt door je tongpunt te … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
Iets specifieks menselijks. Specifieks?
Door Marc van Oostendorp Wij hebben het geluk te leven in de tijd dat de omvangrijkste grammatica van enige taal aller tijden wordt uitgegeven. En dat die taal de onze is. Nog maar een paar maanden geleden puliceerde Hans Broekhuis met coauteurs twee imposante dikke delen over het zelfstandig naamwoord en de zelfstandig naamwoordgroep ; nu heeft hij … [Lees meer...] overIets specifieks menselijks. Specifieks?
Lang leve Hugo Brandt Corstius
Door Marc van Oostendorp Hugo Brandt Corstius heeft tot nu toe veel te weinig prijzen gekregen. Wanneer verschijnt er nou eens een mooie, dikke bloemlezing met werk van deze schrijver. Of beter nog, een website? Het is helaas in de mode gekomen om op hem te schimpen. Misschien lees ik de verkeerde websites, maar ik kom zijn naam tegenwoordig eigenlijk alleen nog … [Lees meer...] overLang leve Hugo Brandt Corstius
Risico nemen om te leren
Kanttekeningen bij online onderwijsDoor Marc van Oostendorp Kunnen studenten voortaan thuis blijven omdat we alle colleges gaan opnemen en via YouTubes uitstralen naar de wereld? Zodat zij thuis kunnen blijven zitten en ernaar kijken en ons dan kunnen e-mailen met hun vragen, die we dan op Blackboard kunnen beantwoorden? Of dit alles, maar dan met nog net wat … [Lees meer...] overRisico nemen om te leren
Nul bananen of nul banaan
Door Marc van Oostendorp"We hebben hier een taalprobleem," schrijft een lezer. "Volgens de volgende stelling is nul (0) namelijk meer dan één (1). Je zegt namelijk nul bananen en één banaan."Het blijkt een van de vele onopgeloste kwesties in de Nederlandse taal. De Taaladviesdienst van Onze Taal weet bijvoorbeeld niet veel meer doen dan de handdoek in de ring gooien: "Taal en … [Lees meer...] overNul bananen of nul banaan
Halfhartig verzet tegen Napoleon
Door Marc van Oostendorp De Fransen zijn nu bijna 200 jaar geleden uit ons intens geliefde vaderland vertrokken – in november 1813 verdween het leger van Napoleon uit ons land. In de jaren ervoor had ons land ernstig te lijden onder de bezetting: de economie kreeg een enorme klap doordat alles ten dienste van Parijs werd gesteld en daarnaast werden de Nederlanders in hun … [Lees meer...] overHalfhartig verzet tegen Napoleon
Waarom het Nedersaksisch nooit erkend wordt
Door Marc van Oostendorp Het was niet langer de ultieme poging, maar inmiddels toch echt de laatste ultieme poging, waarmee de Drentse gedeputeerde Rein Munniksma het nieuws zocht en vond. Na deze laatste ultieme poging kan hij eventueel nog een allerlaatste ultieme poging doen, maar daarna resteert hem alleen nog een finale allerlaatste ultieme poging om het Nedersaksisch … [Lees meer...] overWaarom het Nedersaksisch nooit erkend wordt
Waarom poes makkelijker is dan soep
Door Marc van Oostendorp Psychologen denken dat de menselijke geest een simpel telraam is. Zoals in dit nieuwe artikel in PLOS waarin drie Franse psychologen ingaan op de vraag waarom kinderen woorden zoals poes eerder leren uitspreken dan woorden als soep.Het artikel laat vooral zien waarom het een ramp is als we de taal overlaten aan de psychologen: ze willen er niets van … [Lees meer...] overWaarom poes makkelijker is dan soep
Hoeveel druppels mogen er vallen voor het niet meer gaat regenen?
Door Marc van Oostendorp Gisteren kwamen we op het Meertens Instituut ineens te spreken over het hulpwerkwoord gaan. We gebruiken dat natuurlijk om de toekomende tijd aan te duiden ('ik ga dit boek lezen'), maar mijn collega Leonie wees erop dat vooral kinderen gaan ook wel gebruiken in de tegenwoordige tijd. Hier is een kind dat verontwaardigd reageert als een vriendje een … [Lees meer...] overHoeveel druppels mogen er vallen voor het niet meer gaat regenen?
Wat betekent ‘maar’?
Door Marc van OostendorpSommige mensen zijn zo logisch dat het vanzelf weer onlogisch wordt. "Waarom gebruiken mensen zo vaak het voegwoord ‘maar’, terwijl er geen tegenstelling in de zin zit?", vraagt iemand op een website. "Bijvoorbeeld: ‘Het gerecht is makkelijk klaar te maken, maar bevat genoeg vitamine C.’ In dit geval zou het juiste voegwoord ‘en’ zijn. Wat zegt dat over … [Lees meer...] overWat betekent ‘maar’?
Ergens vind ik dat leuk. Ergens?
Door Marc van Oostendorp Wanneer u deze maand slechts tijd hebt voor één nieuw taalkundig proefschrift, raad ik u aan dat van Elisabeth Koier te lezen, waarop de auteur volgende week donderdag in Leiden hoopt te promoveren. Het gaat over de woorden ergens in het Nederlands en het (Klassieke) Griekse bijna-equivalent pou. Dat lijkt misschien een wat klein en wonderlijk … [Lees meer...] overErgens vind ik dat leuk. Ergens?
Klankencyclopedie van het Nederlands (30): [f]
door Marc van Oostendorp[f] De f maak je door je boventanden iets boven je onderlip te houden en door het spleetje dat zo ontstaat de lucht naar buiten te persen. Er ontstaat zo een ruisachtig geluid en de [f] wordt daarom ook wel een ruisklank genoemd. Veel woorden met een f, werden vroeger met ph geschreven (philosooph). Het gaat daarbij vaak om woorden … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (30): [f]
Neder-L overschrijven in bed, op het toilet en in bad
Door Marc van Oostendorp Er waren tot nu toe niet veel taalboeken waarvan het voorwoord eindigde met de zin 'Ik wens je veel leesplezier, in bed, op het toilet, in bad, op de bank, in de trein of waar je ook bent.' Gelukkig is zo'n taalboek er nu wel: Taal voor in bed, op het toilet of in bad van Heidi Aalbrecht.In 150 kleine bladzijden en met een harde kaft legt de … [Lees meer...] overNeder-L overschrijven in bed, op het toilet en in bad
Een neanderthaler als dichter
Door Marc van Oostendorp Als ik mensen hoor die zich zorgen maken over de staat van de poëzie, denk ik: het is maar goed dat de homo sapiens de neanderthaler heeft uitgeroeid, want anders was de ellende helemaal niet te overzien geweest.Uit recent onderzoek komt naar voren dat de neanderthal minder sociaal was dan de moderne mens, althans dat de neanderthalhersens minder … [Lees meer...] overEen neanderthaler als dichter
Ze blijven callen
Kees van Kooten en het Engels Door Marc van Oostendorp 'Dus na de vierde call móést ik wel. Want je weet hoe ze zijn: als je no reaction geeft, blijven ze callen. Shit natuurlijk, maar ja: that's the price you pay for living in a civilized society.' Wat u zegt, lezer, totale taalverwildering van de jeugd die maar achter iedere mode aan loopt. Dat deden wij toch niet … [Lees meer...] overZe blijven callen
Kommarust, komma, en rust
Door Marc van Oostendorp Milfje Meulskens vertegenwoordigt de jeugd in de Nederlandse taalblogrepubliek. Zij is een creatie van twee jonge aanstormende taalkundigen en schrijft op haar blog over taal en af en toe over seks. Zo ging het deze week over de komma. Milfje haalde een interessante kwestie aan: het verschil tussen de volgende twee zinnen. Hier sta ik op de … [Lees meer...] overKommarust, komma, en rust
‘Het is naar ons zin’. Ons?
Door Marc van Oostendorp Ik heb een vriendin die taaladviseur is in hart en nieren. Terwijl we thee drinken, zit ze nog e-mails te beantwoorden van mensen die worstelen met allerlei vragen over of je dit wel kan zeggen, of dat. Gisterenavond was ze bezig met iemand die zich afvroeg of je moet zeggen 'het is naar ons zin' of 'het is naar onze zin'. Tja, wat is daar nu weer het … [Lees meer...] over‘Het is naar ons zin’. Ons?
Taal en geld
Door Marc van OostendorpAls ik universiteitsbestuurder was (als ik martelaar van jonge poesjes was, als ik buschauffeur was in een ravijnachtig gebied in Noord-Korea), zou ik een nieuwe MA instellen: Taal en geld. De studenten stromen bij honderden binnen, leren van alles over geavanceerde statistiek en krijgen daarnaast ook taalkunde aangeboden.Een ding kunnen de … [Lees meer...] overTaal en geld
Rat en ritme
Door Marc van OostendorpRatten horen net als mensen dat een klok tik-tak zegt, maar het ritme van een westers sonnet zullen ze nooit herkennen. Tot die conclusie komt een groepje onderzoekers van de Universitat Pompeu Fabre in Barcelona, in een artikel dat ik dit weekeinde las.Er is de afgelopen decennia al veel onderzoek gedaan naar het natuurlijk ritmegevoel van mensen. … [Lees meer...] overRat en ritme
Wat betekent ‘spectaculair’?
Door Marc van OostendorpHoe staat het er eigenlijk voor met de taal van de Italiaanse tv? Ja, dat wilt u natuurlijk graag weten! Ik ga het voor u onthullen.In Taalpost – drie keer per week gratis het laatste taalnieuws op uw digitale mat! – van vrijdag wilde ik aandacht besteden aan een rapport dat de Italiaanse Accademia della Crusca aan deze brandende … [Lees meer...] overWat betekent ‘spectaculair’?