Door Marc van Oostendorp Deze zin moet u niet vergeten, want hij stond gisteren in de NRC: Losse zinnen uit een blogje onthoud je extreem goed. Volgens het bericht kregen proefpersonen in een Amerikaans onderzoek zowel status-updates op Facebook als willekeurige zinnen uit boeken voorgelegd. Ze zouden de eerste veel beter onthouden dan de laatste. NRC Handelsblad geeft … [Lees meer...] overMarc, hoe voel je je?
Over de uitspraak [konijɪn]
Door Marc van Oostendorp Hoe spreek je het woord koningin uit? Dat schijnen alle radiomakers van Nederland te willen weten. Er is een nieuwsfeit dat in één zin tot in alle details kan worden uitgelegd en desalniettemin moest er gisteren een hele dag aan worden gewijd. Nou, dan krijgen mensen wel ineens belangstelling voor taal! Ik heb gisteren alle verzoeken tot … [Lees meer...] overOver de uitspraak [konijɪn]
U en ik voor de koningin
De aftreerede van koningin Beatrix had de vorm van een cirkel. Ze begon met een verwijzing naar het volk ('Zoals u allen weet'), had het daarna vooral over zichzelf (wat logisch is gegeven het onderwerp), en sprak vlak voor het midden over Prins Claus en vlak na het midden over de Prins van Oranje en Prinses Máxima. En ze eindige weer met het volk ('uw koningin mocht zijn'.)Het … [Lees meer...] overU en ik voor de koningin
Never say die!
Het fijne van de taalwetenschap is, vind ik, dat ze je de dingen die je altijd al wist opnieuw laat zien. Er is een woord dat je al je hele leven kent en ineens komt daar de etymoloog die je uitlegt wat een merkwaardige geschiedenis dat woord had lang voordat jij geboren werd. Er is een zinsconstructie die je moeiteloos hanteert en dan komt er een syntacticus voorbij die … [Lees meer...] overNever say die!
De nieuwe boekwinkel: halflege Ikea-kasten
Over de nieuwe winkel van Verwijs + De Slegte in Den Haag.Uw verslaggever gaat niets te ver om de volgende stap te verslaan in de tragedie die het boekenvak momenteel doormaakt. Zo trok hij gisteren naar Den Haag, waar het laatste bedrijf wel zo'n beetje aangebroken lijkt. Er ligt her en der nog een acteur te reutelen op het podium, hopend dat er nog iemand de kracht kan … [Lees meer...] overDe nieuwe boekwinkel: halflege Ikea-kasten
Kunstmatige en natuurlijke voeten
Waarom is de jambische pentameter al zo lang zo succesvol in de Nederlandse dichtkunst? Ja, ik weet wel wat mijn lezers bezighoudt op deze zaterdagochtend. En ik ga u ook nog eens verwennen met een nieuwe theorie. Die theorie moet tegelijk verklaren waarom volksere vormen van poëzie juist altijd meer gebruik gemaakt hebben van trocheeën. Hoe zat dat ook weer? … [Lees meer...] overKunstmatige en natuurlijke voeten
Laat schrijvers meesters zijn
Wat een moeite moet Christiaan Weijts hebben gehad met het essay over literaire tijdschriften dat hij voor het Nederlandse letterenfonds schreef. Het fonds publiceerde het gisteren op zijn website, waarschijnlijk om het feit op te luisteren dat vier literaire tijdschriften ieder 25.000 euro kregen. (Alsof dat een echt geldbedrag is. Alsof het niet tot wanhoop moet stemmen voor … [Lees meer...] overLaat schrijvers meesters zijn
Het internet is te groot voor taal
Taal is niet bedoeld om op websites te gebruiken, om tv-programma's in te maken, tijdschriftartikelen in te schrijven, of sonnetten, of tweets. Taal is evolutionair gezien om te beginnen al niet bedoeld om te gebruiken ten overstaan van mensen die je niet kent. Taal werd natuurlijk altijd gebruikt in een kleine groep van zo'n honderd mensen - mensen die je goed kende. Dat … [Lees meer...] overHet internet is te groot voor taal
I’m a social-democrat
Het wonderlijkste taalverschijnsel van onze tijd is hoe groot en machtig het Engels wordt, en hoe weinig daarover gediscussieerd wordt. Nog nooit in de wereldgeschiedenis heeft enige taal zo'n sterke positie gehad – je hoort er eigenlijk nooit iemand over, het wordt gezien als een natuurverschijnsel. Maar het gebeurt. De nieuwe voorzitter van de Eurogroep, Jeroen … [Lees meer...] overI’m a social-democrat
Klankencyclopedie van het Nederlands (25): [x]
[x] De [x] lijkt veel op de [ɣ]; de manier waarop hij gemaakt wordt, beschrijf ik in het lemma over die laatste klank. Ik heb eens een internationale groep taalkundigen tot wanhoop gebracht door de woorden gras, gas, ras achter elkaar te zeggen. … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (25): [x]
Noam Chomsky vindt wat ik doe onzin
Het fonologie-congres in Istanboel waar ik de afgelopen dagen was, had zaterdag een mystery guest: de beroemdste taalwetenschapper aller tijden, Noam Chomsky. De dag ervoor had hij een lezing gegeven ter nagedachtenis van de Armeense journalist Hrant Dink, maar de organisatoren hadden hem ervan overtuigd om ook bij ons een uur te komen praten. Dat was een bijzondere … [Lees meer...] overNoam Chomsky vindt wat ik doe onzin
Dieren- en plantennamen in het Huizer dialect
Door Viorica Van der Roest Huizen zoe as ’t nooit meer wurdt. Deze melancholieke titel van een boekje uit 1981 over het Noordhollandse Huizen geeft aardig weer hoe veel oudere Huizers zich tegenwoordig over hun dorp voelen. Huizen had altijd een geïsoleerde positie in het Gooi, maar sinds halverwege de twintigste eeuw is het dorp volgestroomd met ‘buitenlui’ en is de Huizer … [Lees meer...] overDieren- en plantennamen in het Huizer dialect
Zoetvloeiende meisjesnamen
Deze week maakte de Sociale Verzekeringsbank weer de lijst met de populairste meisjesnamen van het afgelopen jaar bekend. Bij de Sociale Verzekeringsbank schrijft iedereen zich in die kinderbijslag wil aanvragen, en dat betekent dat vrijwel alle jonge ouders de naam van hun dochter aan de SVB doorgeven. Dit geldt natuurlijk ook voor zonen, maar meisjesnamen zijn interessanter, … [Lees meer...] overZoetvloeiende meisjesnamen
Een vrije dag? Jood!
Het woord jood maakt weer een nieuwe fase in zijn ontwikkeling door. Op scholen in Zuid-Holland wordt het inmiddels gebruikt om aan te duiden dat iets prachtig of heel prettig is. "Een vrije dag? Jood!" Wat is hier nu weer aan de hand? Er zijn natuurlijk weinig woorden die zo razendsnel veranderen als precies de aanduiding dat iets de goedkeuring wegdraagt. Onze opa's … [Lees meer...] overEen vrije dag? Jood!
Klankencyclopedie van het Nederlands (24): De [ɑ]
[ɑ] De [ɑ] (van slap) lijkt in veel opzichten op de [a] van slaap. Anders dan de spelling suggereert zit dat verschil nog niet eens in de eerste plaats in de relatieve lengte, al is de [a] inderdaad doorgaans wat langer dan de [ɑ]: het verschil zit hem vooral in de plaats van de tong. Bij allebei de klinkers ligt die vrij plat onderin je mond, maar wanneer je … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (24): De [ɑ]
Nooit geen taaladvies
Vraag me niet waarom, maar gisteren verkeerde ik ineens op de website taaladvies.net. Wat een vreemde wereld is dat toch, de wereld van het taaladvies! Er is voortdurend iemand aan het woord die autoriteit wil bekleden, maar daar zelf niet echt in gelooft. De website wordt onderhouden door de Nederlandse Taalunie, de Vlaams-Nederlandse overheidsorganisatie voor het taalbeleid. … [Lees meer...] overNooit geen taaladvies
Gezocht: intuinzinnen
Intuinzinnen worden ze wel genoemd: zinnen waarbij er op een bepaald moment even iets knarst in je hoofd omdat je erachter komt dat je hem verkeerd aan het ontleden was. Hier zijn er een paar die ik her en der van het internet geplukt heb: De raad geeft een opsomming van leerstoelen Nederlands en Neerlandistiek is hierbij niet als afzonderlijke studie geteld. … [Lees meer...] overGezocht: intuinzinnen
Tegen spellingvereenvoudiging!
Het lijkt een sympathiek betoog, dat Erno Mijland houdt op de website Onderwijs van morgen: de spelling moet nu eens radicaal vereenvoudigd worden. Mijland heeft daar duidelijk geen persoonlijk belang bij — hij werkt als eindredacteur dus hij heeft er baat bij als hij hoge tarieven kan rekenen voor de vele typefouten die hij moet verbeteren.Hij ziet vooral een maatschappelijk … [Lees meer...] overTegen spellingvereenvoudiging!
Bommel, bijbels en ‘bestsellers’
Het is niet moeilijk om een boek uit 2012 in je hart te sluiten waarin het woord bestseller tussen aanhalingstekens wordt gezet. Klaas Driebergen doet dat in zijn Bommel en bijbel. Bijbel en christendom in de verhalen van Marten Toonder. Over de bundel Bommelverhalen Als je begrijpt wat ik bedoel schrijft hij:Deze zag in 1967 het licht als Literaire Reuzenpocket 250 … [Lees meer...] overBommel, bijbels en ‘bestsellers’
Hoe kort mag een verhaal zijn?
De nieuwjaarsgeschenken van het Meertens Instituut zijn altijd de moeite waard. Het zijn kleine boekjes waarin een onderzoek iets uitlegt over zijn werk voor een wat breder publiek. Ja, dat mag ik natuurlijk eigenlijk niet zeggen, omdat ik zelf op het instituut werk. Maar er gebeurt daar van alles dat ik ook niet allemaal precies kan bijhouden — zodat ik zelf ook regelmatig tot … [Lees meer...] overHoe kort mag een verhaal zijn?
Waarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Ik begrijp iets niet over smileys. Waarom tekenden mensen in de negentiende eeuw nog niet van die vrolijke gezichtjes aan het eind van een zin? Dat was toen nog makkelijker geweest dan nu, in ieder geval in brieven: nog steeds kun je makkelijker een gezichtje tekenen dan typen :-) Een verklaring die je weleens hoort is dat we door de nieuwe media nu eenmaal veel sneller zijn … [Lees meer...] overWaarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Dwaling
Als ik aan het begin van de maand de brievenbus hoor klepperen, ga ik altijd even kijken of Onze Taal er is. Ik ruk het blad dan uit zijn plastic en zoek als eerste de column van Joop van der Horst op.Van der Horst is een van de weinige taalkundigen met een brede intellectuele kijk op taal — iemand die niet alleen een rijk geschakeerd gespecialiseerd oeuvre heeft geschreven … [Lees meer...] overDwaling
Vos en Haas en de toekomst van de taal
De toekomst van de geschreven taal moeten we natuurlijk zoeken in het kinderboek. De kinderboekenserie Vos en Haas van de Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede en de Nederladse illustrator Thé Tjong-Khim gaat eigenlijk over taal. De boekjes schijnen in eerste instantie vooral bedoeld te zijn om kinderen zelf te leren lezen, maar ook populair te zijn voor kinderen die dat … [Lees meer...] overVos en Haas en de toekomst van de taal
Bloggers gezocht
Neder-L, dat prachtige weblog voor de neerlandistiek (we hebben zo'n 1500 bezoekers per dag en bijna 500 abonnees via de e-mail), kan nog steeds uitbreiding gebruiken van bloggers. Vooral zijn we nog op zoek naar neerlandici met specialisaties die tot nu toe ondervertegenwoordigd zijn, zoals moderne letterkunde, of de letterkunde van de zeventiende en achttiende eeuw, of … [Lees meer...] overBloggers gezocht
Ze loop, ze kom
De verbuigings-e, dat is pas echt een teken dat wij Nederlandstaligen niet goed bij ons hoofd zijn. Wat voor zin heeft het dat zo'n stom e'tje verplicht is in een mooie jongen, in de mooie jongen, in het mooie meisje, maar dan ineens niet meer mag in een mooi meisje? We zijn niet alleen. Welke taal je ook leert, verbuiging (mooi-mooie) en vervoeging (loop-lopen) zijn altijd … [Lees meer...] overZe loop, ze kom
