Door Marc van Oostendorp Het is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen
Zelfplagiaat
Een kille aflevering in de horrorserie De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp"Kijk eens," zei Sophia, de boomlange promovenda, terwijl ze haar iPad onder de neus van haar promotor Wouter duwde. "Het staat alweer in de krant!" Hoewel er slechts een artikel op het schermpje paste, wees ze voor de zekerheid de titel aan: "Nog meer gevallen van zelfplagiaat ontdekt!" … [Lees meer...] overZelfplagiaat
Het verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen een ander en hetzelfde? Je zou denken dat ze precies het omgekeerde betekenen, als je kijkt naar zinnen als de volgende: Joop las Oorlog en vrede en Frits las hetzelfde boek. Joop las Oorlog en vrede en Frits las een ander boek. Maar blijkens een intrigerend artikel van Daniel Hardt en … [Lees meer...] overHet verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
De scandeermachine
Door Marc van Oostendorp Een videocolumn deze keer. Deze video, en de hierin aangekondigde (open source) software heb ik gisteren gepresenteerd op de KB. Meer informatie (inclusief een pdf van de tekst van mijn lezing) op kb.nl/fellowlezing en nias.nl/kb-lecture. (De video is gemaakt door Jochem Tames van Tames Media.) … [Lees meer...] overDe scandeermachine
Taal verandert in één klap
Door Marc van Oostendorp Hoewel de Amerikaanse taalkundige William Labov vorige maand 86 geworden is, blijft hij verbazen. Nu vond ik op zijn website weer een mooi nieuw artikel waarin hij een van de grote controverses van de taalwetenschap uit de afgelopen twee eeuwen aanpakt. We weten dat de uitspraak van talen voortdurend verandert, maar hoe gebeurt dat? Verandert eerst … [Lees meer...] overTaal verandert in één klap
Huiver, wetenschappelijke uitgever
Door Marc van Oostendorp Wetenschappelijke boeken moeten natuurlijk gratis zijn: ze worden op kosten van de staat gemaakt door onderzoekers die ze schrijven, redigeren en vaak ook nog persklaar maken. In plaats daarvan zijn ze zo verschrikkelijk duur, dat het 'publiceren' van een boek vaak betekent dat het boek minder publiek wordt. De uitgever verbiedt de auteur immers … [Lees meer...] overHuiver, wetenschappelijke uitgever
Slechte tijden, droevige boeken
Door Marc van Oostendorp Bron: PLOSOne De financiële letterkunde bestaat echt! Voor mijn vervolgverhaal De verleden tijd van lijken hier op Neder-L, bedacht ik een hoogleraar Financiële Letterkunde, omdat ik dacht dat dit absurd genoeg was. Het blijkt niet absurd; het blijkt de toekomst. In het online wetenschappelijke tijdschrift PLOS One verscheen … [Lees meer...] overSlechte tijden, droevige boeken
Knagen en rommelen in de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpDe achttiende eeuw! De Nederlandse letteren in de achttiende eeuw! Wie eenmaal het indrukwekkende boek Worm en donder van Inger Leemans en Gert-Jan Johannes heeft gelezen, het nieuwste deel in de Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, hoeft een tijdje lang geen ander tijdperk meer. In die honderd jaar tussen 1700 en 1800 gebeurde zo … [Lees meer...] overKnagen en rommelen in de achttiende eeuw
4 redenen waarom de taal niet door de sociale media wordt aangetast
Door Marc van Oostendorp De sociale media zoals Twitter en Facebook zijn een bron van zorg en hoop. Ze zouden voor maatschappelijke verruwing zorgen, of juist voor meer onderling begrip. Ze zouden ons mensen eenzamer maken, met allemaal meer aandacht voor hun telefoon dan voor elkaar; of ze zouden ons juist dichter bij elkaar brengen. De mensen zouden er dommer en minder … [Lees meer...] over4 redenen waarom de taal niet door de sociale media wordt aangetast
Waar bevindt zich precies ‘de grot tegenover de kerk’?
Door Marc van Oostendorp Toen ik maandag terugkwam op mijn werkkamer, lag de nieuwe er al! We zijn inmiddels beland bij deel IV van zijn monumentale Syntax of Dutch: 375 pagina's over voor- en achterzetsels in het Nederlands. (U kunt het hier gratis downloaden; maar als ware liefhebber koopt u die delen natuurlijk en zet ze te pronken in uw kast.) De … [Lees meer...] overWaar bevindt zich precies ‘de grot tegenover de kerk’?
Hoe misdadig is zelfplagiaat?
Door Marc van Oostendorp Je kunt zoals bekend van alles en nog wat tellen en meten, en zo kun je dus ook bepalen welke econoom op deze wereld de meeste pagina's in tijdschriften heeft gepubliceerd en hoeveel pagina's dat precies waren. De antwoorden op deze prangende vragen blijken te zijn: Peter Nijkamp van de VU Amsterdam, met 5.398 pagina's, verdeeld over 1000 … [Lees meer...] overHoe misdadig is zelfplagiaat?
Want boos/verdrietig/bekaf
Door Marc van Oostendorp De American Dialect Society was bij mijn weten een van de eersten ter wereld die een 'woord van het jaar' aanwees. Ze doet dat nog altijd op een bijzonder serieuze manier, zoals alleen al blijkt uit het feit dat ze dat woord altijd aanwijst als het jaar is afgelopen, en niet al in november of zo, wanneer de media er weliswaar op zitten te wachten, … [Lees meer...] overWant boos/verdrietig/bekaf
Asymmetrische verzen zijn duizenden jaren oud
Door Marc van Oostendorp Jan Kal staat niet alleen, en ik ook niet. Een paar weken geleden vroeg ik me af hoe het kwam dat Kals versregels asymmetrisch zijn, en aan het eind veel strakker metrisch zijn dan aan het begin. Inmiddels heb ik tot mijn verbazing ontdekt dat een aantal andere mensen in het afgelopen jaar over een soortgelijke vraag zijn gaan denken, en hebben … [Lees meer...] overAsymmetrische verzen zijn duizenden jaren oud
De doorbraak van niks
Door Marc van OostendorpIk schrok even op toen ik vanochtend het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde las. Temidden van een interessante discussie over de vraag of zullen nu wel of niet een hulpwerkwoord van toekomstige tijd is, schrijft Ronny Boogaart ineens plompverloren:Maar V&B; doen iets anders. Voor hen heeft de toekomstlezing van zinnen met … [Lees meer...] overDe doorbraak van niks
De taal van de VSB-prijs
Door Marc van OostendorpWat is taal? De VSB-jury van dit jaar weet het – maar ik heb geen idee wat ze precies bedoelt. Later deze maand gaat deze jury bekend gaat maken wie de beste dichtbundel van het afgelopen jaar geschreven heeft. Ze praat in het juryrapport waarmee ze de vijf nominaties bekend maakte, voortdurend over taal, maar ze doet dit op een manier die mij als … [Lees meer...] overDe taal van de VSB-prijs
Kep dat gedaan
Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
Minder afleren
Hoe leren tweetalige kinderen klanken onderscheiden?Door Marc van OostendorpEen van de vele wonderlijke dingen die kinderen doen in hun eerste levensjaar, is de klanken van hun moedertaal in hokjes leren stoppen. Ze horen hun ouders een eindeloze stroom klanken maken. Iedere klank klinkt net weer wat anders dan een andere: de mens is een zachte machine die het niet lukt om twee … [Lees meer...] overMinder afleren
Ik wil in 2014 beter leren schrijven
Het jaar van de stijl (1)Door Marc van OostendorpTango leren dansen is makkelijker dan leren schrijven. Stel je wilt dat eerste, dan neem je in je eigen stad een paar groepslessen bij een goede leraar, en daarna ga je dansen. Tussendoor neem je af en toe lessen bij een goede privéleraar of -lerares, om je stijl een beetje bij te houden. Je hoeft niet eens zo heel veel te … [Lees meer...] overIk wil in 2014 beter leren schrijven
Behoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Over de sonnetten van Roemer VisscherDoor Marc van OostendorpDe ontwikkeling van het Nederlandse sonnet door de eeuwen heen – dat is nu zo'n onderwerp waarvan je zou willen dat er boekenkasten vol over geschreven zouden zijn. Of, nou ja, zo geen kasten, dan toch enkele planken. Of in ieder geval, kom op, één plankje. Of toch in ieder geval een lekker dik boek. Of, als het … [Lees meer...] overBehoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Suffix-sonnet: -erij
Opgedragen aan prof. dr. Matthias HüningToen ooit het Franse achtervoegsel -ie aan woorden zoals becker werd gehaakt,waar aldus beckerie van werd gemaakt,verrijkte dit onze morfologie.-Er en -ie smolten samen tot -erijzodat men smederij in orde vondalhoewel smeder niet als woord bestond.Zo kwamen er steeds nieuwe vormen bij.Toen werd ook de betekenis verbreed:een boeverij was … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -erij
De docent van het jaar!
Alles wordt almaar erger in ons horrorvervolgverhaal De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpIneens ging Rie haar mobiele telefoon. "Momentje," mompelde de onderzoekster om onduidelijke redenen, en zocht in haar tas. "Hallo?" zei ze, terwijl ze de onwaarschijnlijk ouderwetse Nokia tegen haar oor hield."Waar zit je?" vroeg de stem van haar baas, Wouter Pieterse, … [Lees meer...] overDe docent van het jaar!
De juiste vrienden
Slaan de onderzoekers eindelijk terug in ons horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken?Door Marc van Oostendorp"Het is nu kerstvakantie," zei Joop. "De managers kunnen weinig doen, behalve nieuwe verdienmodellen bedenken. Daar hoeven we ons niet druk om te maken, want die verdienmodellen zijn toch weer verouderd wanneer de universiteit in januari zijn poorten opent.""Maar we … [Lees meer...] overDe juiste vrienden
Samenvatten voor gevorderden
Door Marc van Oostendorp"Dus u hebt geen relevante ervaring voor deze baan." Samenvatten wat een ander net tegen je heeft gezegd, is een paradoxale bezigheid. Die ander heeft je net een heel verhaal verteld, en dan vertel jij haar hetzelfde nog in een paar zinnen terug. Is zij kort van memorie en meteen weer vergeten wat ze net heeft gezegd, zodat je eerst een en ander nog eens … [Lees meer...] overSamenvatten voor gevorderden
De Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Door Marc van OostendorpHet blijft een opmerkelijk fenomeen, dat wat mij betreft af en toe gedocumenteerd moet worden, al is het maar om vast te leggen wat er gebeurt: hoe onze cultuur volkomen geobsedeerd is door de Amerikaanse. Hoe die fascinatie maar niet kleiner wordt, niet door het veeltalige internet, niet door de afnemende economische kracht van Amerika.Neem nu NRC … [Lees meer...] overDe Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Grapjes
Ondanks klachten van ouders van jonge kinderen gaan we onverdroten door met ons feuilleton De verleden tijd van lijken. De waarheid moet verteld.Door Marc van Oostendorp"En nu?" vroeg Rie aan Joop, terwijl ze terugliepen van het kerstdiner waar gebleken was dat inmiddels alle vier hun overige collega's in managers veranderd waren.Ze hadden allebei een nieuwe tablet … [Lees meer...] overGrapjes
