Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp Terwijl professor Pieterse aan zijn postdoctorale onderzoekster Femke probeerde uit te leggen dat er helemaal geen strategie hoefde te worden uitgedacht voor de aanstaande heidagen, omdat er helemaal geen onenigheid te verwachten was, zat Rie Veld een kamer verderop … [Lees meer...] overRucola
Aamborstig
Door Marc van OostendorpTon den Boon is de meest getalenteerde lexicograaf van Nederland. Van Dale mag zich gelukkig prijzen dat hij voor die uitgeverij werkt: hij is Nederlands hoofdredacteur van de Grote Van Dale (er is ook een Vlaamse hoofdredacteur, Ruud Hendrickx) en maakt een dagelijkse rubriek, het Woord van de Dag. Dat is een verbazingwekkende rubriek: ik begrijp niet … [Lees meer...] overAamborstig
Klankencyclopedie van het Nederlands (33): [ø]
Door Marc van Oostendorp[ø] De [ø] maak je door je lippen te ronden en de achterkant van je tong op te tillen – zoals je doet bij de [y], maar met de tong wat minder hoog.Een van de wonderlijkste en mooiste eigenschappen van de Nederlandse [ø] is dat we hem spellen met eu. Dat is een goede manier van schrijven, wanneer je de theorie volgt die stelt dat klinkers … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (33): [ø]
De t in stroop
Door Marc van Oostendorp Waar komt de [t] in het Nederlandse woord stroop vandaan? Dat vroeg een Amerikaanse taalkundige me onlangs, en ik wist het niet. In de Etymologiebank had hij zelf al het volgende gevonden: "siroop via seroop in sroop [1657; WNT]"Inderdaad blijkt sroop in deel XIV van het Woordenboek der Nederlandsche Taal te staan. Het is het laatste woord van dat … [Lees meer...] overDe t in stroop
Weg met het wetenschappelijke artikel
Door Marc van Oostendorp Het wetenschappelijk artikel, daar moeten we toch eigenlijk ook maar eens vanaf zien te raken. Er wordt de laatste tijd veel gediscussieerd over nieuwe manieren van publiceren, maar die gaan eigenlijk altijd over een aspect dat niet eens zo interessant is. Wie beheert de tijdschriften – commerciële uitgevers of openbare instellingen zoals … [Lees meer...] overWeg met het wetenschappelijke artikel
Connectives in the work of Harry Mulisch
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van OostendorpVeel tijd om na te denken over de vraag welke student hem zo'n raar bericht via Facebook had gestuurd, had Wouter Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde, niet. Zonder kloppen stond daar ineens Femke Nooitgenoeg midden in zijn kamer, een postdoc die altijd een beetje … [Lees meer...] overConnectives in the work of Harry Mulisch
‘Minder verbeteringen zorgt voor meer succes.’ Zorgen of zorgt?
Door Marc van OostendorpDe afgelopen week was ik op reis, maar gelukkig zijn er altijd collega's die me op de hoogte houden van wat er ondertussen allemaal thuis gebeurt. Zo werd ik vorige week vrijdag tijdens mijn mijmeringen aan de Zweedse kust ineens iogeschrikt dit bericht:Heet van de naald: vanmiddag verscheen in de Volkskrant dit artikel onder wisselende koppen. … [Lees meer...] over‘Minder verbeteringen zorgt voor meer succes.’ Zorgen of zorgt?
Professor Pieterse gaat op Facebook
Aflevering 3 van het academisch misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van Oostendorp Professor Pieterse had niet lang de tijd om na te denken over de discussie die hij met Joop had gevoerd, want hij moest eerst op Facebook kijken of er al iemand had gereageerd op het grappige filmpje van een stokstaartje dat in slaap aan het vallen was dat hij had … [Lees meer...] overProfessor Pieterse gaat op Facebook
Klankencyclopedie van het Nederlands (32): [ə]
door Marc van Oostendorp[ə] De [ə], de laatste klinker van mode, is de meest inhoudsloze klank van het Nederlands en tegelijk de klank waar waarschijnlijk het meest over geschreven is, en waar ook het meest over te vertellen valt. (Hier is een Engelstalig wetenschappelijk overzichtsartikel dat ik een jaar of tien geleden over de sjwa schreef.)Neem alleen de naam van … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (32): [ə]
Taalkundigen voor de filmindustrie
Door Marc van Oostendorp Op zeker moment breekt voor ieder van ons het moment aan om op zoek te gaan naar geld voor onderzoek. Er staan steeds weer getalenteerde jonge mensen op die dingen willen onderzoeken en voor wie er geen banen zijn. En dus moeten we projecten schrijven. En omdat er zoveel mensen projecten schrijven, zijn de kansen klein dat een project gehonoreerd … [Lees meer...] overTaalkundigen voor de filmindustrie
Want en omdat
Wat is het verschil in betekenis tussen want en omdat? Dat valt niet altijd gemakkelijk vast te stellen: - Ik ben blij omdat ik gewonnen heb met ganzenborden. - Ik ben blij, want ik heb gewonnen met ganzenborden. Toch is zo'n verschil er wel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat sommige zinnen wel met want aan elkaar verbonden kunnen worden, maar niet met … [Lees meer...] overWant en omdat
De verleden tijd van lijken (2)
Een misdaadfeuilletonDoor Marc van Oostendorp "Ik vertik het!" riep Joop ineens. "We zijn hier toch een a-ca-de-mi-sche opleiding." Hij telde de lettergrepen van het woord academische op zijn vingers. "De studenten mogen toch ook wel wat leren! We doen hier toch geen Frank-furt-stu-dies! Ik wil helemaal geen veertig studenten! Er hoeven toch geen honderden studenten per … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken (2)
Onderzoek naar vieze woorden
Door Marc van Oostendorp Op het Amerikaanse Language Log en de al even Amerikaanse online-tijdschriften Slate en The Atlantic was er eerder deze week discussie over woordaversie: de weerzin die mensen kunnen voelen tegen woorden, zonder dat de gebruikelijke redenen van toepassing zijn. Het zijn geen scheld- of vloekwoorden, ze worden ook niet 'fout' gerekend … [Lees meer...] overOnderzoek naar vieze woorden
De verleden tijd van lijken
Een misdaadvervolgverhaal (1) Door Marc van Oostendorp De specialist in Middelnederlandse voegwoorden nieste. Dat deed hij altijd, niesen, wanneer je hem vroeg om iets binnen een week te doen. "Ik heb slechts een parttime aanstelling", waarschuwde hij, terwijl hij zijn neus afveegde met de smoezelige mouw van zijn donkerpaarse colbertje. "Maar Joop", zei Wouter … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken
Schaf de rampzalige taaltoets af
Door Marc van Oostendorp Zodra de Nederlandse regering zich met taal gaat bemoeien, is het resultaat gegarandeerd tenenkrommend. Het RTL Nieuws had afgelopen zaterdag weer eens een item over de volslagen belachelijke 'taaltoets' die de overheid sinds enkele jaren afneemt aan mensen die van buiten de EU naar ons land willen komen emigreren.Die toets wordt afgenomen … [Lees meer...] overSchaf de rampzalige taaltoets af
Klankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
door Marc van Oostendorp[r] De r kun je als spreker van het Nederlands op heel veel verschillende manieren maken. Dat is een van de vele raadselen die deze klank omgeven, want al die verschillende manieren hebben heel weinig met elkaar te maken. Hoezo kunnen we dan eigenlijk zeggen dat het toch om een en dezelfde klank gaat? Er is de r die je maakt door je tongpunt te … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
Iets specifieks menselijks. Specifieks?
Door Marc van Oostendorp Wij hebben het geluk te leven in de tijd dat de omvangrijkste grammatica van enige taal aller tijden wordt uitgegeven. En dat die taal de onze is. Nog maar een paar maanden geleden puliceerde Hans Broekhuis met coauteurs twee imposante dikke delen over het zelfstandig naamwoord en de zelfstandig naamwoordgroep ; nu heeft hij … [Lees meer...] overIets specifieks menselijks. Specifieks?
Lang leve Hugo Brandt Corstius
Door Marc van Oostendorp Hugo Brandt Corstius heeft tot nu toe veel te weinig prijzen gekregen. Wanneer verschijnt er nou eens een mooie, dikke bloemlezing met werk van deze schrijver. Of beter nog, een website? Het is helaas in de mode gekomen om op hem te schimpen. Misschien lees ik de verkeerde websites, maar ik kom zijn naam tegenwoordig eigenlijk alleen nog … [Lees meer...] overLang leve Hugo Brandt Corstius
Risico nemen om te leren
Kanttekeningen bij online onderwijsDoor Marc van Oostendorp Kunnen studenten voortaan thuis blijven omdat we alle colleges gaan opnemen en via YouTubes uitstralen naar de wereld? Zodat zij thuis kunnen blijven zitten en ernaar kijken en ons dan kunnen e-mailen met hun vragen, die we dan op Blackboard kunnen beantwoorden? Of dit alles, maar dan met nog net wat … [Lees meer...] overRisico nemen om te leren
Nul bananen of nul banaan
Door Marc van Oostendorp"We hebben hier een taalprobleem," schrijft een lezer. "Volgens de volgende stelling is nul (0) namelijk meer dan één (1). Je zegt namelijk nul bananen en één banaan."Het blijkt een van de vele onopgeloste kwesties in de Nederlandse taal. De Taaladviesdienst van Onze Taal weet bijvoorbeeld niet veel meer doen dan de handdoek in de ring gooien: "Taal en … [Lees meer...] overNul bananen of nul banaan
Halfhartig verzet tegen Napoleon
Door Marc van Oostendorp De Fransen zijn nu bijna 200 jaar geleden uit ons intens geliefde vaderland vertrokken – in november 1813 verdween het leger van Napoleon uit ons land. In de jaren ervoor had ons land ernstig te lijden onder de bezetting: de economie kreeg een enorme klap doordat alles ten dienste van Parijs werd gesteld en daarnaast werden de Nederlanders in hun … [Lees meer...] overHalfhartig verzet tegen Napoleon
Waarom het Nedersaksisch nooit erkend wordt
Door Marc van Oostendorp Het was niet langer de ultieme poging, maar inmiddels toch echt de laatste ultieme poging, waarmee de Drentse gedeputeerde Rein Munniksma het nieuws zocht en vond. Na deze laatste ultieme poging kan hij eventueel nog een allerlaatste ultieme poging doen, maar daarna resteert hem alleen nog een finale allerlaatste ultieme poging om het Nedersaksisch … [Lees meer...] overWaarom het Nedersaksisch nooit erkend wordt
Waarom poes makkelijker is dan soep
Door Marc van Oostendorp Psychologen denken dat de menselijke geest een simpel telraam is. Zoals in dit nieuwe artikel in PLOS waarin drie Franse psychologen ingaan op de vraag waarom kinderen woorden zoals poes eerder leren uitspreken dan woorden als soep.Het artikel laat vooral zien waarom het een ramp is als we de taal overlaten aan de psychologen: ze willen er niets van … [Lees meer...] overWaarom poes makkelijker is dan soep
Hoeveel druppels mogen er vallen voor het niet meer gaat regenen?
Door Marc van Oostendorp Gisteren kwamen we op het Meertens Instituut ineens te spreken over het hulpwerkwoord gaan. We gebruiken dat natuurlijk om de toekomende tijd aan te duiden ('ik ga dit boek lezen'), maar mijn collega Leonie wees erop dat vooral kinderen gaan ook wel gebruiken in de tegenwoordige tijd. Hier is een kind dat verontwaardigd reageert als een vriendje een … [Lees meer...] overHoeveel druppels mogen er vallen voor het niet meer gaat regenen?
Wat betekent ‘maar’?
Door Marc van OostendorpSommige mensen zijn zo logisch dat het vanzelf weer onlogisch wordt. "Waarom gebruiken mensen zo vaak het voegwoord ‘maar’, terwijl er geen tegenstelling in de zin zit?", vraagt iemand op een website. "Bijvoorbeeld: ‘Het gerecht is makkelijk klaar te maken, maar bevat genoeg vitamine C.’ In dit geval zou het juiste voegwoord ‘en’ zijn. Wat zegt dat over … [Lees meer...] overWat betekent ‘maar’?
