Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp Ineens zeeg het lichaam van prof. dr. W. Pieterse, hoogleraar in de Financiële Letterkunde ter aarde. "Dat komt er nu van!" riep Rie Veld, maar niemand besteedde aandacht aan haar. "Wouter!" riep Femke Nooitgenoeg enigszins hysterisch, alsof ze ineens vergeten … [Lees meer...] overWoutertje!
Een mens leert het meest van discussie
Taalkunde online leren. Door Marc van Oostendorp- Hoezo? Vertel op?- Nou, in ieder geval geldt dat voor mezelf. Ik leer nooit zoveel van een boek of van een lezing of een hoorcollege als wanneer ik aanwezig ben bij een levendige discussie over het onderwerp.- Zodat je vragen kunt stellen.- Liefst wel. Maar zelfs als ik alleen maar aanwezig ben, helpt het horen van … [Lees meer...] overEen mens leert het meest van discussie
‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Door Marc van OostendorpWat bedoelen apen in Sierra Leone en Ivoorkust als ze krak roepen, of hok-oe? Daarover gaat een fascinerend artikel van de semanticus Philippe Schlenker en anderen dat deze week verscheen op de taalkundige downloadsite Lingbuzz en daar meteen een van de populairste artikelen weet.Ja, het is Pinksteren, dus vandaag schrijf ik niet over het … [Lees meer...] over‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Klankencyclopedie van het Nederlands (37): [ɑu]
Door Marc van Oostendorp[ɑu] De [ɑu] (au/ou) maak je door je lippen een beetje te ronden, en dan de achterkant van je tong op te heffen terwijl je ondertussen je lippen nog meer rondt.De [ɑu] wordt meestal beschouwd als een 'echte' tweeklank, net als de [ɛi] en de [ʌy]. Daarnaast heeft het Nederlands ook nog 'onechte' tweeklanken, zoals de ieuw in kieuw, de eeuw in geeuw, de … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (37): [ɑu]
Verbergen is verstoppertje spelen
Door Marc van OostendorpDe schrijver Paul Claes is een optimist. Niet alleen denkt hij dat hij ieder gedicht kan begrijpen; hij denkt ook dat hij ons kan leren datzelfde te doen. Daarvoor schreef hij nu een nieuw boek, Zwarte zon. Code van de hermetische poëzie."Zelfs de meest revolutionaire gedichten ontsnappen niet aan de regels van de taal en de ideologie van hun tijd", … [Lees meer...] overVerbergen is verstoppertje spelen
De eindexamens Nederlands 2013 (vmbo en slot)
Door Marc van Oostendorp (1) Deze hele week heb ik examens Nederlands gedaan. Iedereen die ouder is dan twintig denkt in deze examenperiode natuurlijk ook even aan zijn eigen eindexamen. In mijn tijd was het allemaal ook niet veel soeps, geloof ik. Ik kan niet zeggen dat alles toen zoveel beter of juist slechter was dan nu. Maar we hielden ons niet zo enorm bezig met … [Lees meer...] overDe eindexamens Nederlands 2013 (vmbo en slot)
De geschiedenis van het woord ’tapen’
Door Marc van OostendorpNa afloop van de vergadering gisteren kwam er een vrouw naar me toe. "Mijn zoon zegt tapen," zei ze. Als mensen mij zien, beginnen ze ineens over taal te praten.Zeggen we niet allemaal weleens tapen? Dat werkwoord dat we uit het Engels lenen heeft inmiddels zelfs meerdere betekenissen. Iedere generatie heeft zijn nieuwe vorm van tapen.Voor veertigers … [Lees meer...] overDe geschiedenis van het woord ’tapen’
Bespreking eindexamen Nederlands havo 2013
Gebruik niet meer dan 20 woordenDoor Marc van OostendorpGisteren mopperde ik dat het vwo-examen zoveel meerkeuzevragen bevatte. Het havo-examen, dat vandaag werd afgenomen en hier kan worden ingezien, had er nog veel meer. En daar zaten weer rare bij: 'Met welk begrip kan de functie van alinea 2 ten opzichte van alinea 1 het beste getypeerd worden?', bijvoorbeeld, waarbij het … [Lees meer...] overBespreking eindexamen Nederlands havo 2013
Bespreking eindexamen vwo Nederlands 2013
De illusie van het juiste antwoordDoor Marc van OostendorpValt het vwo-eindexamen te maken? En heb je er wat aan als je dat ook kunt? Vorig jaar behandelde Bas Jongenelen hier op Neder-L de eindexamens Nederlands. Hij ging daarbij in op de samenvattingsopdracht: leerlingen moeten in hun eigen woorden een artikel kort samenvatten, waarbij ze al door de opstellers van het examen … [Lees meer...] overBespreking eindexamen vwo Nederlands 2013
Speurtocht naar een Negerhollands woordenlijstje
Door Marc van OostendorpWat een vrolijk artikel, in de eerste aflevering van de nieuwe jaargang (de 130e) van het eerbiedwaardige Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (TNTL)! Cefas van Rossem legt er in uit hoe Hans den Besten en hij in de jaren tachtig een woordenlijst vonden van het Negerhollands en hoe ze vervolgens in contact raakten met de auteur ervan.Het … [Lees meer...] overSpeurtocht naar een Negerhollands woordenlijstje
Zo leidt verandering soms tot tevredenheid
Een laatste groet aan Agnies Pauw van Wieldrecht (1927-2013)Door Marc van Oostendorp Gisteren werd bekend dat Agnies Pauw van Wieldrecht in haar woonplaats Doetinchem is overleden. Ze werd 85 jaar oud, en ze was tot op zeer hoge leeftijd jong en vol energie.Agnies Pauw werd bekend door haar boekje Het dialect van de adel, dat voor het eerst verscheen in 1985 en … [Lees meer...] overZo leidt verandering soms tot tevredenheid
Klankencyclopedie van het Nederlands (36): [ʌy]
Door Marc van Oostendorp[ʌy] De [ʌy] (ui) maak je door je lippen te ronden, de voorkant van je tong op te heffen, en je mond in een beweging van een stand die redelijk open is naar tamelijk gesloten mondvorm.Wat is de moeilijkst te maken klank van het Nederlands voor buitenlanders? Het is lastig te bepalen, maar de [ʌy] zou in geval van een competitie … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (36): [ʌy]
Een taal van kleuren
Door Marc van OostendorpEen van mijn favoriete internationale talen is het Solresol, van de negentiende-eeuwse vioolleraar Jean François Sudre. Die taal was gebaseerd op de gedachte dat de bestaande talen teveel verschillende lettergrepen hebben. Sudre ontwierp daarom een taal met slechts zeven lettergrepen: do, re, mi, fa sol, la en ti.Een groot voordeel van die taal was … [Lees meer...] overEen taal van kleuren
Medicijnen zijn de ziekte van de wetenschap
Door Marc van OostendorpGisteren had ik het met een jonge onderzoeker over de vraag hoe het nu verder moet met de wetenschap. Zij had twee recente artikelen gelezen (dit in PLOS Medicine en dit in Nature) waarin werd aangetoond dat een groot percentage van alle in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerde resultaten fout is, verkeerd, misleid.Het komt allemaal … [Lees meer...] overMedicijnen zijn de ziekte van de wetenschap
Hoog boven de stoel
Over de ongelooflijke dikte van de Nederlandse grammaticaDoor Marc van OostendorpAan een van de grootste monumenten van de Nederlandse cultuur wordt momenteel in stilte gewerkt. Onlangs verscheen het derde deel van Hans Broekhuis' gigantische Syntax of Dutch. 635 pagina's telt alleen al dat derde deel, en het gaat alleen maar over bijvoeglijk naamwoorden en … [Lees meer...] overHoog boven de stoel
Een schuchtere jongen als briljant pedagoog
Drie boeken over HuygensDoor Marc van OostendorpWie was Constantijn Huygens? Een echt Haagse dichter, volgens de Rijswijkse dichter Ilja Leonard Pfeijffer: "Huygens is als de schuchtere jongen van het veen die heeft geleerd dat ons soort mensen hem waarderen op voorwaarde dat hij geen opzien baart. (...) Hij is geen dichter, god verhoede, hij is een eerbaar dienaar van vorst en … [Lees meer...] overEen schuchtere jongen als briljant pedagoog
Tiptop
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'. Door Marc van Oostendorp "Tjongejonge!" riep Rie Veld kwaad. "We zitten hier toch niet twee dagen lang om Facebook-pagina's te bekijken! Het is al erg genoeg dat we moeten ver-ga-de-ren!" Rie hield iedere vergadering van de opleiding minstens tien minuten op met een uitgebreide … [Lees meer...] overTiptop
Hoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Door Marc van Oostendorp Ik heb weleens een Italiaan ontmoet die vond dat Nederlanders de naam Bruegel verkeerd uitspreken. Dat hoort natuurlijk [bru:ɡɛl] te zijn, met de ue van broer. We praatten daar even over door en bedachten toen samen dat Engelstaligen vaak [brɔɪɡl̩] zeggen. Toen ontstond er alsnog verbroedering tussen het noorden en zuiden van de … [Lees meer...] overHoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Als jij nou eens koffie zet!
De betekenis van halve zinnenDoor Marc van OostendorpAls Saskia Daalder nou nog niet blij is! Bij haar afscheid van de Vrije Universiteit kreeg ze door haar collega's een mooie bundel met artikelen over taal en taalwetenschap aangeboden. En het eerste artikel is al prachtig! Ronny Boogaart en Kim Verheij behandelen er halve zinnen die als hele zinnen gebruikt worden, … [Lees meer...] overAls jij nou eens koffie zet!
Klankencyclopedie van het Nederlands (35): [ɡ]
Door Marc van Oostendorp[ɡ] Is de [ɡ] een Nederlandse medeklinker? Je maakt die klank precies zoals de [k], maar je laat ondertussen je stembanden trillen. Hij klinkt in woorden als zakdoek ([zɑɡduk]) en, in de uitspraak van Engelsen maar ook van veel Nederlanders, aan het begin van goal en go ahead eagles.Is dat genoeg om hem tot het Nederlands te rekenen? Ooit … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (35): [ɡ]
Diederik Stapel is taaladviseur geworden!
"Ik geloof niet dat er op dit moment veel Stapels in de taalkunde rondlopen", schreef ik een paar maanden geleden, toen wij allen nog jong waren en de wereld vol vertrouwen tegemoet zagen. Maar dan moet je ons nu eens zien, nu het zakenblad Quote gisteren met de onthulling kwam dat Diederik Stapel een eigen bedrijf begonnen is.De website van dat bedrijf is inmiddels alweer … [Lees meer...] overDiederik Stapel is taaladviseur geworden!
De taal van Willem Frederik Hermans
Door Marc van Oostendorp We gaan een quiz doen. Welke naoorloogse Nederlandse schrijver schreef de volgende zin? "Nederlanders zijn er aan een kant van overtuigd dat in het buitenland alles beter is en aan de andere kant dol tevreden met de werkelijk allertreurigste manier waarop hun taal beheerd en geadministreerd wordt". Ja, ik weet wel, dit is een enigszins mislukte … [Lees meer...] overDe taal van Willem Frederik Hermans
Bidden en wensen in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp "Ijck wens," schreef een vrouw in de zeventiende eeuw aan haar echtgenoot op zee, "mijn alderlijste man dussent goeden nacht". De taalkundige uit de eenentwintigste eeuw wipt verheugd op uit haar stoel, bijvoorbeeld vanwege dat wens. Ooit had de eerste persoon enkelvoud in het Nederlands de uitgang -e: ik wense. In de loop van de tijd … [Lees meer...] overBidden en wensen in de 17e eeuw
De economische mens en de taalkundige mens
Door Marc van Oostendorp In het toonaangevende tijdschrift Language verschijnt binnenkort een opmerkelijk artikel over de relatie tussen taalkundige theorie en economische groei. Het artikel van de Engelse informaticus Geoffrey Sampson staat nu al op internet, het is slechts zes pagina's lang en makkelijk te volgen.Sampson wijst erop dat de economische theorieën … [Lees meer...] overDe economische mens en de taalkundige mens
Treft mij nu een blaam?
Door Marc van Oostendorp Het is voor iedereen maar het beste dat ik geen jurist ben. Voor hen tellen woorden zo zwaar – je kunt je niet permitteren de wet verkeerd te interpreteren of een onduidelijkheid te laten staan in een internationaal verdrag. De twijfel zou de hele tijd aan mij knagen. Wat betekent het woord 'Nederlands' bijvoorbeeld? Wanneer is een tekst … [Lees meer...] overTreft mij nu een blaam?
