Ik was de afgelopen dagen in Parijs, waar ik een congres heb bijgewoond over taal in het brein. Zo was er een fascinerende lezing over taalproblemen van autisten. Een van die problemen heeft te maken met zinnen zoals de volgende: 1.- Rob vroeg Roos dat boek te lezen. 2.- Rob beloofde Roos dat boek te lezen. Voor niet-autistische lezers is een verschil tussen deze twee zinnen … [Lees meer...] overWaarom vinden autisten vragen makkelijker dan beloften?
Sapies doen
Nog even over het prachtige boek Een vogel in mijn buik dat Cornelis Verhoeven in 1975 schreef over de taalontwikkeling van zijn dochter Neeltje (die zichzelf Nena noemde). Verhoeven wist duidelijk niet veel van taalkunde. Vaak is dat heel verfrissend, maar soms zou je hem willen toeroepen: Het is wel degelijk te begrijpen, Kees! Gesteld natuurlijk dat je hem Kees zou mogen … [Lees meer...] overSapies doen
Diederik Stapel als taalkundige
Door Marc van Oostendorp Stel je voor dat Diederik Stapel geen fraudeur was geweest. Dat hij wel keurig al die formulieren door honderden scholieren had laten beantwoorden en al die antwoorden had laten intikken in tabellen en die dan vervolgens nauwkeurig statistisch had laten uitrekenen. Daar had je toch ook niet aan moeten denken. Dan hadden we nu nog steeds met zijn soort … [Lees meer...] overDiederik Stapel als taalkundige
Nena (1,5 jaar): ‘Uiterst voedzaam’
"Ik weet niet of ik wel ooit voor iemand zoveel en een zo gedetailleerde belangstelling heb gehad als voor haar," schreef Cornelis Verhoeven in 1975 over zijn anderhalf jaar oude dochter Neeltje. "Ik denk eigenlijk van niet en ik meen ook dat er geen aanleiding voor geweest is: kinderen vragen een indringender belangstelling dan volwassenen."In dat jaar maakte Verhoeven bijna … [Lees meer...] overNena (1,5 jaar): ‘Uiterst voedzaam’
De functie van Hahahahahahaha
Gisterenmiddag om 16:44 heeft iemand zijn toetsenbord naar zich toegetrokken, zijn vingers gespreid en anoniem onder een stukje hier op Neder-L de volgende mededeling getypt:- HahahahahahahaU moet het maar even opzoeken: het is mij niet duidelijk wat dat lachen betekent. Het is een reactie op een reactie op een reactie, en om te beginnen lijkt mij niet evident op welke van … [Lees meer...] overDe functie van Hahahahahahaha
Klankencyclopedie van het Nederlands (21): [ɪ]
[ɪ] De [ɪ], de klinker van pit, maak je door de voorkant van je tong licht op te tillen. Dat moet heel nauwkeurig gemikt worden: de klinker moet iets hoger dan voor de [e] (ee) en iets minder hoog dan voor de [i] (ie).De ee en de ie zijn allebei zogenoemde lange klinkers, terwijl de [ɪ] kort is. Nu rijst de belangrijke vraag: is de [ɪ] een korte … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (21): [ɪ]
Hem zien, Miekes vriendje
Hoera, vandaag gaan we ontleden! In de nieuwe LIN-bundel staat een artikel van de Groningse taalkundigen Dennis Ott en Mark de Vries (het artikel staat ook op hun eigen website) over een aardig probleem: hoe ontleed je zinnen als de volgende.1. - Joop heeft ze al gezien, die nieuwe tablet-pc's.2. - Joop heeft iets moois gezien: een tablet-pc van 10,1 inch.Het probleem is … [Lees meer...] overHem zien, Miekes vriendje
Paan Paan Paan… Taan!
Hoe onderzoek je de taal van een kind van 4 maanden oud? In Nijmegen laten ze het naar een eindeloze rij plaatjes kijken, waarbij ze vertellen dat de ene een paan heet en de andere een taan. Zo'n kind vindt dat kennelijk in eerste instantie nog amusant ook en kijkt gespannen naar de eindeloze rijen panen en tanen.En dan, op een bepaald moment, als de aandacht van het … [Lees meer...] overPaan Paan Paan… Taan!
Meet hier uw eigen stijl
Doordat ik de afgelopen week zoveel positieve gevoelens heb gehad, en over mijn lichamelijke toestand heb geschreven, én zo vaak het woordje het heb gebruikt – door dat alles weet een computer in Antwerpen dat mijn schrijfsels tot het genre van de non-fictie gerekend moeten worden.Ik heb zojuist mijn Neder-L-stukjes van de afgelopen week gevoerd aan een demoversie … [Lees meer...] overMeet hier uw eigen stijl
De taal van de Nederlandse Spoorwegen
De NS praat tegen de reizigers als een vermoeide echtgenoot. Gisterenavond zat ik in de trein en wist ik het ineens. Er is in het verleden eigenlijk veel te veel voorgevallen tussen de NS en ons. U kent die echtparen wel. Zij is zich gaandeweg aan alles gaan ergeren wat hij zegt: 'daar heb je hem weer'. Daarom begint hij zich voorzichtig uit te drukken, maar hij doet dat net … [Lees meer...] overDe taal van de Nederlandse Spoorwegen
Taalkunde moet gratis zijn! En vrij!
Gisteren is het tijdschrift Taal en Tongval online gegaan. Vanaf nu gaat de redactie alle nummers – twee per jaar – integraal en gratis op het internet zetten. Ook de oude nummers zullen langzaam maar zeker op het internet verschijnen.Zo moet het. Ik hoop dat andere tijdschriften snel volgen. (Internationale neerlandistiek is sinds kort ook al zo ver.) Wij wetenschappers … [Lees meer...] overTaalkunde moet gratis zijn! En vrij!
Kletskoppen van Harry Mulisch
64+1 is een aardige nieuwe verzameling voetnoten bij De ontdekking van de hemel door de schaker en schrijver Jan Timman. De opmerkingen gaan over van alles en nog wat: de gebroeders Karamazov, de personen Harry Mulisch en Jan Hein Donner, de vraag hoeveel mensen hun kinderen tegenwoordig nog Quinten noemen, en zo verder.Het is niet Timmans bedoeling om een geheel nieuwe … [Lees meer...] overKletskoppen van Harry Mulisch
Het nieuwe slaaplied
Ik vraag me af of de gemiddelde Nederlander wel genoeg slaapt. Populaire cultuur is volgens sommigen een graadmeter van hoe het gaat met een samenleving. Welnu, het is een en al slapeloosheid, hier aan het eind van 2012.Die conclusie trek ik uit de recentste Top-10 van Nederlandse liedjes, die bijna helemaal bestaat uit liedjes over slapen en dromen, en vooral het … [Lees meer...] overHet nieuwe slaaplied
‘Lang zal ze leven’ onthouden
Als er een goede fee kwam en ik mocht precies één raadsel aanwijzen dat me zou worden opgehelderd, dan wist ik het wel. Wat onthouden we als we taal onthouden? In sommige opzichten lijkt het erop dat we heel kleine details opslaan, maar tegelijkertijd ben je de meeste details tegelijk weer vergeten.In een normaal gesprek weet je bijvoorbeeld na twee zinnen nog best wat je … [Lees meer...] over‘Lang zal ze leven’ onthouden
Paulus de Boskabouter als godsdienstwaanzinnige
Jean Dulieu had te veel talenten. Hij speelde een (korte) tijd mee in het Concertgebouworkest, hij tekende prachtig, hij schreef pakkende verhalen, en hij acteerde heel goed (of kon in ieder geval goed typetjes doen). Het waren misschien wel te veel talenten, verzuchtte hij soms. Het maakte dat hij niet kon kiezen, hij versnipperde zichzelf er alleen maar door.Er mislukte dan … [Lees meer...] overPaulus de Boskabouter als godsdienstwaanzinnige
Taalbeleid – geen luxe maar een noodzaak?
Bij ons in de Lage Landen bemoeit de overheid zich met de taal. Ze trekt daar blijkens het nieuwe 'meerjarenbeleidsplan' van de Nederlandse Taalunie ieder jaar 11,6 miljoen euro voor uit. Heeft dat zin? "Taalbeleid is geen luxe maar noodzaak," schrijven de opstellers van het plan, maar ik kan geen argumenten voor die stelling vinden.Wat wil men precies … [Lees meer...] overTaalbeleid – geen luxe maar een noodzaak?
Een zachte g en wat verdraaide klinkers
Dialect volgens de publieke omroepIn Roermond is beroering ontstaan over het Sinterklaasjournaal. Dat blijkt uit de Facebook-pagina van de Limburgse omroep L1. Het probleem is dat er iedere dag twee acteurs ten tonele worden gevoerd die het Remunjs imiteren. Zij doen dat inderdaad bar slecht: met een rare g en wat eigenaardige klinkers denken ze er te zijn.Een … [Lees meer...] overEen zachte g en wat verdraaide klinkers
Klankencyclopedie van het Nederlands (20): [n]
[n] De [n] maak je door het punt je van je tong op te tillen en tegen het harde verhemelte te houden terwijl ondertussen de lucht uit de longen door je neus naar buiten stroomt en je stembanden trillen.Over de [n] is altijd van alles te doen, bijvoorbeeld bij Neder-L. Het is een uitermate beweeglijke medeklinker. Hij verdwijnt vrij gemakkelijk (jongen kun je in veel … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (20): [n]
Wil je koffie of thee?
Over taal en wiskunde In een aardige blogpost beschreef de wiskundige Ionica Smeets gisteren de taalopvatting van haar vakgenoten: Ik ken [...] wiskundigen die de vraag ‘Wil je koffie of thee?’ steevast met een triomfantelijk ‘Ja’ beantwoorden. Mijn collega’s hebben een wat merkwaardig gevoel voor humor, en ze gebruiken taal anders dan de meeste mensen. Hun zinnen zijn logisch … [Lees meer...] overWil je koffie of thee?
Man-dar-ijn
De Servische promovendus Marko Simonovic luisterde deze week naar een leuk Vlaams meisje op YouTube. Dat meisje zong daar het liedje Zeester met koffie van Bart Peeters en Simonovic, die vloeiend Nederlands spreekt, viel daarbij iets op: in het refrein verdeelt het meisje (Eveline) het woord mandarijn op een bijzondere manier op in lettergrepen (het … [Lees meer...] overMan-dar-ijn
Nachtouder
Al bijna vier jaar schrijft de Nederlandse hoofdredacteur van Van Dale, Ton den Boon, vrijwel iedere dag een stukje op zijn weblog met steeds een nieuw 'woord van de dag'. Die woorden komen meestal uit de krant, maar inhoudelijk uit alle domeinen van het leven, al meen ik wel een lichte voorkeur voor de financiële sector te bespeuren. Aan de andere kant is die sector … [Lees meer...] overNachtouder
De stenen leeuw brult
Ik heb de afgelopen dagen hier in Amerika weer van alles geleerd over het Nederlands. Een van de spreeksters tijdens de workshop waar ik nu ben, Lotte Hogeweg van de Radboud Universiteit, had namelijk onderzoek gedaan naar de betekenis van woordgroepen als stenen leeuw of gebreid vliegtuigje. Om precies te zijn had ze gekeken wat voor associaties mensen hadden met dat soort … [Lees meer...] overDe stenen leeuw brult
Taalwoede
Ik heb mezelf nooit een bibliofiel genoemd, maar nadat ik in april trouwde, ben ik nog steeds niet helemaal bij mijn vrouw ingetrokken en dat alleen maar vanwege de boeken. Ik had een klein huisje, een bewoonde boekenkast in het centrum van Leiden, en hoewel ik er nu niet meer slaap, staan Horatius en Bredero en Schopenhauer er nog op me te wachten. Ik noem me geen bibliofiel … [Lees meer...] overTaalwoede
De Griekse in het Griekse
Die -e in de Griekse wat doet hij daar? Is het dezelfde vrouwelijke uitgang die we vinden in redactrice of diëtiste? Of is Griekse eigenlijk een bijvoeglijk naamwoord (zodat de hele constructie een soort verkorting wordt van de Griekse vrouw)? Daar denk ik weleens aan als ik niet slapen kan.Toevallig vond ik in de novemberlading van de DBNL een artikel … [Lees meer...] overDe Griekse in het Griekse
Ik zeg het maar één keer
Wie wil weten hoe het zit met de retorische cultuur van Nederland, moet vooral luisteren naar het live-verslag van Radio 1 gisterenmorgen van de toespraak van de net herkozen president Barack Obama. Volgens sommigen was dit de beste toespraak die Obama ooit gaf. Voor de Nederlandse radioluisteraar werd de toespraak vertaald of samengevat door verslaggever Wessel … [Lees meer...] overIk zeg het maar één keer