• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Heeft het Nederlands te veel woorden?

17 juni 2014 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Het woord numineus kun je niet zomaar gebruiken: je moet het altijd van een uitgebreide toelichting voorzien. NRC Handelsblad blijkt zich, blijkens de digitale archieven, daar de afgelopen twintig jaar aan te houden: zodra het woord wordt afgedrukt, komt er een heel verhaal bij. “Met het numineuze verwees de Duitse godsdienstfilosoof Rudolf Otto begin van vorige eeuw naar datgene wat ons afschrikt en aantrekt tegelijkertijd, tremendum et fascinosum. Religie ontstaat uit huiver en ontzag,” schreef de krant bijvoorbeeld in 2008.

Soms gaat het mis. Een paar weken geleden had de NRC een interview met Herman Wijffels en Herma van der Weide, en daaruit bestond de toelichting slechts uit één woord: “plots had ik een numineuze [bovennatuurlijke] ervaring”. Prompt verscheen er gisteren een ingezonde brief van iemand die alsnog Rudolf Otto erbij haalde: “dat is echt veel meer dan in dat ene woordje ‘bovennatuurlijk’ wordt aangeduid.”

Wat hebben we aan van die woorden die iedere keer weer moeten worden uitgelegd?
Ballast

Waarom hebben we eigenlijk zo bizar veel woorden? Dat is een van de grootste raadselen die de menselijke taal omgeven. De wetenschap heeft er geen antwoord op.

Een gemiddeld mens kent zo’n 40.000 woorden (het is een beetje een ruwe schatting, het hangt ervan af wat je precies met ‘woorden’ bedoelt, en met ‘kennen’), maar het is volkomen onduidelijk waar dit goed voor is. In het dagelijks leven gebruiken we er veel minder, en je kunt waarschijnlijk alles wat je wilt wel redelijk goed uitleggen met een fractie ervan. Ik weet niet of het experiment weleens gedaan is, maar het zou mij niet verbazen als je een aardig leven kon leiden met slechts 5.000 woorden tot je beschikking.

Waarom heeft de evolutie zo enorm veel ruimte in onze hersenen ingeruimd voor zoveel ballast?

Besjes en kruidjes

Een theorie zegt: om indruk te maken op de andere sekse. Het onthouden van al die woorden kost enorm veel energie (bloed dat naar de hersenen moet worden gepompt), dus iemand die dat kan, laat daarmee zien wat een goede effectieve genen hij heeft. Een andere theorie zegt: in de tijd dat we jagers-verzamelaars waren moesten we honderden besjes en kruidjes uit elkaar kunnen houden en daarover met elkaar communiceren. Pas in onze ‘geletterde’ samenlevingen kwam een heleboel ruimte vrij om op te vullen met informatie over het numineuze (een begrip dat in 1917 in de godsdienstwetenschap werd ingevoerd door Rudolf Otto, red.)

Dat is allemaal speculatie – mooie verhalen waarvan onduidelijk is hoe je ze ooit zou moeten bewijzen. Ondertussen zijn er dus ook kennelijk woorden aan de grens van de woordenschat: woorden die je af en toe wil gebruiken, maar die dan iedere keer weer omstandig moeten worden uitgelegd.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taalkunde, woorden, woordenschat

Lees Interacties

Reacties

  1. Krupke zegt

    17 juni 2014 om 10:00

    Toch zijn er ook regelmatig denkers en schrijvers die melden dat de taal te beperkt en te onvolmaakt is om uitdrukking te geven aan wat ze denken.

    Beantwoorden
  2. Anoniem zegt

    17 juni 2014 om 10:22

    Doe als de engelstaligen: neem woorden uit een andere taal, spel ze eventueel een beetje anders of spreek ze verkeerd uit (dat laatste is vrijwel verplicht in het Engels), en zie, je hebt de taal verrijkt! Guillaume Jacques-Pierre (ook wel: William Shakespeare) heeft dit met veel succes toegepast.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Agenda

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d