In sommige talen maak je met klanken duidelijk wat woorden, zinsdelen en zinnen zijn, en wanneer je klaar bent met jouw bijdrage aan het gesprek. Dat zien we aan de hand van voorbeelden uit onder andere Italiaanse dialecten, het Chichewa, het Ilokano en het Engels! (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overBoven het woord
woorden
Orde van de Knalgaslamp (2)
Door Bas Jongenelen Vorige week deed ik een oproep om de zeer beperkte lijst van knalgaslampwoorden aan te vullen. Een woord in de Orde van de Knalgaslamp (deze orde is geïnstalleerd door Lea Theunissen) is een samenstelling van drie eenlettergrepige zelfstandige naamwoorden die alle drie dezelfde klinker gemeen hebben. Bijvoorbeeld knalgaslamp, inktvisring en dakpanklas. … [Lees meer...] overOrde van de Knalgaslamp (2)
Orde van de Knalgaslamp
Door Bas Jongenelen Enkele jaren geleden zag Lea Theunissen (kunstenaar-dichter) voor het eerst een knalgaslamp in Teylers museum te Haarlem. Ze vond het – zeer terecht – een mooi woord en ze besloot de Orde van de Knalgaslamp op te richten. Woorden die toegelaten worden tot deze orde zijn samenstellingen van drie eenlettergrepige woorden die dezelfde klinker gemeen hebben. … [Lees meer...] overOrde van de Knalgaslamp
Lievelingswoorden van Amerikaanse studenten
Cursisten van 'Dutch 1' en 'Dutch 2' aan de Universiteit van Berkeley, Californië, vertellen wat hun favoriete Nederlandse woord is: (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overLievelingswoorden van Amerikaanse studenten
Ilja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (16) Door Marc van Oostendorp Er is in de taalwetenschap al lang discussie over de vraag of woorden wel bestaan. Ja, mensen schrijven soms spaties, maar correspondeert dat wel met iets reëels in de taal? Met 'reëel' bedoelen taalkundigen dan: iets dat van nature in talen is gegroeid en niet het gevolg is van een of andere technologische … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat
Inzicht in het mentale lexicon
Door Nicoline van der Sijs Afgelopen week heeft een groep Nederlandse en Vlaamse taalkundigen, letterkundigen, historici, psycholinguïsten en taaltechnologen zich tijdens een inspirerende workshop op het Leidse Lorentz Center gebogen over de vraag hoe we door interdisciplinaire samenwerking meer inzicht kunnen krijgen in het mentale lexicon. Uitgangspunt van de discussie was … [Lees meer...] overInzicht in het mentale lexicon
7 april 2017: Kiliaanlezing
De Kiliaanstichting nodigt u uit tot het bijwonen van de Kiliaanlezing 2017: MaartenJan Hoekstra (TU Delft) Ontwerpen aan de stad in woorden De lezing wordt gevolgd door een borrel. Gelieve zich op te geven bij: Nicoline van der Sijs (post@nicolinevdsijs.nl) Tijd: Vrijdag 7 april 2017 16.00 uur Plaats: Meertens Instituut (k. 2.18) Oudezijds Achterburgwal … [Lees meer...] over7 april 2017: Kiliaanlezing
Taalbank.nl vernieuwd
Al tien jaar lang wordt op www.taalbank.nl (vrijwel) dagelijks het Woord van de Dag geanalyseerd en besproken. Het was dan ook tijd om deze website grondig te herzien, de beveiliging aan te passen en de profilering te herzien. Dat hebben we deze zomer gedaan. Het resultaat is de afgelopen maanden getest en staat nu alweer iets meer dan een maand online: een compleet vernieuwde … [Lees meer...] overTaalbank.nl vernieuwd
De allochtoon en de macht van taal
Door Marc van Oostendorp Als de nu opgeflakkerde discussie over allochtoon en autochtoon ons iets leert, dan is het wat de macht is van taal. Vrijwel iedereen die er iets over zei, en in ieder geval iedereen die er met enig verstand van zaken over sprak – Sterre Leufkens bijvoorbeeld, of MaartenJan Hoekstra –al snel begon over de eeuwige cyclus van het eufemisme. Een term … [Lees meer...] overDe allochtoon en de macht van taal
Chipolata-kasteeltje
Door Marc van Oostendorp Ik wilde Roberta onlangs eens verwennen met iets dat ik bij Albert Heijn had gekocht, maar in plaats van verrukt in handen klappen werden mij skepsis en spot ten deel. Wat had ik namelijk op haar ontbijtbordje gelegd? Een chipolata-kasteeltje! Wie eet er nu cipollata als ontbijt! … [Lees meer...] overChipolata-kasteeltje
De tien keer honderd vaakst gebruikte woorden van de taal
Door Marc van Oostendorp Wat woorden in de krant NRC Handelsblad van dit weekend zeggen helaas veel over hoe boeken nu worden gemaakt. In het boek Dingenuitlegger, legt Randall Munroe allerlei moeilijke zaken uit: hoe een camera werkt, of het lichaam van een mens. Speciaal daarbij is dat Munroe daarbij alleen de 10 keer 100 vaakst geschreven woorden van zijn taal … [Lees meer...] overDe tien keer honderd vaakst gebruikte woorden van de taal
Kerst of Kerstmis
door Jan StroopAls mijn indruk juist is dan zeggen de meeste katholieken kerstmis, de overige Nederlanders kerst. Dat zou dan ook geografisch enigszins zichtbaar moeten zijn: meer kerstmis-zeggers in ’t zuiden van Nederland, meer kerst-zeggers in ’t noorden. Maar daarover bestaan geen gegevens. Waar wel gegevens over zijn is de verandering in de verhouding tussen die twee … [Lees meer...] overKerst of Kerstmis
Hinderrijk
door Jan StroopBlijkbaar is ’t aan de aandacht van de lexicofielen ontsnapt, ’t woord waarmee ProRail zijn beleid voor ’t komende jaar typeerde: hinderrijk. ’t Stond in een kop in de Volkskrant van 15 oktober j.l.: “ProRail voorziet 'hinderrijk' jaar voor reizigers”. In ’t artikel werd de hinder gespecificeerd: "De ingrijpende werkzaamheden bij het belangrijkste spoorknooppunt … [Lees meer...] overHinderrijk
Verkiezing Weg met dat woord! 2015
Illustratie: Frank LandsbergenWelk woord moeten we volgens Nederlanders en Vlamingen achterlaten in 2015 en waarom? Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) organiseert dit jaar voor de derde keer de verkiezing 'Weg met dat woord!'Vorige verkiezingen Eind 2014 stemden Vlamingen en Nederlanders het woord ‘oudjes’ weg: denigrerend en negatief volgens de deelnemers. … [Lees meer...] overVerkiezing Weg met dat woord! 2015
Nederlandse oues leef voort in Afrikaans
Door Jana LutherTaal verander. Nederlands verander. Aan die een kant kom daar nuwe woorde by. Aan die ander kant is daar woorde wat geleidelik al hoe minder geskryf word, ál minder gehoor word, totdat hulle stil-stil uit die taal verdwyn en mettertyd vergete raak.In Het Nieuwe Verdwijnwoordenboek (pas verskyn by Uitgeverij de Weideblik) belig Ton den Boon ’n stuk of duisend van … [Lees meer...] overNederlandse oues leef voort in Afrikaans
Hoe vaker iemand laf zegt, hoe populistischer
Door Marc van OostendorpLaf is een populistisch woord. Iemand anders zo noemen suggereert dat jij heel moedig bent, en bovendien is het voor de tegenstander moeilijk zich tegen zo'n aantijging te verweren. "Nietes! Ik durf wel heel veel!" Iedere poging tot matiging kan zo makkelijk opzij worden gezet.Wie "Wilders vindt * laf" intikt op Google vindt vele pagina's van dingen die … [Lees meer...] overHoe vaker iemand laf zegt, hoe populistischer
Zonerig?
Door Marc van OostendorpAl op pagina 1 van het boekenweekgeschenk 2015 staat een woord dat je nog nooit hebt gehoord! Mijn video van deze week.Stream … [Lees meer...] overZonerig?
Web: Dagwoord – een jaar lang aftellen
Het afscheid van Siemon Reker als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG wordt begeleid met een dagelijkse column over taal, meer in het bijzonder telkens over een woord. Half maart volgend jaar vindt dat afscheid plaats en in de aanloop daar naartoe wil Reker op werkdagen betrekkelijk lukraak een Gronings boek uit de kast pakken en op basis hiervan in een korte tekst … [Lees meer...] overWeb: Dagwoord – een jaar lang aftellen
Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn?
Door Jan UyttendaeleDe redactie van De Standaard gaf de opdracht aan twee medewerkers van de Taalunie om een lijst samen te stellen van Vlaamse varianten van het Nederlands waarover op de redactie soms onenigheid bestaat. De lijst bevat duizend woorden, gekozen uit de ruim vierduizend die in Van Dale als ‘Belgisch’ worden gemarkeerd, wordt gepubliceerd in boekvorm onder de wat … [Lees meer...] overHoe Vlaams mag uw Nederlands zijn?
Lucebert (1924-1994): 90 jaar gestolten
Door Marc van OostendorpVandaag zou Lucebert 90 jaar geworden zijn als hij niet tegen zijn 70e gestorven was. Een Facebook-pagina te zijner ere herpubliceerde af en toe een gedicht. Vorige week was dat dit is mogelijk, waarvan de laatste strofe luidt:hij speelt met de elementenen de elementen spelen met hemzijn ogen gestolten tot stemgaan in vruchten ontgrenzende … [Lees meer...] overLucebert (1924-1994): 90 jaar gestolten
Het verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Door Marc van OostendorpWanneer is het precies dinsdag? Er is, geloof ik, een verschil tussen de volgende zinnen: Ik ga dinsdag naar de markt. Ik ga dinsdags naar de markt. (=Ik ga op dinsdag naar de markt.) Ik ga op een dinsdag naar de markt.Naar mijn gevoel betekent de eerste zin, met alleen dinsdag, dat er een specifieke dinsdag is (de eerstvolgende) wanneer ik naar de … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Heeft het Nederlands te veel woorden?
Door Marc van OostendorpHet woord numineus kun je niet zomaar gebruiken: je moet het altijd van een uitgebreide toelichting voorzien. NRC Handelsblad blijkt zich, blijkens de digitale archieven, daar de afgelopen twintig jaar aan te houden: zodra het woord wordt afgedrukt, komt er een heel verhaal bij. "Met het numineuze verwees de Duitse godsdienstfilosoof Rudolf … [Lees meer...] overHeeft het Nederlands te veel woorden?
Woorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Door Marc van Oostendorp"Weet je wat ook een fijn woord is?" hoorde ik een vrolijk meisje gisterenavond in de trein vragen. De ander antwoordde kennelijk niet, dus gaf de stem zelf maar antwoord: "Doezelboekje."Thuis zocht ik het meteen op. Het blijkt inderdaad wat je noemt een fijn woord. Zo geeft Google zeven treffers. Zeven! Het perfecte aantal: net genoeg om te laten zien … [Lees meer...] overWoorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Het menselijk vermogen om overal betekenis aan te geven
Door Marc van OostendorpHet is al een beetje juni, want ik heb het juninummer van Onze Taal al gekregen. Het is mijn lievelingsnummer van dit jaar tot nu toe, met onder andere een artikel van Ton den Boon over de taal van de Beatles en een steengoed artikel van Frank J. over de bijzondere betekenis die we onmiddellijk lezen wanneer iemand in een artikel alleen met initialen … [Lees meer...] overHet menselijk vermogen om overal betekenis aan te geven
10 september 2014: lezingenmiddag ‘woorden in beweging’ in Antwerpen
Woorden in Beweging 150 jaar Van DaleWoensdag 10 september, AntwerpenVan Dale bestaat 150 jaar. Om dat te vieren organiseert het INL samen met Van Dale 'Woorden in Beweging': een laagdrempelige conferentie met een wetenschappelijk tintje. De middag is gratis toegankelijk en bestaat uit vier lezingen, afgewisseld met gesproken columns en een quiz ( i.s.m. Onze Taal). Kortom, … [Lees meer...] over10 september 2014: lezingenmiddag ‘woorden in beweging’ in Antwerpen
